شأن قضای ولی در ید اژه‌ای
«لازمه عدالت، مردمی بودن، قاطع بودن، ساده‌زیست بودن، بی‌تعارف بودن، مبارزه جدی با فساد و از همه مهم‌تر خودسازی است»؛ این جمله‌ای است که رئیس جدید محکمه‌خانه ایران آن را بیان کرده است، غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، اسمی آشنا در دستگاه قضا با حکم رهبر حکیم انقلاب در ۱۰ تیر ۱۴۰۰ به مدت پنج سال برای ریاست بر عدالت‌خانه نظام جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده است.
«لازمه عدالت ، مردمی بودن، قاطع بودن، ساده‌زیست بودن، بی‌تعارف بودن، مبارزه جدی با فساد و از همه مهم‌تر خودسازی است»؛ این جمله‌ای است که رئیس جدید محکمه‌خانه ایران آن را بیان کرده است، غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، اسمی آشنا در دستگاه قضا با حکم رهبر حکیم انقلاب در ۱۰ تیر ۱۴۰۰ به مدت پنج سال برای ریاست بر عدالت‌خانه نظام جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده است.محسنی اژه‌ای در حالی زندگی خود را در سال ۱۳۳۵ در روستای «اژیه» اصفهان آغاز کرده که زندگی روستایی، از وی شخصیتی فعال و پویا و متکی به نفس و درعین‌حال ساده و صمیمی ساخته است. چنین وجوهی، از شخصیت وی یک مدیر عالی قضائی، چهره‌ای صمیمی، مردمی و رسانه‌ای ترسیم کرده که تبلور آن در مقام سخنگویی دستگاه قضائی و ارتباط و معاشرت با اهالی رسانه و طیف‌های مختلف ازجمله دانشجویان تجلی پیدا کرده است.
محسنی‌اژه‌ای از سال ۱۳۵۸ تاکنون در سمت‌های مهم مختلفی ازجمله قضاوت درباره دانه‌درشت‌ها، نمایندگی قوه قضائیه در وزارت اطلاعات، سخنگویی دستگاه قضا، سکانداری وزارت اطلاعات، معاونت اول قوه قضائیه و دادستانی کل کشور فعالیت داشته‌است اما با مرور فعالیت‌های وی دو نکته مهم قابل‌توجه است: نکته اول مربوط به برگزاری دادگاه‌های علنی و تأکیدشان بر برگزاری دادگاه‌ها آکواریومی است که نباید از کنار آن به‌آسانی عبور کرد و دیگری مربوط به توجه این مقام قضائی در خصوص کاهش جمعیت زندانی و تلاش برای بهبود شرایط زندگی زندانیان است که تحقق این امر پیامد مثبتی را به لحاظ اجتماعی در پی خواهد داشت.
اما آنچه نام محسنی‌اژه‌ای را به زبان‌ها انداخت و باعث شد مردم بیش‌ازپیش با این مقام قضائی کشورمان آشنا شوند، قضاوت وی در پرونده مهم یکی از مسئولان ارشد جریان حزبی موسوم به اصلاحات است که در دهه ۷۰ مطرح بود و به‌صورت علنی برگزار شد. اما قبل از ورود به این پرونده باید به پرونده فاضل خداداد اشاره کرد که ازجمله این پرونده‌هاست و بزرگ‌ترین پرونده فساد اقتصادی در آن دوره محسوب می‌شد و بازتاب رسانه‌ای و اجتماعی بسیار گسترده‌ای داشت و به‌زعم اهالی فن، با صدور شجاعانه اولین حکم قاطع برای یک مفسد رانت‌خوار اقتصادی از سوی محسنی‌اژه‌ای، وجهه مبارزه با فساد را به کارنامه وی افزود. اما پرونده‌ای که سخن از آن رفت مربوط به پرونده غلامحسین کرباسچی شهردار پیشین تهران است که ازجمله پرونده‌های بسیار سنگین محول شده به محسنی‌اژه‌ای بود و به دلیل فعال نبودن دادسراها در آن مقطع و فقدان کیفرخواست، نقش قاضی در آن بسیار پررنگ بود و به اذعان کارشناسان، پخش سراسری جریان آن دادگاه از رسانه ملی، علاوه بر صفت ضد فساد بودن، چهره یک قاضیِ مسلط، دقیق، خوش‌بیان و آگاه از وی را در اذهان عمومی شکل داد.
