اگر رفلاکس معده دارید حتما بخوانید

رفلاکس معده زمانی رخ می دهد که محتویات معده وارد مری شود. اگر این اتفاق بیش از دو بار در هفته برایتان بیفتد شما مبتلا به رفلاکس معده می باشید. اکنون به بررسی علائم و دلایل بوجود آمدن رفلاکس معده می پردازیم و راه های درمان آن را پیش رویتان می گذاریم.

رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که اسید و سایر محتویات درون معده از دریچه‌ پایینی مری به مری باز می‌گردند. دریچه پایین مری دریچه‌ای عضلانی به‌شکل حلقه است که در انتهای مری و ابتدای معده قرار دارد.

با باز شدن این دریچه، غذای بلعیده‌شده از انتهای مری وارد معده می‌شود. پس از ورود غذا به معده، این دریچه بسته می‌شود تا از بازگشت غذا به درون مری جلوگیری کند. زمانی‌ که این دریچه ضعیف شده یا آسیب دیده باشد ممکن است به‌درستی عمل نکند. همین موضوع باعث رفلاکس معده می‌شود..

پزشکان بر این باورند که اگر علائم رفلاکس معده بیش از دو‌بار در هفته اتفاق بیفتد، به‌ احتمال زیاد فرد به این بیماری مبتلاست.

بیماری رفلاکس را می‌توان به انواع گوناگون تقسیم‌بندی کرد.

در رفلاکس کلاسیک به طور معمول محتویات معده فقط در مری بالا می‌آیند و به حلق نمی‌رسند. علائم رفلاکس کلاسیک همانگونه که در نوشتارهای پیشین به آنها اشاره کردیم بیشتر به صورت سوزش سردل (سوزش معده) بروز می‌کنند.

بیشتر بخوانید: علت درد و سوزش معده چیست؟

علائم رفلاکس معده

علائم رفلاکس معده برحسب اندام و عضوی که تحت تأثیر اسید معده قرار می‌گیرد، متفاوت است. همه‌ انسان‌ها علائم یکسانی را تجربه نمی‌کنند. علائم رفلاکس معده از خفیف به شدید دسته‌بندی می‌شوند و معمولاً بعد از خوردن غذا (به‌خصوص غذای تند یا چرب) و هنگام دراز کشیدن یا خم شدن بروز پیدا می‌کنند.

از علائم رفلاکس معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد یا سوزش سر‌ دل که با احساس سوزش در قفسه‌ سینه همراه است؛ این سوزش ممکن است به گلو نیز برسد.
• احساس مزه‌ تلخ یا ترش در گلو. در برخی موارد ممکن است بخشی از غذا یا مایع موجود در معده نیز به دهان بازگردد.
• سوء هاضمه که با درد و ناراحتی در بالای شکم همراه است. احساس ناراحتی معده، داشتن حالت تهوع و استفراغ و احساس سیری آزاردهنده از علائم سوء هاضمه است.
• در برخی از موارد، اشکال در بلع که حتی گاهی در تنفس فرد اختلال ایجاد می‌کند.
• گلو‌ درد، سکسکه شدید یا استفراغ.

اگر با علائم و نشانه‌های بالا آشنا هستید و یا هر‌ از گاهی آنها را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک معالج خود مراجعه کنید.

چرا رفلاکس ایجاد می شود؟

علت ایجاد رفلاکس هنوز به درستی مشخص نشده است. اما بخوبی می دانیم که برخی عوامل باعث بروز و تشدید رفلاکس می شوند. مهمترین این عوامل عبارتند از :

1. پرخوری
2. سریع غذا خوردن و کامل نجویدن غذا یا غذا خوردن با استرس و نگرانی
3. مصرف غذاهای بسیار چرب، تند و شور
4. مصرف ادویه و فلفل زیاد
5. مصرف سیب زمینی سرخ شده
6. مصرف غذاهای حاوی ادویه سیر و پیاز، نگهدارنده ها نظیر سوسیس و کالباس و آنچه که به فست فود معروف هستند (ساندویچ و پیتزا)
7. مصرف انواع سس های چرب و پرنمک (بخصوص سس قرمز)
8. مصرف مرکبات ترش (پرتقال و نارنگی ترش)
9. مصرف کافئین زیاد (شکلات، قهوه، نسکافه)
10. مصرف زیاد چای، بخصوص اگر پررنگ بوده و تازه دم نباشد
11. مصرف نان هایی که خمیر آنها بخوبی نمی پزد مثل نان باگت، نان سفید و نان بربری
12. چاقی و افزایش وزن
13. دراز کشیدن در فاصله کوتاه پس از صرف غذا
14. سیگار کشیدن و مصرف دخانیات
15. مصرف الکل و نوشابه های گاز دار
16. استرس، فشار روانی و عصبی
17. پوشیدن لباسهای تنگ

