«کوپن»؛ نشانه ضعف اقتصادی یا پایانی بر صف‌های گوشت؟

تحت الشعاع قرار داد امری که موجب شد مردم به لحاظ اقتصادی فشارهای اقتصادی بسیار شدید را متحمل شده و چون قدرت خریدشان هم کاهش یافته بود، برخی اقلامی که قیمت های نجومی در برابر درآمدهای ثابت مانده آنها یافته بود را از سبد مصرفی خود حذف کنند.

از تدبیر های دولت در برابر این آشفتگی اقتصادی توزیع برخی اقلام مانند گوشت قرمز در فروشگاه های مختلف بود امری که صف های طویل و بی نظمی ها و نابسامانی های بسیاری در توزیع آن حتی با وجود اینترنتی کردن آن، ایجاد کرد چنانچه به گفته برخی کارشناسان در نظام توزیع از مبدا تا مقصد ایراداتی وجود داشت و سبب نشتی و سردرآوردن بخشی از گوشت ها

از رستوران ها شد. شاید همین آشفتگی ها بود که دوباره کلمه “کوپن” و بازگشت آن به عرصه اقتصادی کشور را بر سر زبان ها انداخت و سبب شد کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در طرحی دو فوریتی مصوبه کوپن را کلید بزند. به باور برخی کارشناسان و صاحب‌نظران شاید این طرح بتواند به برخی آشفتگی ها و توزیع های نابسامان برخی اقلام مانند گوشت تنظیم بازار و صف های طولانی آن خاتمه دهد اما به اذعان برخی دیگر تصمیمی عجولانه بوده و نخواهد توانست دردی دوا کند و تنها نشانه ای بر ضعف اقتصادی برابر دشمن و پاسخی بر تاثیر شدید تحریم هاست و نباید بدون کارشناسی های همه جانبه با عنوان طرحی دو فوریتی در مجلس مطرح می شده است.

حال سوال این است بازگشت کوپن چه مزایا و معایبی خواهد داشت؟ رسالت در گزارشی میدانی نظر مردم را در این خصوص جویا شده است.

کوپن راهکاری برای مواقع جنگی

آقای اعلمی خرده فروش مواد غذایی می گوید: «کوپن! چقدر خنده دار یعنی وضعیت‌مان جنگی شد! فکرنمی کنم کوپن بتواند دردی دوا کند؛ چرا با وجود این همه پیشرفت های امروزی باز باید به عقب برگردیم؟ یعنی این همه اقتصاددان راه حل مناسب تری برای ارائه نداشتند که باید به سراغ کاری برویم که در زمان جنگ و برای دسترسی مردم به توزیع عادلانه شکل گرفته بود؟» او می گوید: « گمان نمی کنم جوابگو باشد.»

اسماعیل تهامی که دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی است در این خصوص می گوید: «من کالابرگ هایی که برای توزیع کالا بود خوب در خاطر دارم ولی اقلام توزیعی آن معمولا کم کیفیت بود و از طرفی دیگر مافیای خرید و فروش راه افتاده بود.» وی ادامه می دهد: «یکی از دوستان پدرم شغلش همین بود خرید کوپن هایی که قرار بود توزیعی برایشان صورت بگیرد و فروش گرانتر در بازار آزاد! خوب به خاطر دارم همان زمان هم دیگر جوابگو نبود برای همین به کلی منسوخ شد البته شاید با وجود عصر اینترنت راهکاری موثر برای آن سنجیده شده که دوباره قرار است وارد عرصه شود.»

بازگشت کوپن نشانی از سردرگمی‌های اقتصادی دولت

حوریه نامدار مادر مسنی است که در بازار به دنبال خرید برای شب عید است با وی همکلام شدیم و از ورود دوباره کوپن پرسیدیم. او می گوید: «نمی دانم شاید خوب باشد ولی یک چیزی که وجود دارد اینکه دیگر تقلب هایی که اکنون در دریافت برخی کالاهای تنظیم بازاری مانند گوشت می شود آنجا از بین می رود و دیگر یک فرد با چند کارت ملی نمی تواند بی نوبتی کند و حق دیگران ضایع شود.» وی که معلم بازنشسته است، ادامه می دهد:«مسئولان باید روی گرانی های بی در و پیکر و هر روزه نظارت کنند و جلویش را بگیرند که نمی گیرند؛

می گذارند کار تا بدانجا خراب شود که خودشان هم برای حل مسئله دچار سردرگمی می شوند.»

صبا علیزاده که متولد ۷۶ و دانشجو است می گوید: «من از کوپن و کالا برگ چیزی در خاطر ندارم ولی آنطوری که شنیده ام روشی بوده تا در توزیع برخی اقلام مصرفی و اساسی سبد خانوار همه خانواده های ایرانی از آن برخوردار باشند؛ خیلی در جریان جزئیاتش نیستم اما آنطور که شنیده ام سالها پیش به دلیل عدم کارایی کلا جمع شده است حالا چرا دوباره مطرح شده شاید به لحاظ شرایط فعلی و سختی معیشتی مردم است.»

