پوتين در حيات خلوت آمريكا چه مي كند؟/ نوستالژي شوروي در هاوانا

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- عليرضا رضاخواه- علايق خفته مسکو و نوستالژي شوروي براي پوتين در يگانه پايگاه خارجي «اتحاد جماهير شوروي» دوباره بيدار شده اند. ولاديمير پوتين روز جمعه سفر آمريکاي لاتين خود را با ديدار برادران کاسترو در هاوانا آغاز کرد. اين در حالي است که کوبايي ها هنوز خاطره خروشچف و بحران موشکي را در ذهن خود زنده نگاه داشته اند. با اين حال ساکن کرملين با يک سوغات ارزنده وارد هاوانا شد. او قرارداد بخشودگي ۹۰درصد از بدهي هاي کوبا به روسيه را در چمدان داشت که دو روز پيش از عزيمت به هاوانا از سوي دوما تصويب شده بود. به اين ترتيب ۳۱ميليارد و هفتصد ميليون دلار از قرض‌هاي کوبا به روسيه ناديده گرفته مي شوند. 

هرچند پس از فروپاشي شوروي در ژانويه سال 1993 در پيش نويس سياست خارجي روسيه تاکيد شد که گسترش روابط با آمريکاي لاتين براي توسعه اقتصادي آمريکاي لاتين اهميت بسيار زيادي دارد. اما رابطه هاوانا- مسکو با فروپاشي شوروي به سردي تام گراييد. يکي از دلايل محوري اين سردي، همين ديون مالي بود. از همين رو اين سفر، گامي تاريخي در مناسبات روسيه و کوبا تلقي مي شود. اين روزها کمتر کسي است که از آرزوهاي رئيس جمهور بلندپرواز روسيه خبر نداشته باشد. مامور سابق «کا گ ب» که فروپاشي شوروي را فاجعه ژئوپلتيک قرن مي داند خواستار بازگشت به روزهاي طلايي گذشته است. اغراق نخواهد بود اگر سفر شش روزه وي به آمريکاي لاتين حياط خلوت سابق آمريکا را تلاشي براي يارگيري دوباره براي بازگشت به دوران جنگ سرد بخوانيم. البته اين يک واقعيت است که در جنگ سرد جديد مؤلفه هاي نظامي و ايدئولوژيک ديگر در مرکز اين رويارويي نيستند بلکه جاي خود را به نبرد اقتصادي و اطلاعاتي داده اند. بي جهت نيست که پوتين پيش از ترک روسيه جاسوسي هاي سايبري آمريکا را که اخيرا «ادوارد اسنودن» پيمانکار آژانس امنيت ملي آمريکا افشا کرد سندي براي «معيار دوگانه» آشکار آمريکا دانسته و محکوم کرد.

قدرت نمايي روس ها براي غرب
به دنبال بحران اوکراين کشورهاي غربي سعي کردند با طرح تحريم هاي اقتصادي روسيه را تحت فشار قرار بدهند. آنها مسکو را از گروه هشت اخراج کردند. حالا روسها دارند تلافي مي کنند. گام اول انعقاد بزرگ ترين قرارداد تامين گاز جهان با چين بود. اقدامي که براي اروپا به عنوان يکي از بزرگترين مصرف کننده هاي انرژي در جهان بسيار گران تمام شد. گام بعدي تقويت بلوک هاي اقتصادي رقيب است. پوتين در کوبا تاکيد کرد: مسکو به هاوانا در پشت سر گذاشتن تحريم هاي اقتصادي تحميل شده به اين کشور از سوي آمريکا کمک خواهد کرد. لذا اين يک واقعيت است که روسيه در کوبا تنها در جستجوي شريکي سياسي نيست، بلکه در اين کشور منافع اقتصادي نيز دارد. در ماه مه سال جاري، قراردادي ميان دو کشور براي همکاري هاي نفتي، بين کنسرن کوبايي "کوپت" و غول نفتي "روس نفت" منعقد شد. مهندسان کوبايي هم قرار است از سوي مهندسان روسي آموزش ببينند. در آينده نزديک نيز ساخت شعبه اي از شرکت "روس نفت" در منطقه ويژه اقتصادي "ماريل" در شمال هاوانا پيش بيني شده است. اين پروژه، بزرگترين بندر صادراتي در کارائيب خواهد بود و برزيل هم به احتمال بسيار زياد درآن مشارکت خواهد کرد. "روس نفت" در سرعت بخشيدن به استخراج ذخاير نفت کوبا هم مشارکت خواهد کرد؛ ذخايري که تا نه ميليارد بشکه برآورد شده اند. کوبا در اکتشاف ميدان هاي نفتي اين کشور، تاکنون به طور عمده متکي به ونزوئلا بوده  است.

تحريم ها جواب عکس مي دهند
پوتين بعد از ديداري يک روزه از کوبا و برادران کاسترو به صورت غيرمنتظره وارد نيکاراگوئه شد . "دانيل اورتگا" چريک چپ گراي ديروز و رييس جمهور امروز نيکاراگوئه در مراسم استقبال از پوتين در فرودگاه بر تحکيم روابط اقتصادي ميان دو کشور تاکيد کرد. مقصد بعدي پوتين بوينس آيرس است. تحليلگران معتقدند، وي با سفر به آرژانتين نيز به دنبال هموارسازي مسير براي سرمايه گذاري روسيه در منابع نفتي و گاز منطقه "واکا موئرتا" واقع در ايالت "نئوکن" جنوب آرژانتين است. انتظار مي رود در ميادين نفتي واکا موئرتا در مجموع 22 ميليارد و 800 ميليون بشکه نفت موجود باشد که آن را به يکي از بزرگ ترين ميادين تاريخ تبديل مي کند. آرژانتين از سال 2001 و به دليل عقب انداختن بازپرداخت بدهي هايش از بازارهاي سرمايه اخراج شد به رغم اينکه به سرمايه گذاري شديد خارجي نياز دارد. پوتين همچنين از آرژانتين دعوت کرده است تا در نشست گروه بريکس با حضور برزيل، هند، چين، آفريقاي جنوبي و روسيه شرکت کند. قرار است اين گروه در هفته جاري در برزيل تشکيل جلسه دهند. اهميت اين گروه علاوه بر ميزان جمعيت، در تمايز شتاب اقتصادي آن و در اختيار داشتن ۲۸درصد از قدرت اقتصادي دنياست. يکي از رويکردهاي اين گروه، کاهش وابستگي مالي و اقتصادي به اروپا و آمريکاست. پوتين فينال جام جهاني را مهمان برزيلي ها خواهد بود تا در پايان اين دوره از بازي ها "ديلما روسف" چريک ديگري از آمريکاي لاتين رسما مسئوليت بازي هاي جام جهاني 2018 را به پوتين واگذار کند. ظاهر امر اين است که غرب در مهار مسکو تاکنون موفق نبوده است. استفاده نابخردانه از سلاح تحريم و گسترش دامنه آن باعث ايجاد بلوکي از کشورهاي تحريمي و شکل گيري قطب بندي هاي جديد در عرصه بين الملل شده است.