عوارض بیماری رفلاکس معده و مری

با گذشت زمان التهاب موضعی در مری شما ممکن است منجر به عوارضی شود که عبارتند از:

• باریک شدم مری ( تنگی مری): تخریب سلول ها در قسمت تحتانی مری به دلیل قرار گرفتن در معرض اسید، منجر به ایجاد بافت اسکار می گردد. بافت اسکار مسیر عبور غذا را باریک می کند و منجر به ایجاد مشکلاتی در فرو بردن غذا می شود.
• یک زخم باز در مری (رخم مری): اسید معده می تواند به شدت به بافت مری اسیب برساند و منجر به ایجاد زخم باز در دیواره مری گردد. رخم مری ممکن است منجر به خونریزی، درد و ایجاد دشواری در بلعیدن گردد.
• تغییرات پیش سرطانی در مری (مری بارت): در مری بارت، بافت پوشاننده بخش تحتانی مری تغییر می کند. این تغییرات با افزایش خطر سرطانی شدن مری همراه است. خطر سرطان پایین است اما پزشک شما احتمالا توصیه به انجام آزمایشات اندوسکوپی، به صورت منظم ، برای علائم زودهنگام هشداردهنده سرطان مری خواهد کرد.

تغییر صدا در اثر رفلاکس

افراد زیادی به رفلاکس مبتلا هستند. در این افراد، محتویات معده رو به عقب و در خلاف جهت طبیعی، حتی تا گلو حرکت ‌می‌کنند. وقتی با این حرکتِ برعکس، محتویات معده به گلو می‌رسد به آن رفلاکس حنجره‌ای-حلقی گفته می‌شود.

ترشحات معده سرشار از اسید و آنزیم‌هایی است که برای هضم غذا در معده به آنها نیاز داریم. طبیعی است که این مواد در هر جایی غیر از معده و روده باعث آسیب به بافت آن قسمت (گلو و حنجره) می‌شود.

علت تغییر صدا در رفلاکس

همان‌گونه که گفتیم در رفلاکس حنجره‌ای-حلقی، ترشحات معده به تارهای صوتی و حنجره صدمه وارد کرده و حنجره را ملتهب می‌کنند. به التهاب حنجره، لارنژیت گفته می‌شود و در این مورد، نام لارنژیتِ رفلاکس به آن اطلاق می‌گردد.

علائم رفلاکس حنجره‌ای-حلقی

علائم رفلاکس حنجره‌ای-حلقی بیشتر به شکل زیر است:

• صاف کردن سینه (شبیه سرفه‌های کوتاه) به صورت مکرر
• احساس یک توده در گلو
• خشن شدن صدا (تغییر صدا)
• سرفه
• سوزش گلو
• ترشحات تنفسی بیشتر
• احساس مزه تلخ یا ترش در دهان
• تشدید علائم صوتی با خوردن غذاهای پُر ادویه

دقت کنیم که علائم ناشی از رفلاکس حنجره‌ای-حلقی بسیار شبیه سایر بیماری‌های حلق و حنجره است. پیشنهاد می‌شود برای اطمینان از علت این مشکل، با یک دکتر گوش و حلق و بینی همزمان با پزشک متخصص داخلی یا پزشک عمومی مشورت کنیم.

چرا سوزش معده در رفلاکس حنجره‌ای-حلقی کمتر است؟

افراد مبتلا به رفلاکس حنجره‌ای-حلقی کمتر ممکن است از سوزش معده شکایت کنند. سوزش سردل به علت برگشت محتویات معده به مری و ایجاد التهاب در دیواره مری بروز می‌یابد. این بیماری، رفلاکس کلاسیک یا رفلاکس معده-مری نامیده شده است.

با وجود اینکه می‌دانیم محتویات معده برای رسیدن به حلق از مری عبور می‌کنند، به درستی مشخص نیست چرا افراد مبتلا به رفلاکس حنجره‌ای-حلقی کمتر دچار سوزش معده می‌شوند.

تشخیص لارنژیت رفلاکس

اطلاعاتی که خودمان در طول بیماری جمع‌آوری کرده‌ایم و نتایج معاینات و آزمایش‌ها توسط پزشک می‌تواند تشخیص لارنژیت رفلاکس را در ما قطعی کند.

