علائم کم آبی بدن چیست؟ کم آبی بدن می تواند آسیب های جدی و شدیدی به بدن برساند. نشانه های کم آبی در بدن را بشناسید و روش های درمان آن را در پارس نیوز بخوانید.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر کم آبی هستند؟

خشکی پوست - علائم کم آبی بدن

  • نوزادان و کودکان: وزن کمی دارند و بدنشان به از دست دادن مقدار کمی از مایعات حساس هستند.
  • افراد مسن: سالمندان ممکن است کمتر متوجه کمبود آب بدن خود شوند.
  • افرادی که مدت طولانی بیمار بودند: مانند افرادی که مبتلا به دیابت هستند یا به الکل اعتیاد داشتند.
  • ورزشکاران: این افراد مقدار زیادی از مایعات بدن خود را از طریق عرق کردن هنگام ورزش های طولانی از دست می دهند.

علائم کم آبی بدن چیست ؟

پوست خشک، از علائم کم آبی بدن

میزان مصرف آب بر سلامتی پوست تاثیر مستقیمی دارد. البته برخی موارد منطقه جغرافیایی و ژنتیک خانوادگی بر روی خشکی پوست اثر گذار است. یکی از اولین نشانه های کم آبی بدن خشکی پوست است. برای اینکه متوجه کم آبی پوست خود شویم می توانیم یک تست ساده انجام دهیم. پشت دستتان را نیشگون بگیرید و چند ثانیه صبر کنید. سپس پوست خودتان را رها کنید.

اگر پوستتان با سرعت به حالت اولیه برگردد، مشکلی وجود ندارد. اما در صورتی که صاف شدن پوستتان زمان بیشتری نیاز داشته باشد، احتمالا با مشکل کم آبی بدن مواجه هستیم. بهتر است بر این نکته تاکید کنیم که هیچ چیز مثل خرید آب آشامیدنی و نوشیدن فروان آب نمی تواند جلوی خشکی پوست را بگیرد.

خشکی دهان، وقتی نمی توانیم غذایی را بخوریم

خشکی دهان یکی دیگر از نشانه های کم آبی بدن است. زمانی که دهان نمی تواند بزاق کافی تولید کند، دهان به سرعت خشک می شود. خشک شدن سریع دهان علامتی از نیاز شدید بدن به آب است. بنابراین اگر مدت طولانی است که با مشکل خشکی دهان مواجه هستید، به احتمال بالا بدن تان آب کافی دریافت نمی کند. نوشیدن 4 قوطی آب آشامیدنی نیم لیتری معادل 6 تا 8 لیوان می تواند تا حد زیادی از خشکی دهان و کم آبی بدن جلوگیری کند.

بوی بد دهان از علائم کم آبی بدن

بوی بد دهان علاوه بر اینکه فرد و اطرافیانش را آزار می دهد، یک زنگ خطر جدی برای کم آبی است. البته بوی بد دهان می تواند نشانه ای از بیماری های دهان و دندان نیز باشید. برای مثال عفونت پنهان لثه موجب بوی بد دهان می شود.

اما یک علت اصلی اصلی بوی بد دهان ترشحات نامتوازن بزاق است. زمانی که بزاق به اندازه کافی در دهان ترشح نشود، تعداد باکتری ها در دهان بیشتر می شود. افزایش تعداد باکتری ها سبب ایجاد بوی نامطبوع دهان می شود.

نوشیدن آب - علائم کم آبی بدن

سوزش چشم، نتیجه کمبود آب بدن است

آب بر روی همه اعضای بدن تاثیر گذار است. جالب است بدانید خشکی و کمبود آب در بدن ممکن است باعث سوزش چشم ها شود. مصرف کم مایعات باعث کاهش اشک چشم می شود. این مساله به طور مستقیم بر روی عملکرد چشم ها اثر می گذارد. بنابراین اگر دچار سوزش چشم ها شده اید حتما میزان مصرف آب خود را افزایش دهید.

کاهش تعریق را جدی بگیرید

کاهش تعریق بدن یک زنگ خطر خیلی جدی برای کمبود آب بدن است. زمانی که بدن به اندازه کافی عرق نمی کند، یعنی کاملا بیابانی شده است. برای افزایش تعریق و تنظیم دوباره سیستم بدن باید آب کافی به آن وارد شود. بنابراین حتما به میزان تعریق خود توجه کنید. بدن از طریق عرق کردن دمای خود را تنظیم می کند.

بنابراین کاهش تعریق آسیب جدی به دمای بدن و تمامی اعضای آن وارد می کند. این مساله خصوصا در فصل تابستان اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین خاطر پیشنهاد می شود در فصل تابستان آب بیشتری و معادل یک گالن آب آشامیدنی 5 لیتری مصرف کنیم.

