ابعاد منتشر نشده ای از مذاکرات هسته ای از زبان مقام ارشد آمریکایی / پس رفت هایی کاملا جدی و غیر منتظره

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- گری سیمور مشاور سابق باراک اوباما و عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای این کشور با ایران در تحلیلی که روز گذشته در اندیشکده بلفر و پیش از آن در در دانشگاه دفاع ملی امریکا ارایه کرده جزئیات مهمی از مذاکرات ایران و ۱ + ۵ و نقاط اختلاف آنها را بیان کرده است. وی با طرح این سوال که «احتمال دستیابی به توافق دائم تا ماه ژوئیه چه اندازه است؟» اظهار می دارد: از یک طرف به نظر می رسد دو طرف دستکم به طور اصولی توافق کرده باشند رئاکتور تحقیقاتی آب سنگین چهل مگاواتی اراک را به سطح قدرتی پائین تر و سوختی متفاوت کاهش دهند تا پلوتونیوم کمتری در آن تولید شود. هنوز باید در مورد جزئیات صحبت شود به ویژه اینکه این تعدیلها به چه میزان برگشت پذیر خواهد بود. در عین حال به نظر می رسد در اینجا مجموعه ای از موضوعات قابل حل شدن مطرح باشد. حقیقت این است: مسیر ایران برای تولید پولوتونیوم برای سلاح های شیمیایی بسیار چالشی تر و دشوارتر نسبت به مسیر اورانیومی است. بنابراین، صرفنظر کردن ایران از تاسیسات اراک برای این کشور آسانتر خواهد بود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، وی می افزاید: همانطور که یکی از رابطان ایرانی من با حالت نیمه شوخی می گوید: «اگر شما به ما اورانیوم بدهید، ما به شما پلوتونیوم خواهیم داد».

عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای به اختلافات ۱ + ۵ اشاره می کند و تاکید می کند: مذاکره کنندگان دستکم در مورد دو موضوع مهم اختلاف زیادی با هم دارند. موضوع اول، محدودیتهای فیزیکی بر برنامه غنی سازی اورانیوم ایران است. گروه ۱ + ۵ از ایران می خواهد برنامه غنی سازی فعلی خود را از لحاظ تعداد و نوع سانتریفوژها، ذخیره اورانیوم با غنی شدگی پایین، فعالیتهای تحقیقاتی در مورد سانتریفوژهای پیشرفته تر و وضعیت آینده تاسیسات غنی سازی فردو به میزان چشمگیری کاهش دهد.

وی می افزاید: می توان تصور کرد که سانتریفوژهای اضافی زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی حذف، از هم جدا و انبار می شوند. علاوه بر این، ۱ + ۵ از ایران می خواهد این محدودیتها به مدت ده سال به قوت خود باقی بماند. هدف از این محدودیتها، محدود کردن زمان «فرار هسته ای» ایران است یعنی زمانی که طول می کشد تا ایران به اندازه کافی اورانیوم با درجه تسلیحاتی برای ساخت یک بمب از تاسیسات شناخته شده غنی سازی خود تولید کند.

مشاور سابق باراک اوباما معتقد است: زمان فرار هسته ای، شیوه ای بسیار مصنوعی و خودسرانه برای اندازه گیری توافق هسته ای ایران است زیرا بعید است ایران برای ساخت یک بمب از تاسیسات اعلام شده اش به فرار هسته ای روی آورد. ایران به احتمال زیاد مانند دو بار دیگر در قبل، برای احداثیک تاسیسات مخفی غنی سازی تلاش خواهد کرد و پیش از اعلام توانایی خود، مخفیانه زرادخانه کوچکی از سلاح های هسته ای را بوجود می آورد.

وی افزود: با وجود این، واقعیت سیاسی در واشنگتن این است که هر گونه توافق هسته ای بر اساس زمان فرار هسته ای اندازه گیری می شود. این کار، روشی نسبتا ملموس و ساده است که طرفداران و مخالفان هر گونه توافقی در بحثهای سیاسی اجتناب ناپذیر پس از توافق می توانند به آن استناد کنند.

سیمور خاطرنشان می سازد: زمان فعلی فرار هسته ای ایران دست کم بر روی کاغذ، حدود دو ماه اعلام شده است.

