حذف صفر از پول ملی،هیچ ربطی به کاهش تورم ندارد

دی‌ماه سال گذشته بود که لایحه حذف چهار صفر از پول ملی، از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شد؛ اما همچون سال‌های ۷۲ و ۸۶ بار دیگر این موضوع مسکوت ماند تا اینکه (۲۷ فروردین) سال‌جاری دفتر پایگاه اطلاع‌رسانی هیئت دولت اعلام کرد، حذف چهار صفر از پول ملی در کمیسیون اقتصادی هیئت دولت بررسی خواهد شد. این موضوع به‌سرعت فضای رسانه‌ای به خود گرفت و اماواگرهای زیادی را از سوی کارشناسان به دنبال داشت. به همین دلیل با جمشید پژویان اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی دراین‌باره به گفت‌وگو نشستیم تا به بررسی این موضوع بپردازیم.

*به‌عنوان اولین سؤال بفرمایید که صفرهای زیاد در اسکناس یا پول ملی چه مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد؟

پول ملی در برخی از کشورها دارای ۷تا۸ صفر بوده‌اند یا هستند. این موضوع باعث وجود مشکلاتی در ردوبدل کردن وجه نقد یا شمارش پول می‌شد. اما فراموش نکنیم این اتفاق‌ها زمانی بیشتر رخ می‌داد که رایانه‌ها یا ماشین‌حساب‌ها حافظه‌ای به وسعت امروز نداشتند؛ به همین دلیل در حساب‌های ملی و محاسبات حسابداری و بانکی با دشواری‌های زیادی روبه‌رو می‌شدند ازاین‌رو ۳ یا ۴ صفر را از پیش روی رقم اسکناس حذف می‌کردند. اغلب این اتفاق در کشورهایی که تورم زیاد داشته‌اند رخ‌داده است.

*این اقدام هزینه‌بر خواهد بود؟

مسلماً حذف صفر یا هر تصمیمی برای پول ملی هزینه‌های زیادی خواهد داشت چراکه باید یک‌باره به مقدار کامل اسکناس و نقدینگی که در جامعه وجود دارد مجدداً پول چاپ شود بالطبع هزینه آن‌هم بالا خواهد بود.

*چه افراد یا گروهی با حذف صفر از پول ملی، متضرر خواهند شد؟

در کشورهایی به سبک کشور ما با وسعت پهناور و دارا بودن روستاها و شهرهای پراکنده، این اخبار و اطلاعات ممکن است به بسیاری از کسانی که ییلاق و قشلاق می‌کنند یا ساکن در روستاهای کوچک هستند به ‌خوبی مخابره نشود و چون بسیاری از این افراد مبلغی از اسکناس‌ها را در منزل پس‌انداز می‌کنند و زمان تعویض اسکناس که فرابرسد این افراد متضرر خواهند شد چراکه اسکناس آنها فاقد اعتبار می‌شود.

*حذف صفر از پول ملی تا چه اندازه موجب کاهش تورم خواهد شد؟

نکته مهم این است که در تصور برخی افراد به ‌طور بسیار ناآگاه این تفکر وجود دارد که گمان می‌کنند برداشتن این صفرها از پول کشور بر کاهش تورم تأثیرگذار است؛ درصورتی‌که این منطق کاملاً بیهوده است و به‌ هیچ ‌عنوان ربطی به تورم ندارد. اسکناس‌های ما چه ۱۰۰ صفر داشته باشد چه یک صفر تأثیری در قدرت خرید مردم ندارند. به بیان ساده‌تر باید گفت اجناس در حال حاضر با اسکناس‌های خریداری می‌شوند که صفر بیشتری دارند و بعدازاین حذف، باز مردم همان کالاها را به همان قیمت خریداری می‌کنند اما با صفر کمتر. فرض کنید قیمت کالایی ۱/۳۰۰/۰۰۰ ریال باشد با حذف صفر تغییری در قیمت آن کالا رخ نداده است و مردم باید آن را ۱۳۰تومان خریداری کنند. درمجموع تعداد صفرهایی که حذف می‌شوند تأثیری در ارزش واقعی اسکناس نخواهد داشت.

* با توجه به مواردی که اشاره کردید؛ معتقد هستید حذف این صفرها عملاً بی‌فایده است؟

به اعتقاد من تنها فایده این کار در عملیات حسابداری، ردوبدل پول و محاسبات دقیق‌تر است. در کشور ما که بزرگ‌ترین اسکناس ۱۰ هزارتومانی و از طرفی ظاهر چک‌پول‌ها هم متفاوت است پس مشکلی در ردوبدل کردن پول‌ها نداریم.

*برخی کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند اگر همراه با اصلاح زیرساخت‌های اقتصادی حذف صفر از پول ملی صورت گیرد به نمونه مشابه که کشور ترکیه است نزدیک خواهیم شد که با اقدامی مشابه در کاهش تورم توانست تأثیرگذار باشد. نظر شما دراین‌باره چیست؟

باز هم تأکید می‌کنم حذف صفر هیچ ربطی به کاهش تورم و این موضوعات ندارد. اقتصاد واقعی کشور، تولیدات آن است که توان اقتصادی را نشان می‌دهد و چه یک اسکناس با ۱۰۰ صفر چه با ۱ صفر تأثیری در قدرت خرید مردم ندارد. کشورهایی که دچار چنین مشکلاتی بودند مثل آلمان در قبل از جنگ جهانی دوم یا برزیل یا ترکیه تعداد صفر در پول ملی آنها بسیار زیاد بود درنتیجه هنگام محاسبات دچار مشکلات می‌شدند و این اقدام در کشور آنها تأثیرگذار بوده است. اما در حال حاضر در کشور ما احتیاجی به این کار نیست. امروز اغلب مردم باکارت پول خرید می‌کنند و نقدینگی در جامعه کم است به همین دلیل ضرورتی دراین‌باره دیده نمی‌شود و همواره حذف صفر از پول ملی در بخش تولید و تولید ناخالص ملی بی‌تأثیر است.