• شرح حال

اگر متوجه شده‌ایم که تغییر صدا در ابتدای بامداد و پس از هر وعده غذایی بدتر می‌شود، احتمال التهاب حنجره و تارهای صوتی به دلیل برگشت محتویات معده تا حلق بیشتر خواهد شد.

• شدت علائم

به طور معمول پزشک درباره شدت علائم از ما می‌پرسد. اگر شدت علائم زیاد باشد، معمولا بیشتر وجود لارنژیت رفلاکس را مطرح می‌کند.

• اندازه‌گیری سطح اسید مری و معده

در صورت تداوم یا شدت علائم لارنژیت رفلاکس، پزشک ممکن است پایش سطح اسید معده و مری روده را درخواست نماید. این کار با کمک یک دستگاه مخصوص سطح اسید حلق را اندازه‌گیری می‌کند.

درمان تغییر صدای ناشی از رفلاکس

برای مداوای موفق لارنژیت رفلاکس انجام کارهای زیر ضروری است:

• داروهای تجویزشده توسط پزشک را به میزان توصیه‌شده مصرف نماییم.
• دوره درمان را تا انتها ادامه دهیم. اگر در طول درمان به مشکلی برخورد کردیم دوباره با پزشک معالج مشورت کنیم تا مشکل حل شود.
• داروها را به صورت منظم و در موعد مقرر صرف کنیم.
• پزشک معالج برای کاهش برگشت اسید معده به حلق توصیه‌هایی می‌کند که باید آنها را جدی بگیریم.
• به طور منظم و در زمان‌های مقرر برای پیگیری نتایج درمان به پزشک معالج مراجعه کنیم.

تشخیص بیماری رفلاکس معده

همان‌طور که اشاره کردیم، علائم بالا، مخصوصاً سوزش سر دل، نشانه‌های خوبی برای تشخیص رفلاکس معده هستند. اگر پزشک معالج به رفلاکس معده مشکوک شود، پیش از تشخیص و تأیید از بیمار می‌خواهد تا بعضی معاینات و آزمایش‌های مرتبط را انجام دهد.

پزشک معالج ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر جهت تشخیص رفلاکس معده استفاده کند:

• بلع محلول حاوی ماده باریوم: در حالت عادی تصویربرداری از دستگاه گوارش امکان‌پذیر نیست. نوشیدن محلولی حاوی ماده باریوم این امکان را فراهم می‌کند که بتوانیم از دستگاه گوارش عکس‌برداری کنیم. از این روش برای تشخیص رفلاکس معده استفاده می‌شود.
• آندوسکوپی: یک لوله انعطاف‌پذیر به‌ همراه یک دوربین کوچک جهت بررسی و نمونه‌برداری (در صورت نیاز) به درون مری فرستاده می‌شود.
• نظارت بر pH مری: یک قطعه pHسنج درون مری کار گذاشته می‌شود تا ورود اسید معده به مری را بررسی کند.
• فشارسنجی مری: یک لوله انعطاف‌پذیر به درون مری فرستاده می‌شود تا قدرت عضله‌های موجود در مری را اندازه‌گیری کند.

برای درمان رفلاکس معده باید چه کار کرد؟

یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری و درمان رفلاکس معده، تغییر سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی است. برخی از نکاتی که باید در درمان رفلاکس معده به‌ خاطر داشته باشید، عبارتند از:

• سیگار را ترک کنید.
• وعده‌های غذایی خود را کوچک کنید.
• پس از خوردن غذا بلافاصله دراز نکشید.
• پس از خوردن غذا آدامس بجوید.
• از خوردن و نوشیدن خوراکی‌هایی که علائم رفلاکس معده را تشدید می‌کنند، بپرهیزید.
• لباس و کمربند تنگ نپوشید.
• اگر اضافه وزن دارید، بهتر است به فکر کاهش آن باشید.

گیاهانی که معمولاً برای رفلاکس معده استفاده می شوند عبارتند از:

• بابونه
• ریشه شیرین بیان
• ریشه گل ختمی
• نارون آمریکایی

اگرچه هنوز تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، اما برخی از افراد ادعا کرده‌اند که پس از مصرف مکمل‌ها، تنتورها یا چای‌های حاوی این گیاهان، از ریفلاکس اسید رهایی یافته‌اند. اما لازم به ذکر است که در برخی موارد، داروهای گیاهی عوارض جانبی به همراه داشته یا مکانیسم داروهای خاصی را مختل می کنند.

در‌‌صورتی ‌‌که رعایت موارد فوق کارساز نبود، ممکن است پزشک معالج جهت درمان رفلاکس معده دارو تجویز کند.

درمان خانگی کاهش رفلاکس اسید معده و تغییر صدای ناشی از رفلاکس