قانون‌انتخابات ریاست جمهوری اسلامی
اصول قانون اساسی مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران
قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران
فصل اول_ کلیات
فصل دوم_ کیفیت انتخابات
فصل سوم_ شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان
فصل چهارم_ هیأت اجرائی
فصل پنجم_ اعلام داوطلبی و رسیدگی به صلاحیت داوطلبان
فصل ششم_ تبلیغات
فصل هفتم_ شکایت و نحوه رسیدگی
فصل هشتم_ مجازات
ضمائم:
_ قانون الحاق ماده واحده به قانون انتخابات
_ قانون الحاق ماده واحده به قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی
_ قانون تفسیر قانون الحاق ماده واحده به قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب
_ قانون اصلاح ماده واحده الحاقی به قانون انتخابات مصوب ۶ /۵ /۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی
_ مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص « تثبیت تعداد کاندیداها در انتخابات»
_ مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص طرح لزوم رسیدگی دقیق به شکایات داوطلبین رد صلاحیت شده در انتخابات مختلف
_ قانون حضور نمایندگان نامزدهای ریاست جمهوری در شعب اخذ رای
_ قانون نظارت شورای نگهبان بر انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران
_ قانون استفساریه مواد (۱۱) و (۱۳) قانون نظارت شورای نگهبان بر انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی و ماده (۱۹) قانون انتخابات ریاست جمهوری
اصول قانون اساسی مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران
اصل ششم
در جمهوری اسلامی ایران امور کشور باید به اتکاء آراء عمومی اداره شود از راه انتخابات : انتخاب رئیس جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی ، اعضاءی شوراها و نظایر اینها، یا از راه همه پرسی در مواردی که در اصول دیگر این قانون معین می گردد.
اصل نود و نهم
شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری ، ریاست جمهوری ، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد.
(تفسیر اصل نود و نهم « نظریه شماره ۱۲۳۴ مورخ ۱/۳/۱۳۷۰ شورای نگهبان» ) :
« نظارت مذکور در اصل نود و نهم (۹۹) قانون اساسی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تأیید و ردّ صلاحیت کاندیداها می شود. »
اصل یکصد و دهم
وظایف و اختیارات رهبر:
۱_ تعیین سیاست ها کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام .
۲_ نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلی نظام .
۳_ فرمان همه پرسی .
۴_ فرماندهی کل نیروهای مسلح .
۵_ اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروها .
۶_ نصب و عزل و قبول استعفای : الف _ فقهای شورای نگهبان . ب _ عالی ترین مقام قوه قضائیه . ج _ رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران . د_ رئیس ستاد مشترک . ﻫ_ فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی . و_ فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی .
۷_ حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه.
۸_ حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست ، از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام .
۹_ امضا حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم . صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می آید، باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان و در دوره اول به تأیید رهبری برسد.
۱۰_ عزل رئیس جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی ، یا رای مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت وی بر اساس اصل هشتاد و نهم .
۱۱_ عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه . رهبر می تواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کند.
اصل یکصد و سیزدهم
پس از مقام رهبری رئیس جمهور عالی ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می شود، بر عهده دارد.
اصل یکصد و چهاردهم
رئیس جمهور برای مدت چهار سال با رای مستقیم مردم انتخاب می شود و انتخاب مجدد او به صورت متوالی تنها برای یک دوره بلامانع است .
اصل یکصد و پانزدهم
رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی الاصل، تابع ایران ، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی ، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.
اصل یکصد و شانزدهم
نامزدهای ریاست جمهوری باید قبل از شروع انتخابات آمادگی خود را رسماً اعلام کنند. نحوه برگزاری انتخاب رئیس جمهوری را قانون معین می کند.
اصل یکصد و هفدهم
رئیس جمهور با اکثریت مطلق آراء شرکت کنندگان انتخاب می شود، ولی هر گاه در دوره نخست هیچ یک از نامزدها چنین اکثریتی بدست نیاورد، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رای گرفته می شود. در دور دوم تنها دو نفر از نامزدها که در دور نخست آراء بیشتری داشته اند شرکت می کنند، ولی اگر بعضی از نامزدهای دارنده آراء بیشتر، از شرکت در انتخابات منصرف شوند، از میان بقیه ، دو نفر که در دور نخست بیش از دیگران رای داشته اند برای انتخاب مجدد معرفی می شوند.