مشاور سابق باراک اوباما به اطلاعاتی که از مقامات اسراییلی و آمریکایی دریافت کرده اشاره می کند و می نویسد: یک توافق این زمان را به یک سال یا بیشتر افزایش می دهد و این وضع یک دهه یا در صورت قابل دفاع بودن از لحاظ سیاسی زمان بیشتری همچنان به قوت خود باقی می ماند. این وضع به معنای ۳۰۰۰ دستگاه سانتریفوژ IR - ۱ و مقادیر اندکی اورانیوم با غنی شدگی پایین خواهد بود.

وی افزود: به نظر می رسد این تعداد منطقی و عادلانه باشد. اگر گروه ۱ + ۵ می خواهد تحریم ها را به سطوح پیش از سال ۲۰۱۰ کاهش دهد، منطقی است ایران تعداد سانتریفوژهای خود را به وضع پیش از سال ۲۰۱۰ باز گرداند که در آن زمان حدود سه هزار دستگاه سانتریفوژ آی ار یک داشت.

وی می افزاید: ایران در برهه فعلی تمایلی به پذیرش این موضوع ندارد. روحانی به طور علنی هرگونه برچیدن برنامه غنی سازی و محدودیتهای بلند مدت بر اندازه برنامه غنی سازی را رد کرده است.

مشاور سابق باراک اوباما به بخش دیگری از اطلاعات دریافتی خود اشاره می کند و می گوید: ایران ابراز تمایل کرده است در مورد محدودیتهای کوتاه مدت در خصوص اندازه برنامه غنی سازی خود مانند توقف در حد فعلی نه هزار دستگاه سانتریفوژ فعال IR - ۱ برای چند سال و افزایش تدریجی تعداد آنها به سطح صنعتی پنجاه هزار دستگاه یا بیشتر از سانتریفوژهای آی ار یک ابراز تمایل کرده است.

وی افزود: ایران ادعا می کند اگر روسیه به تعهد خود در خصوص عرضه سوخت جدید عمل نکند، نیاز دارد نیروگاه هسته ای بوشهر را تجدید سوخت گیری کند. علاوه بر این، ایران خواستار آن است که محدودیت های غنی سازی به جای تعداد مشخصی از ماشین آلات، بر اساس تعداد کلی «واحد کاری تفکیک کننده»(SWU) بررسی شود. ایران به این شکل می تواند به تدریج ماشین های IR - ۱ را با دستگاههای پیشرفته تر جایگزین کند و همان ظرفیت کلی غنی سازی را حفظ کند.

وی با اشاره به تحلیل های منتشر شده پیرامون مذاکرات اخیر بر این باور است: اگر تازه ترین گزارش گروه بین المللی بحران نوشته علی واعظ را دیده باشید فکر می کنم نشاندهنده آن نوع توافقی باشد که ایران می تواند بپذیرد. من می دانم که واعظ زمان زیادی را صرف گفتگو با مقامات ایرانی کرده است. شک دارم هدف از گزارش وی، صرفا سنجش واکنش ها باشد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا، دومین موضوع مشکل ساز را ماهیت کاهش تحریمها می داند و به یک منبع ایرانی اشاره می کند لیکن نامی از وی به میان نمی آورد: در گفتگوهای من با ایرانی ها، آنها اصرار دارند تحریم های فعلی مرتبط با برنامه هسته ای می تواند لغو شود. نه این که این کار فقط با اختیارات رئیس جمهور به حالت تعویق در بیاید زیرا ایرانی ها نمی خواهند محدودیتهای بلند مدت بر برنامه هسته ای را بپذیرند بدون اینکه اطمینان داشته باشند کاهش تحریم ها دائم خواهد بود.

وی افزود: البته لغو تحریم ها، مستلزم اقدام مثبت اکثریت اعضای دو مجلس در کنگره است. این وضع در فضای سیاسی فعلی واشنگتن بعید به نظر می رسد. به ویژه اگر توافق هسته ای با ایران این امکان را به تهران بدهد ظرفیت غنی سازی حتی محدود را حفظ کند.

