کار ویژه دفتر رهبر معظم انقلاب/ چرایی و چگونگی اقدامات نهاد رهبری

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مصطفی غفاری- جمهوری اسلامی به پایان دهه چهارم عمر خود نزدیک می‌شود اما به نظر می‌رسد هنوز در باب بسیاری از تجربیاتی که این نظام سیاسی نوپا از سر گذرانده یا آثاری که خود بر صفحه واقعیت حک کرده، کلام تحلیلی محققانه کمتر گفته شده است. از مهم‌ترین تحولات سیاسی ایران در دهه‌های اخیر، سر بر آوردن یک نهاد تازه به عنوان «دفتر رهبری» است. این نهاد در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای توسعه مفهومی‌ـ‌ عملیاتی پیدا کرده و با گذشت زمان، نقش روزافزونی در سیاست ایران اسلامی یافته است. دفتر رهبری حول محور ولی فقیه سازمان یافته و طبیعتاً برای انجام کارویژه آن -که به تعبیر آیت‌الله خامنه‌ای «مدیریت کلان ارزشی» است- به میدان آمده است.  شکل‌گیری چنین نهادی از یک سو پاسخی است به نیازها و پیچیدگی‌های دنیای امروز که بسط و تحقق منویات رهبری را از شکل ساده خطی آن خارج می‌کند؛ و از سوی دیگر پیامدهایی خاص و درخور مطالعه به دنبال دارد؛ مثلاً برای افکاری که با تصور انفرادی محض با مقوله رهبری مواجه می‌شوند، نسبت شخص رهبر با نهاد رهبری ممکن است در نگاه اول چالش‌انگیز به نظر آید.

می‌توان میان رهبر که باید به‌طور مستمر واجد خصوصیاتی چون فقاهت و عدالت و تدبیر باشد، با اعضای سازمانی که حول وی شکل می‌گیرد فاصله‌ای تصور کرد؛ اما خطاست که در این زمینه، نگاهی مکانیکی را دنبال کنیم.  میان رهبر و نهاد رهبری، یک ارتباط ارگانیک (اندام‌وار) برقرار است: «کاری که در این دفتر انجام می‌گیرد کار همه ماست. شما هستید که با حضور خودتان، با تلاش خودتان، با فکر خودتان، با پیگیری و مجاهدت خودتان، امکان یک تصمیم‌گیری را، یک اقدام را به مجموعه این دفتر می‌دهید... این کار در واقع کار همه شماست. کار مجموعه ماست.» (سخنان رهبر انقلاب - 22 خرداد 1393) اگر این تعریف کار جمعی در نهاد رهبری را بپذیریم، فهم لوازم و تبعات آن چندان دشوار نخواهد بود.  بدیهی است که دست‌اندرکاران این نهاد در رابطه با حوزه مسوولیت خود، در مجموع اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری در رابطه با سخنان و کنش‌های رهبری داشته باشند. همچنین مانند هر نهاد دیگری، دست‌اندرکاران دفتر رهبری نیز ممکن است در راستای انجام وظایف خود، دست به یک رشته اقدامات عملیاتی بزنند.

 چرایی و چگونگی این اقدامات ممکن است برای همه ملموس نباشد یا فراتر از این، بیان رسمی آن وجهی نداشته نباشد؛ مثلاً «گاهی اوقات است که مصلحت نیست رهبری در موضوعی اقدام کند؛ لکن خوب است نظرش دانسته شود تا کسانی که می‌خواهند مسائلی را رعایت کنند، حواسشان باشد که نظر رهبری این است.» (سخنان رهبر انقلاب - 11 خرداد 1374)

بنابراین، مادام که انجام یک کار در نهاد رهبری یا اِخبار از آن، در چارچوب نظرات علنی رهبر انقلاب و خطوط کلی رهبری ایشان قابل فهم بوده -اگرچه به آن تصریح نشده باشد- یا دست‌کم معارض آن نبوده و بعداً از سوی مراجع ذی‌ربط تکذیب نشده باشد، می‌توان آن را بخشی از ساز کارهای طبیعی و جاری در نهاد رهبری در راستای انجام کارویژه‌اش دانست.