مغز توسط یک پوشش مایع مراقبت می شود

اگر احساس سردردهای موقتی می کنید، بهتر است میزان مصرف اب خود را افزایش دهید. معمولا این گونه سردردها بیشتر در فصل تابستان اتفاق می افتد. بهتر است بدانیم معمولا آفتاب نمی تواند دلیل سردرد باشد. ساختار مغز از یک پوشش مایع تشکیل شده است.

مصرف آب شیر - علائم کم آبی بدن

زمانی که میزان آب بدن کم شده باشد، پوشش آبی بدن دچار چروک شده و سردرد ایجاد می شود. بنابراین در فصل تابستان و روزهای گرم حداقل هر چند ساعت یکبار یک بتری آب لاکچری 750 سی سی را مصرف کنید.

کمبود آب، از علائم کم آبی بدن

آب بیشترین حجم مایع خون بدن را تشکیل می دهد. در صورتی که آب بدن کم شود، فشار خون پایین می آِید. کاهش فشار خون خود را با علائمی چون سرگیجه و منگی سر نشان می دهد. سرگیجه به این خاطر اتفاق می افتد که خون به همه مغز پمپاژ نمی شود.

ضعف در انجام فعالیت های روزانه، نشانه کمبود آب است

اگر به اندازه کافی آب مصرف نکنیم، خون نمی تواند در بدن جریان پیدا کند. به این ترتیب برخی اعضا دچار کمبود خون و کمبود اکسیژن می شوند. معمولا در این حالت دچار خستگی و ضعف شدید می شویم. به طوری که حتی انرژی لازم برای انجام کارهای روزانه را هم نخواهیم داشت.

کم آبی - علائم کم آبی بدن

تعداد دفعات ادرار کردن کاهش می یابد

هرچقدر بیشتر مایعات مصرف کنید، نیاز بیشتری به دستشویی خواهید داشت. بنابراین کاهش میزان مصرف آب موجب اختلال در فرِآیند دفع مواد زاید شده و حتی به کلیه ها نیز آسیب جدی وارد می کند.

افزایش مصرف مواد قندی، کاهش آب بدن را به دنبال دارد

مصرف مداوم مواد شیرین و قندی باعث کاهش آب بدن می شود. در این مواقع بهتر است مصرف مواد شیرین را کاهش دهیم. از طرف دیگر استفاده مداوم از آب باعث هضم موثرتر مواد قندی جذب شده می شود.

یبوست، از علائم کم آبی بدن

یکی از کارکردهای آب بدن، نرمی و انعطاف پذیری روده ها است. زمانی که آب به اندازه کافی به روده ها نرسد، روده ها بسیار سخت و سفت می شوند. سفتی روده ها فرآیند دفع مدفوع را دشوار می کند. بنابراین حتما برای گوارش بهتر و جلوگیری از یوبوست باید به طور حداقل بین 6 تا 8 لیوان آب مصرف کرد.

گرفتگی عضلات، آب به ماهیچه ها نمی رسد

اگر به طور مداوم دچار گرفتگی عضلات دست و پا می شوید، احتمالا مصرف میزان آب شما پایین است. معمولا مصرف کم آب عملکرد عضلات و ماهیچه ها را دچار اختلال می کند. مصرف مناسب آب می تواند این مشکل را برطرف کند.

علائم کم آبی در نوزاد یا کودکان خردسال

  • خشکی دهان و زبان
  • گریه بدون ریختن اشک
  • خیس نشدن پوشک بچه طی سه ساعت
  • چشم‌ها و گونه‌های فرو رفته
  • موضع نرم گود شده در بالای جمجمه
  • بی‌حالی و کج خلقی

خوردن آب - علائم کم آبی بدن

بایدها:

  • به تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیرخشک ادامه دهید – سعی کنید تا مقادیر کمتری از شیر را طی دوره­‌های کوتاه­تر به نوزاد بدهید
  • به نوزادانی که از شیرخشک یا غذاهای جامد استفاده می‌­کنند، جرعه­‌های کوچکی از آب بنوشانید
  • به بچه­‌های کوچک، رژیم غذایی همیشگی خودشان را بدهید
  • برای جبران مایعات، املاح و قندهای از دست رفته، به طور منظم از محلول­‌های آب­رسان استفاده کنید – از داروساز بخواهید تا یکی از انواع این محلول­‌ها را به شما معرفی کند

نبایدها:

  • شیر خشک را رقیق نکنید
  • به بچه های کوچک، آبِ میوه و یا نوشیدنی­‌های گازدار ندهید – این عمل منجر به تشدید اسهال یا استفراغ می­‌شود

