آیا اروپایی‌ها حاضرند به خاطر ایران در مقابل آمریکا بایستند؟

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافقی بین المللی بر سر برنامه هسته ای ایران بود که بر اساس متن توافق برجام، ایران متعهد شده بود تا ذخایر غنی سازی متوسط خود را پاکسازی، ذخیره سازی اورانیوم با غنای کم را تا 98 درصد قطع و همچنین تعداد سانتریفیوژهای خود را تا حدود دو سوم به مدت حداقل 15 سال کاهش داده و هیچ تاسیسات غنی سازی جدید و یا رآکتور آب سنگین نداشته باشد.

علاوه بر محدودیت هایی در بخش های فنی و هسته ای تاسیسات هسته ای کشورمان، ایران پذیرفت تا برای نظارت و تایید اعمال این محدودیت ها از سوی ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی به تمامی تاسیسات هسته ای کشورمان دسترسی منظم داشته باشد.

از زمان امضای برجام تاکنون ایران به تمامی تعهدات خود پایبند بود و بر اساس برجام قرار بود در ازای اجرای تمامی این تعهدات، ایران از ذیل تحریم های شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا خارج شده و هیچ تحریمی به ایران اعمال نشود اما متاسفانه بارها از سوی آمریکا و متحدانش با تحریم‌های متفاوتی روبرو شد که اروپایی‌های هم در نقش پلیس خوب کاری برای بهبود آن انجام ندادند.

در این میان اگرچه پس از امضای برجام توسط طرفین 1+ 5 شورای امنیت سازمان ملل با صدور قطعنامه مشهور 2231، رسما از این توافق حمایت کرد و با گنجاندن آن در حقوق بین الملل، عمل به برجام را به صورت قانونی الزام آور کرد اما گویی قطعنامه‌های کاغذی آن چنان که باید تاثیری ندارند و رئیس‌جمهور آمریکا با امضای خود بدعهدی آمریکایی‌ها را به نمایش گذاشت.

نباید فراموش کرد که اروپایی‌ها هم دست کمی از آمریکایی‌ها ندارند و از این پس به بهانه بحث موشکی یا حقوق بشر تحریم‌های مجددی را به ایران تحمیل خواهند کرد

هرچند طولی نکشید که توخالی بودن وعده‌های آمریکا و متحدان اروپاییش بر همگان آشکار شد چراکه شاید در ظاهر توافقی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی با ایران امضا شد اما در کنار آن اموال ایران در دادگاه‌های مختلفی به عناوین و بهانه‌های مختلفی  بلوکه و مصادره شد. این تنها بخشی از اقداماتی بود که آمریکایی‌ها انجام دادند و اروپایی‌ها هم نظاره‌گر آن بودند، در این شرایط حتی اجازه ورود توریست و فعالان اقتصادی هم به ایران گرفته شد و عملا پیش از این خروج عملی آمریکا از برجام مفاد آن نقض شده بود.

در این وضعیت با وجود اینکه دولتی‌ها خواب هوا شدن برجام راهم نمی‌دیدند اما با روی کار آمدن ترامپ تمام برنامه‌ریزی‌های آنان برهم ریخت و آمریکا به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای امضا شده بیرون آمد.خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در حالی صورت گرفت که ایران علیرغم پایبندی خود در زمینه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای پیش از این به عناوین مختلفی شاهد نقض تعهدات آمریکا بود و اقدام اخیر ترامپ تنها وجه ملموس‌تری را از بدعهدی آمریکایی‌ها به همه دنیا  نشان داد.

با همه این تفاسیر اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که معاهده امضا شده بین ایران و کشورهای 1+ 5 دیگر از اعتباری برخوردار نیست. از ابتدای آغاز مذاکرات رهبر انقلاب بارها بر خوشبین نبودن خود به آمریکایی‌ها سخن گفته و بر این امر تاکید کرده بودند اما دولتی‌ها به این هشدارهای دلسوزانه توجهی نکردند و در این شرایط که برجام نقض شده است هوشمندانه ترین و عاقلانه ترین کار این است که به طور صریح و واضح اعلام کنیم که دیگر تعهدی به این معاهده نداریم.

شاید هوشمندانه‌ترین نظر کارشناسی در این مساله حیاتی را رهبر فرزانه انقلاب مطرح کردند که فرمودند دولت باید تضمین‌های لازم را از اروپایی‌ها بگیرد اما در این شرایط دولتی‌ها تلاش دارند تا به ماندن در برجام آن هم با حضور اروپا ادامه دهند، این تصمیم دولت در حالی آغاز شده است که نباید فراموش کرد اروپایی‌ها هم دست کمی از آمریکایی‌ها ندارند و از این پس به بهانه بحث موشکی یا حقوق بشر تحریم‌های مجددی را به ایران تحمیل خواهند کرد.

در پایان باید گفت اگر دولت درصدد است تا ماندن در برجام را با حضور اروپایی‌ها ادامه دهد، بهتر است از اروپایی‌ها بخواهند که این بار تعهدات خود را به صورت قانونی در اتحادیه اروپا تصویب کرده و در عمل از ایران در برابر آمریکا دفاع کنند، هرچند این مساله به همان میزان دور از انتظار و غیر ممکن است که توقع داشته باشیم آمریکایی‌ها دست و دلبازانه از اقدامات خصمانه خود علیه ایران عذرخواهی کرده و از موضع خود برگردند.