(تفسیر اصل یکصد و هفدهم « نظریه شماره ۲۷۶۴ مورخ ۵/۴/۱۳۶۴ شورای نگهبان» ) :
« در دوره دوم هر یک از دو نفر که اکثریت داشته باشند انتخاب می شود. نهایت این است که اگر در قانون انتخابات آرای مربوط به غیر این دو نفر باطل اعلام شود که در این صورت صاحب اکثریت به اکثریت مطلق انتخاب شده است و اگر آرای مربوط به دیگران را هم در جمع آرا به حساب بیاورند به اکثریت نسبی انتخاب شده است و در هر صورت نتیجه واحد است. و فردی که از دو نفر اکثریت دارد منتخب و بعد از آن تجدید انتخابات قانونی نیست. »
اصل یکصد و هجدهم
مسئولیت نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری طبق اصل نود و نهم بر عهده شورای نگهبان است ولی قبل از تشکیل نخستین شورای نگهبان بر عهده انجمن نظارتی است که قانون تعیین می کند.
اصل یکصد و نوزدهم
انتخاب رئیس جمهور جدید باید حداقل یک ماه پیش از پایان دوره ریاست جمهوری قبلی انجام شده باشد و در فاصله انتخاب رئیس جمهور جدید و پایان دوره ریاست جمهوری سابق ، رئیس جمهور پیشین وظایف رئیس جمهوری را انجام می دهد.
اصل یکصد و بیستم
هر گاه در فاصله ده روز پیش از رای گیری یکی از نامزدهایی که صلاحیت او طبق این قانون احراز شده فوت کند، انتخابات به مدت دو هفته به تأخیر می افتد. اگر در فاصله دور نخست و دور دوم نیز یکی از دو نفر حایز اکثریت دور نخست فوت کند، مهلت انتخابات برای دو هفته تمدید می شود.
اصل یکصد و بیست و یکم
رئیس جمهور در مجلس شورای اسلامی در جلسه ای که با حضور رئیس قوه قضائیه و اعضاءی شورای نگهبان تشکیل می شود به ترتیب زیر سوگند یاد می کند و سوگندنامه را امضاء می نماید.
بسم الله الرحمن الرحیم
" من به عنوان رئیس جمهور در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران به خداوند قادر متعال سوگند یاد می کنم که پاسدار مذهب رسمی و نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی کشور باشم و همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت هایی که بر عهده گرفته ام به کار گیرم و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلای کشور، ترویج دین و اخلاق ، پشتیبانی از حق و گسترش عدالت سازم و از هر گونه خودکامگی بپرهیزم و از آزادی و حرمت اشخاص و
حقوقی که قانون اساسی برای ملت شناخته است حمایت کنم . در حراست از مرزها و استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و با استعانت از خداوند و پیروی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام قدرتی را که ملت به عنوان امانتی مقدس به من سپرده است همچون امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارم . "
اصل یکصد و سی و یکم
در صورت فوت ، عزل ، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل ، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت های وی را بر عهده می گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود. در صورت
فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می کند.
قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران
فصل اول_ کلیات
ماده ۱_ دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران چهار سال است و از تاریخ تنفیذ اعتبارنامه وسیله مقام رهبری آغاز می گردد.
ماده ۲_ اعتبارنامه رییس جمهوری توسط شورای نگهبان تهیه و به حضور مقام رهبری تقدیم می گردد.
ماده ۳_ وزارت کشور در غیر موارد اصل یکصد و سی و یکم (۱۳۱) قانون اساسی موظف است حداقل پنج ماه قبل از پایان دوره چهار ساله ریاست جمهوری مقدمات اجرای انتخابات را فراهم آورد و با رعایت اصل یکصد و نوزدهم (۱۱۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مراتب برگزاری انتخابات و تاریخ شروع ثبت نام داوطلبان ریاست جمهوری را با استفاده از وسایل ارتباط جمعی به اطلاع عموم برساند. [۱]
ماده ۴_ کارکنان دولت درصورتی که به ریاست جمهوری انتخابات شوند سنوات ریاست جمهوری در سابقه استخدامی ایشان منظور خواهد شد.
ماده ۵_ چنانچه شورای نگهبان به دلایلی انتخابات ریاست جمهوری را در سراسر کشور متوقف یا باطل نماید وزارت کشور با کسب نظر شورای نگهبان در اولین فرصت مناسب نسبت به تجدید انتخابات اقدام می نماید.