علائم جدی تر کم آبی بدن ، نیاز به فوریت پزشکی دارد

  • افزایش ضربان قلب
  • مشکل در حرکت یا راه رفتن
  • گیجی یا مشکل در تعادل
  • غش کردن
  • اسهال یا استفراغ که بیش از 24 ساعت طول بکشد
  • اگر کمبود آب بدن درمان نشود ، می تواند منجر به عوارض جدی شود ، مانند:
  • مشکلات ادراری و کلیوی ، از جمله عفونت ادراری ، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیه
  • تشنج به دلیل سطح پایین پتاسیم و سدیم
  • گرمازدگی
  • شوک هیپوولمیک ، عارضه ای تهدید کننده زندگی که به دلیل کم شدن حجم خون ، باعث افت فشار خون و سطح اکسیژن می شود.

علل کم آبی بدن

گاهی کم شدن آب بدن به دلایل خیلی ساده‌ای رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال شما شاید به دلیل داشتن یک بیماری خاص یا نداشتن وقت کافی فراموش کرده‌اید آب بخورید یا چون در مسافرت هستید به آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی ندارید.

سایر دلایل کمبود آب بدن عبارت هستند از:

عوارض کم آبی - علائم کم آبی بدن

  • اسهال، استفراغ: اسهال شدید و حاد، یعنی اسهالی که به‌طور ناگهانی و شدید بروز پیدا می‌کند و قادر است در مدت زمان کوتاهی باعث از بین رفتن حجم زیادی از آب و الکترولیت در بدن شود. اگر استفراغ با اسهال نیز همراه شود، طبیعتا حجم دست رفته از مایعات و مواد معدنی بدن بیشتر خواهد بود.
  • تب: به‌طور کلی، هر اندازه دمای بدن شما بالاتر رود، کمبود آب بدن برای شما نیز بیشتر است. اگر همراه با اسهال و استفراغ تب نیز داشته باشید شرایط خیلی حادتر می‌شود.
  • تعریق بیش از حد: هنگام تعریق آب بدن شما کاهش پیدا خواهد کرد. حال اگر فعالیت شدیدی انجام دهید و در ادامه کار مایعات را جایگزین نکنید، بدن می‌تواند کمبود آب را تجربه کند. هوای گرم و مرطوب میزان تعریق و مایعات از دست رفته بدن را افزایش می دهد.
  • افزایش حجم ادرار: علت این اتفاق ممکن است دیابت تشخیص داده نشده یا کنترل نشده باشد. بعضی از داروها مانند انواع ادرار آور و بعضی از داروهای فشار خون نیز می‌توانند منجر به کم آبی بدن شوند، چون به‌طور کلی حجم ادرار را افزایش می‌دهند.

راه‌های درمان کم آبی بدن

تنها درمان موثر برای کم آبی، جایگزینی مایعات از دست رفته و الکترولیت‌های از دست رفته است. بهترین رویکرد برای درمان کم آبی به سن، شدت کم آبی و علت آن بستگی دارد.

برای نوزادان و کودکانی که به دلیل اسهال، استفراغ یا تب دچار کم آبی شده‌اند، از محلول‌های آبرسانی خوراکی بدون نسخه استفاده کنید. این محلول‌ها حاوی آب و نمک به نسبت‌های خاصی هستند تا مایعات و الکترولیت‌ها را دوباره پر کنند.

با حدود یک قاشق چای خوری (5 میلی لیتر) هر یک تا پنج دقیقه شروع کنید و به میزان قابل تحمل افزایش دهید. ممکن است استفاده از سرنگ برای کودکان بسیار کوچک آسان تر باشد. به کودکان بزرگتر می‌توان نوشیدنی‌های رقیق شده داد. از 1 قسمت نوشیدنی رقیق شده و 1 قسمت آب استفاده کنید.

اکثر بزرگسالان مبتلا به کم آبی خفیف تا متوسط ​​ناشی از اسهال، استفراغ یا تب می‌توانند با نوشیدن آب یا مایعات بیشتر وضعیت خود را بهبود بخشند. اسهال ممکن است با آب میوه و نوشیدنی‌های گازدار تشدید شود.

اگر در هوای گرم یا مرطوب در فضای باز کار می‌کنید یا ورزش می‌کنید، آب خنک بهترین گزینه است. نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت و محلول کربوهیدرات نیز ممکن است مفید باشند.

کودکان و بزرگسالانی که به شدت کم آب هستند باید توسط پرسنل اورژانسی که با آمبولانس یا اورژانس بیمارستان می‌آیند درمان شوند. نمک‌ها و مایعاتی که از طریق ورید (به صورت داخل وریدی) وارد می‌شوند، به سرعت جذب می‌شوند و دوره بهبود را تسریع می‌کنند.