مشیری راننده تاکسی هم از روی تاسف می گوید:« هر روز یک بی تدبیری اینم رویش، راستش ما سال هاست به آزمون و خطای مسئولان عادت کرده ایم؛ چند سالی و گاهی چند ماهی طرحی را روی مردم و خصوصا اقشار کم درآمد و ضعیف تر جامعه آزمایش می کنند و بعد به یکباره و گاهی هم آهسته آهسته و بی سر و صدا جمعش می کنند.» او می افزاید: «فکر نمی کنم کالابرگ بتواند کاری کند، دولت و مسئولان باید جلوی گرانی ها را بگیرند این چه کاری است که کم کاری هایشان فشار را بر دوش مردم می اندازد و باز طرح های بی جواب را هم مردم باید جوابگو باشند؟»

قاچاق، کمبود کالا و حالا کوپن چرا ریشه ای درمان نمی کنند؟

احمدنیا فروشنده لبنیات هم در ادامه گزارش میدانی ما می گوید: «وقتی خیار شور هم به کشورهای همجوار و عراق قاچاق می شود چه توقعی می توان از کمبود اقلام مصرفی و گرانی های بی اساس داشت. وقتی مسئولان فکری نمی کنند و ریشه ای و از اساس جلویش را

نمی گیرند تا قاچاق گرانی ها و کمبود ها را به بار نیاورد خوب معلوم است دست به کوپن می شوند تا شاید بتوانند دوای بی تدبیری های خود باشند.» او تاکید دارد: «شاید در ظاهر این امر درمان باشد اما خودش معضلاتی دارد آن هم در شرایطی که هنوز خودشان نمی دانند چطور باید این امر را راهبری کنند.»

برای بررسی بیشتر به سراغ«جواد اسماعیلی» مدیر کل سابق بسیج اقتصادی کشور و مشاور قائم مقام وزیر در دولت قبلی که برخی به وی پدر کوپن ایران می گویند، رفته ایم.

وی در خصوص بازگشت کوپن به عرصه اقتصادی در کشور به رسالت می گوید: «به نظر من این مصوبه درستی نبود و غیر کارشناسی است و نمی بایست تصویب می شد؛ و این کار بدون بررسی و کار کارشناسی خیلی عجولانه و بی تدبیری بوده چرا که اگر واقعا اگر کارشناسی می شد اصلا نیازی به کوپن احساس نمی شد.»

وی ابراز می کند:«ما زمانی کوپن می دادیم که جنگ بود و بنادر و کشتیرانی نا امن بود، وضعیت جنگی و اقتصاد بی ثبات بود و این کار تا چند سالی بعد از جنگ هم که هنوز شرایط جنگ و نابسامانی های آن را داشتیم ادامه داشت اما بعد از آنکه وضعیت آرام شد ما هم آرام آرام از آن وضعیت کالابرگی برای توزیع مواد غذایی خارج شدیم علاوه بر آن در آن زمان ما اصلا چنین زیرساخت هایی در ITنداشتیم ولی امروز زیر ساخت ها و توانمندی های بسیاری در این حوزه برای انجام کارهای بنیادی داریم و می توانیم نظام توزیع را از این طریق و با استفاده از این ظرفیت ها سر و سامان دهیم.»

باید نظام توزیع اصلاح شود

وی عنوان می کند: «به جای بازگشت کالابرگ باید در مورد نظام توزیع تصمیم گرفته می شد، نظام توزیع غلط است و اگر اصلاح شود اصلا نیازی به کوپن نخواهد بود در هر صورت اگر این کار قرار باشد در قالب کوپن و سهمیه بندی انجام شود؛ روش درستی نیست.»

اسماعیلی تاکید می کند: «برای اصلا ح نیاز است نظام توزیع از مبدا تا مقصد به خوبی رصد شود چرا که از مبدا تا مقصد توزیع نشتی وجود دارد و اگر تحقیق کنید می بینید رد پای گوشت های وارداتی که قرار بوده بین مردم توزیع شود از رستورانها سر در آورده است یعنی از مبدا تا مقصد مشکلی وجود دارد در حالی‌که توزیع به راحتی قابل کنترل است ولی سراغ کاری رفتیم که ۲۰ سال پیش جزء راهکارهای موقتی برای ساماندهی توزیع بوده و قاعدتا حرکت درستی نیست.»

آتویی بر تاثیر تحریم ها وی معایبی برای چنین راهکاری عنوان می کند و

می گوید: «بزرگترین آن این خواهد بود که آتو و چراغ سبزی در خصوص ضعف اقتصادی به دشمن داده ایم که البته الان هم دشمن کار خود و تبلیغات سوء رادر خصوص بازگشت کوپن به اقتصاد ایران و پاسخگویی تحریم ها آغاز کرده است چنانچه اگر رسانه های خارجی را نگاه کنید همین الان شروع کردند که ایران دارد به ۲۰-۳۰ سال گذشته بر می گردد و این به نفع ما نیست!»

مدیر کل سابق بسیج اقتصادی کشور ادامه می دهد: «از طرفی ورود کوپن به عرصه اقتصادی می تواند مجددا بحث های خرید و فروش کالاهای کوپنی و غیر کوپنی را باب کند و این خود مشکل ساز خواهد بود از طرفی جعل، هک و هزاران مورد دیگر ممکن است اتفاق بیفتد ولی الان بهترین کار اصلاح نظام توزیع است و کار راحتی هم هست چنانچه ما در توزیع شیر با تعریف یک نظام الکترونیک تدبیری سنجیدیم و جلوی ۴۰ درصد نشتی را گرفتیم.»

اما و اگر های بسیاری از حضور مجدد و بازگشت کالا برگ به اقتصاد کشور وجود دارد اما مسئله این است که چرا این نابسامانی ها ریشه ای حل نمی شود و مسئولان به سراغ راه حل های موقتی و مسکن برای اقتصاد می روند؟ باید دید کوپن به کجا خواهد رسید و آیا می تواند درمانی بر درد آشفتگی های اقتصادی و توزیع های نافرجام و صف های گوشت و … باشد یا خیر!