ماده ۶_ سرپرست وزارت کشور به جای وزیر کشور و سرپرستان استانداری، فرمانداری و بخشداری با تأیید وزیر کشور به جای استاندار، فرماندار و بخشدار خواهند بود.
ماده ۷_ آیین نامه اجرائی انتخابات ریاست جمهوری را وزارت کشور تهیه و با تصویب هیأت وزیران به اجراء می گذارد.
ماده ۸_ نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری به عهده شورای نگهبان می باشد. این نظارت عام و در تمام مراحل و در کلیه امور مربوط به انتخابات جاری است.
ماده ۹_ چنانچه در همه یا بعضی از شهرستان های یک استان شمارش آراء با دستگاه شمارشگر صورت پذیرد [۲] سیستم کامپیوتری انتخابات باید به نحوی طراحی و اجراء شود که دسترسی به نرم افزارها و سخت افزارهای آن در کلیه مراحل انتخابات بدون حضور نمایندگان شورای نگهبان میسر نباشد. تصمیمات لازم جهت حفظ نرم افزارها و سخت افزارها مشترکاً توسط شورای نگهبان و وزارت کشور اتخاذ می شود و کلیه نسخه های نرم افزاری قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان رسیده و مهر و موم (قفل نرم افزاری) می شود تا در زمان مورد توافق با حضور نمایندگان شورای نگهبان و وزارت کشور روی سیستم های کامپیوتری هر حوزه
انتخاباتی نصب و راه اندازی گردد. هر گونه تغییر در نرم افزارها باید با اطلاع و تأیید شورای نگهبان انجام گیرد. [۳]
--------------------------------------------------------------------------------
فصل دوم_ کیفیت انتخابات
ماده ۱۰_ انتخابات به صورت مستقیم و عمومی و با رأی مخفی خواهد بود. [۴]
ماده ۱۱_ هر گاه در فاصله ده روز پیش از رأی گیری یکی از نامزدهایی که صلاحیت او طبق این قانون احراز شده فوت کند انتخابات به مدت دو هفته به تأخیر می افتد.
ماده ۱۲_ انتخابات رییس جمهور با کسب اکثریت مطلق آراء می باشد.
ماده ۱۳_ چنانچه در مرحله اول برای هیچ یک از داوطلبان اکثریت مطلق حاصل نگردید انتخابات دو مرحله ای خواهد شد بدین معنی که دو نامزدی که بیشترین آراء را در مرحله اول داشته اند در انتخابات مرحله دوم شرکت می کنند.
ماده ۱۴_ انتخابات مرحله دوم در جمعه هفته بعد انجام خواهد گرفت.
ماده ۱۵_ منسوخ شد. [۵]
ماده ۱۶_ چنانچه در مرحله دوم یکی از دو نفر حائز اکثریت فوت نماید مهلت انتخابات برای دو هفته تمدید می شود.
ماده ۱۷_ وزارت کشور پس از وصول نظریه شورای نگهبان مبنی بر خاتمه انتخابات و امضای حکم ریاست جمهوری توسط مقام رهبری دستور امحای تعرفه و اوراق رأی را صادر خواهد نمود.
ماده ۱۸_ حذف شد. [۶]
ماده ۱۹_ در هر مرحله انتخاباتی هر شخص واجد شرایط می تواند فقط یک بار با ارائه شناسنامه [۷] و کارت ملی [۸] خود رأی دهد. [۹]
تبصره_ رأی دهندگان در خارج از کشور در صورت همراه نداشتن شناسنامه و کارت ملی می توانند با ارائه گذرنامه معتبر ایرانی، رأی دهند. [۱۰]
ماده ۲۰_ اخذ رأی در داخل و خارج کشور در یک روز انجام می شود و مدت آن ده ساعت است و در صورت ضرورت قابل تمدید می باشد.
تبصره ۱_ تشخیص ضرورت و مدت تمدید اخذ رأی در سراسر کشور به عهده وزیر کشور است.
تبصره ۲_ اخذ رأی باید در روز جمعه انجام گیرد.
ماده ۲۱_ کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها و ادارات دولتی و مؤسسات وابسته به دولت و نهادهای انقلابی موظفند که حسب درخواست وزارت کشور، استانداران، فرمانداران و بخشداران، کارکنان و سایر امکانات خود را تا خاتمه انتخابات در اختیار آنان قرار دهند، بدیهی است مدت همکاری کارکنان مذکور جزء ایام مأموریت نامبردگان محسوب خواهد شد.