البته وقتی از علنی‌برگزار شدن دادگاه صحبت می‌کنیم، انتظار به‌حق همگان این است باید دادگاه‌ها به‌صورت علنی برگزار شود اما موانع قانونی چنین اجازه‌ای نمی‌دهد. محسنی‌اژه‌ای یکی از مسئولان دستگاه قضاست که با علنی شدن دادگاه‌ها موافق است و حتی بارها بر لزوم علنی بودن دادگاه تأکید داشته و آن را نوعی بازدارندگی در سطح جامعه توصیف و تأکید کرده است که شخصا از برگزاری دادگاه‌های علنی و انتشار عمومی تمامی مفاد و جزئیات این دادگاه‌ها، ( به‌استثنای بخش‌هایی از دادگاه که حاوی مضامین مغایر با قانون اساسی است) دفاع می‌کند زیرا برگزاری علنی دادگاه‌ها و انتشار عمومی مفاد آن، مزایای زیادی دارد؛ ازجمله آنکه در جامعه ایجاد بازدارندگی می‌کند و همچنین بر علم و اطلاع مردم نیز می‌افزاید؛ علاوه بر این‌ها، موجب اتخاذ مواضع و آرای متقن‌تر از سوی هیئت قضات در جریان جلسه محاکمه می‌شود.
سکاندار جدید دستگاه قضا همچنین معتقد است که این موضوع علاوه بر اینکه به نفع مردم، دستگاه قضائی و قاضی است درجاهایی حتما به نفع متهم نیز هست، چون علاوه بر قضاوتِ قاضی از سوی مردم هم قضاوت می‌شود. محسنی‌اژه‌ای همچنین ازجمله افراد مخالف «فهرست الفبای» متهمان در رسانه‌ها نیز بوده و هست تا جایی‌که تأکید کرده اگر فردی شناخته شده است و همه او را می‌شناسند، وقتی دستگیر می‌َشود، اگر رسانه‌ها درباره او سؤالی کردند، باید پاسخ دهیم و مسخره است که ما بگوییم الف ب ج ح دستگیرشده یا نشده است. چون کسی که دستگیرشده است را همه می‌شناسند!
از دیگر موارد مهم در قاموس تفکر اجرایی محسنی‌اژه‌ای تأکید وی بر استفاده حداقلی از زندان‌هاست، رئیس جدید دستگاه قضا بارها تأکید کرده است که در نظام جمهوری اسلامی، باید کمترین میزان زندانی وجود داشته باشد و بهترین زندانبان باشیم و اصل بر آن است که زندان برای زندانیان دانشگاه باشد همچنین باید از ورود کسانی که ضرورتی نداردبه‌صورت موقت وارد زندان شوند، جلوگیری کنیم و زندانی در داخل زندان نباید مورد ظلم قرار بگیرد و نباید کسی حقوق او را زیر پا بگذارد. درعین‌حال محسنی‌اژه‌ای با توجه به پیامد‌های اجتماعی افزایش جمعیت زندانی بیان کرده که باید به خانواده زندانی توجه داشته باشیم؛ مخصوصا خانواده‌هایی که بی‌بضاعت هستند و باید به کسی که گاهی اوقات از روی یک گرفتاری دچار یک جرم و حسادت شده کمک کرد.
رئیس دستگاه قضا در حالی فعالیت خود را در منصب مدیریت محکمه‌ها و عدلیه‌ها ایران آغاز خواهد کرد که به‌زعم اهالی فن، روی خوش و بیان محکم وی در کنار جدیت و نکته‌سنجی از وی شخصیتی کاریزماتیک ترسیم کرده است که در عین خوش‌رویی و برخورد دوستانه با افراد اما تصمیم‌گیرنده‌ای قاطع فارغ از هرگونه مسامحه سیاسی و دوستانه است که نمونه آن را در رسیدگی به پرونده مهدی هاشمی در دهه ۶۰ و یا بیان اختلاف‌نظرش با رئیس‌جمهور وقت در وزارت اطلاعات قابل‌مشاهده و تأمل است. لذا به‌زعم خبرگان، بصیرت، دانش عمیق حقوقی در ابعاد حوزوی و دانشگاهی، تجربه طولانی در دستگاه قضائی و شناخت کامل از ساختار و نقاط قوت و ضعف این مجموعه، بیان گویا و رسا، شناخت دقیق جریان‌های اجتماعی و سیاسی کشور و روحیه مردمی و اجتماعی غلامحسین محسنی اژه‌ای وی را در قامت رئیسی تحول‌خواه و مدیری جهادی برای قوه قضائیه مطرح کرده که قادر خواهد بود مسیر اصلاحات قضائی را باقوت ادامه دهد.
به‌هرروی امید می‌رود با روی کارآمدن این مقام قضائی که در دوران تحول قوه قضائیه معاون اول حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی بود، شاهد امتداد تحول در عدالت‌خانه نظام جمهوری اسلامی ایران باشیم.
ارسال نظر