سیمور می افزاید: تحریم های آمریکا بر ضد ایران در بر گیرنده شاخه های زیادی از قوانین است. در حقیقت، تحریمهای مرتبط با مسئله هسته ای با تحریمهای وضع شده برضد ایران با دلایل تروریستی یا حقوق بشر ترکیب شده است. تدوین قانونی که برخی تحریم ها را لغو و برخی دیگر را حفظ کند بسیار دشوار و جنجالی خواهد بود.

جزئیاتی از باج خواهی غیر منتظره امریکا در مذاکرات وین۴
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، جدا از مباحثی که گری سیمور مشاور سابق باراک اوباما و عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ایمطرح ساخته است. ایران هسته ای از یک منبع مطلع نقل می کند: با شروع چانه زنی درباره نگارش متن توافق نهایی در وین، گروه ۱ + ۵ در برخی مواضع خود عقب گرد جدی کرده و در پاره ای از موضوعات، پیشنهادهایی روی میز گذاشته که به معنی بازگشت به نقطه صفر یا حتی چیزی بدتر از آن است.

پس از بازگشت تیم مذاکره کننده هسته ای از وین به تهران و آغاز ارزیابی ها درباره چرایی عدم پیشرفت مذاکرات در وین، منابع مطلع می گویند برخی مواضع امریکا در این مذاکرات «پس رفت هایی کاملا جدی و غیر منتظره» بوده است.

با وجود اینکه حدس زده می شد با فرا رسیدن موعد نگارش متن توافق جامع امریکایی ها مواضع سرسختانه تری اتخاذ خواهند کرد، ولی میزان پس رفتی که در مواضع آنها رخ داده بسیار بیشتر از پیش بینی ها بوده است.

به عنوان نمونه، این منابع می گویند در حالی که موضوع راکتور اراک تقریبا حل شده بود و دو طرف درباره اصول یک راه حل که ماهیت آب سنگین راکتور را حفظ ولی پلوتونیوم خروجی آن را کاهش می داد توافق کرده بودند، در مذاکرات وین ۴ امریکایی ها دوباره مسئله تبدیل شدن این راکتور به یک راکتور آب سبک را مطرح کرده اند.

جالب است که دولت امریکا چندی پیش خود برای بازطراحی قلب راکتور به منظور کاهش ظرفیت تولید پلوتونیوم آن پیش قدم شده و طرحی به ایران ارائه کرده بود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، مسئله دوم، ظرفیت غنی سازی در ایران است. باز هم با وجود اینکه تصور می شد که امریکا خود را برای پذیرش حداقل ۵۰۰۰ ماشین نسل اول در ایران آماده کرده، موضعی که امریکایی ها در این دور از مذاکرات اتخاذ کرده اند این بوده که فقط می توانند وجود ۵۰۰ ماشین سانتریفیوژ را در ایران بپذیرند.

درباره مسئله موشک ها نیز اختلافات دوباره و به شدت احیا شده است. به رغم اینکه برخی شواهد ازجمله اظهارات رابرت آینهورن در نشست بروکینگز نشان می داد احتمالا امریکایی ها در این باره دیدگاه های موعتدل تری اتخاذ خواهند کرد، منابع مطلع می گویند امریکا در مذاکرات وین ۴ بر ضرورت بحثدرباره برد و ظرفیت موشکی ایران اصراری متفاوت از گذشته کرده است.

اطلاعات منابع دیگر حکایت از آن دارد که امریکا در مذاکرات وین ۴ به طور محسوسی از نقش چین و روسیه کم کرده و آنها را به حاشیه رانده بوده است.

با وجود اینکه برخی تحلیلگران می گویند آنچه در مذاکرات وین ۴ رخ داده طبیعی بوده و سخت تر شدن مواضع امریکا دلیلی جز افزایش قدرت چانه زنی اش نداشته، ولی جمع بزرگ تری معتقدند این تغییر موضع بیش از آنکه یک تاکتیک مذاکراتی باشد محصول دو عامل است:

۱ - برآورد امریکا از اینکه دولت درایران، به محض مشاهده دورنمای از دست رفتن شانس حصو توافق جامع، آماده هر نوع امتیازدهی خواهد بود.

۲ - زد و بند پنهان امریکا با اسراییل برای گرفتن حداکثر مقدار امتیاز از ایران.

این شواهد در مجموع ناامید کننده به نظر می رسد و نشانه هایی هست که دولت نیز گزینه «عدم توافق» را در برآوردهای خود وارد کرده است.