تبصره_ کلیه نهادها و ارگان های فوق الذکر موظفند حسب درخواست شورای نگهبان و هیأت های منصوب از جانب آن، کارکنان خود را در اختیار آنان قرار دهند و همچنین وزارت کشور، استانداران، فرمانداران و بخشداران موظفند امکانات لازم را در اختیار آنان قرار دهند.
ماده ۲۲_ انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا همزمان برگزار می گردد و وزارت کشور موظف است تمهیدات لازم برای انتخابات شوراها را نیز فراهم نماید و چنانچه همزمان انتخابات دیگری نیز برگزار گردد، در هر شعبه ثبت نام و أخذ رأی با اعضای واحد، صندوق های مجزا برای هر انتخابات در نظر بگیرد.
تبصره_ درصورتی که در اثر موجبات مذکور در اصل یکصد و سی و یکم (۱۳۱) قانون اساسی دوره ریاست جمهوری قبل از چهار سال به پایان برسد، مجلس جهت همزمان شدن انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا با انتخابات ریاست جمهوری از طریق توقف یا تمدید دوره شوراهای اسلامی در چهارچوب قانون اساسی تصمیم گیری خواهد کرد. [۱۱]
ماده ۲۳_ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است برنامه های آموزش انتخاباتی را که وزارت کشور یا هیأت مرکزی نظارت منتخب شورای نگهبان ضروری تشخیص می دهند و همچنین کلیه اعلامیه ها و اطلاعیه های مربوط به انتخابات را از شبکه سراسری یا محلی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، پخش نماید.
ماده ۲۴_ مأموران انتظامی در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هر گونه بی نظمی در جریان انتخابات و حفاظت صندوق ها می باشند. نیروهای نظامی و انتظامی حق دخالت در امور اجرائی و نظارت در انتخابات را ندارند.
ماده ۲۵_ در موارد ذیل با تأیید هیأت نظارت یا نماینده وی برگ های رأی باطل ولی جزء آراء مأخوذه محسوب و مراتب در صورت جلسه قید و آراء مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد:
۱_ آراء غیر قابل خواندن.
۲_ آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده باشد.
۳_ آرایی که سفید به صندوق ریخته شده باشد. [۱۲] [۱۳]
ماده ۲۶_ در موارد ذیل با تأیید هیأت نظارت یا نماینده وی برگ های رأی باطل و جزء آراء مأخوذه محسوب نشده و مراتب در صورت جلسه قید و آراء مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد:
۱_ صندوق فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد.
۲_ آراء زائد بر تعداد تعرفه باشد.
۳_ آراء کسانی که به سن قانونی رأی دادن نرسیده باشند.
۴_ آرایی که با شناسنامه افراد فوت شده یا غیر ایرانی داده شده باشد.
۵_ آرایی که با تقلب و تزویر (در تعرفه ها، آراء، صورت جلسات، شمارش) به دست آمده باشد.
۶_ آرایی که با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده باشد.
۷_ آراء تکراری.
۸_ آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد.
۹_ آرایی که از طریق تهدید به دست آمده باشد. [۱۴]
۱۰_ آرایی که روی ورقه غیر از برگ رأی نوشته شده باشد.
تبصره ۱_ کل آراء مندرج در صورت جلسه ای که صندوق اخذ رأی آن فاقد اوراق رأی یا برگ های تعرفه باشد، باطل و جزو آراء مأخوذه محسوب نخواهد شد.
تبصره ۲_ به تعداد آراء زائد مذکور در بند (۲) به قید قرعه [۱۵] از کل برگ های رأی کسر می شود.
ماده ۲۷_ حذف گردید. [۱۶]
ماده ۲۸_ در صورتی که در برگ رأی نام بیش از یک نفر نامزد نوشته و یا علامت گذاری شده باشد برگ رأی باطل است ولی جزو آراء مأخوذه محسوب خواهد شد. [۱۷]
ماده ۲۹_ قبل از شروع رأی گیری باید در حضور نماینده یا نمایندگان هیأت نظارت، صندوق های خالی، بسته و ممهور به مهر شعبه ثبت نام و اخذ رأی گردد و در صورت جلسه ای که قبل از شروع رأی گیری انتخابات توسط اعضای صندوق در محل اخذ رأی تنظیم می گردد، نماینده یا نمایندگان هیأت نظارت شعبه مربوطه، تعداد صندوق ها و خالی بودن آن ها ر
ارسال نظر