پیشگیری از کم آبی بدن

برای جلوگیری از کمبود آب بدن، مایعات زیادی بنوشید و از مواد غذایی با حجم آب بالا مانند میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید.

تشخیص کم آبی - علائم کم آبی بدن

اگر افراد دچار شرایطی مانند موارد زیر می‌شوند حتما باید حجم بیشتری از آب را در طول روز مصرف کنند:

  • استفراغ یا اسهال: اگر کودک شما استفراغ می‌کند یا اسهال دارد، در اولین فرصت مشاهده علائم مشکل به کودک خود آب دهید و منتظر کم آبی بدن نباشید.
  • تمرین های ورزشی دشوار: به‌طور کلی، بهتر است یک روز قبل از ورزش شدید بدن را هیدراته کنید. دفع مقدار زیاد ادرار شفاف و رقیق به‌خوبی نشان می‌دهد که بدن شما به اندازه کافی آبرسانی شده است. در طول فعالیت، مایعات را در فواصل منظم مصرف کنید و پس از پایان فعالیت به نوشیدن آب یا مایعات دیگر ادامه دهید.
  • هوای گرم یا سرد: باید در آب و هوای گرم و مرطوب آب اضافی بنوشید تا به شما در کاهش دمای بدن کمک کند و آن‌چه را که از طریق تعریق از دست ‌می‌دهید جایگزین کند. برای مقابله با از دست دادن رطوبت بدن در هوای خشک، به‌ویژه در ارتفاعات، ممکن است به مصرف آب اضافی نیز نیاز داشته باشید.
  • بیماری: افراد مسن معمولا در طی بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا، برونشیت و عفونت‌های مثانه، دچار کم آبی می‌شوند. اگر حس می‌کنید حالتان خوب نیست میزان مصرف مایعات را افزایش دهید.

تشخیص کم آبی بدن

پزشکان اغلب می‌توانند کمبود آب بدن را بر اساس علائم و نشانه‌های جسمی تشخیص دهند. اگر دچار کم آبی بدن هستید احتمالا فشار خون پایینی دارید. به‌ویژه هنگام تغییر حالت از خوابیده به ایستاده، داشتن ضربان قلب بیشتر از حالت طبیعی و کم بودن حجم جریان خون در اندام‌های بدن.

برای این‌که پزشک از تشخیص خودش اطمینان کافی داشته باشد و کم آبی بدن را تشخیص دهد، احتمال دارد آزمایش‌های دیگری نیز برای شما بنویسد. مانند:

  • آزمایش خون: از نمونه‌های خونی ممکن است برای بررسی فاکتورهایی مانند سطح الکترولیت‌ها، به‌ویژه سدیم و پتاسیم استفاده شود و عملکرد کلیه‌ها با این آزمایش تا حدی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
  • آزمایش ادرار: آزمایشات انجام شده روی ادرار می‌تواند به تشخیص این مورد کمک کند که بدن شما کم آب است یا خیر و این کم آبی در چه حدی قرار می‌گیرد. علاوه بر این می‌تواند نشانه‌های عفونت مثانه را نیز بیان کند.

عوارض کم آبی بدن

کم آبی بدن می‌تواند منجر به عوارض جدی شود، از جمله:

  • آسیب گرمایی: اگر هنگام ورزش شدید و تعریق شدید مایعات کافی ننوشید، ممکن است با آسیب گرمایی مواجه شوید که شدت آن از گرفتگی خفیف گرمایی گرفته تا گرمازدگی بالقوه تهدید کننده زندگی است.
  • مشکلات ادراری و کلیوی: کم آبی طولانی مدت یا مکرر می‌تواند باعث عفونت ادراری، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیه شود.
  • تشنج: الکترولیت‌ها مانند پتاسیم و سدیم به انتقال سیگنال‌های الکتریکی از سلولی به سلول دیگر کمک می‌کنند. اگر الکترولیت‌های شما از تعادل خارج شوند، پیام‌های الکتریکی طبیعی ممکن است با هم مخلوط شوند، که می‌تواند منجر به انقباضات غیرارادی عضلات و گاهی اوقات به از دست دادن هوشیاری شود.
  • شوک با حجم کم خون (شوک هیپوولمیک): این یکی از جدی‌ترین و گاهی تهدیدکننده ترین عوارض کم آبی بدن است. زمانی اتفاق می‌افتد که حجم کم خون باعث کاهش فشار خون و کاهش میزان اکسیژن در بدن شما شود.

چه زمانی بدن به آب بیشتری نیاز دارد؟

کم آبی کودکان - علائم کم آبی بدن

در موارد زیر، نیاز به نوشیدن آب بیشتر هم می‌شود:

اسهال و استفراغ از علائم کم آبی بدن

اگر کودک‌تان به اسهال یا استفراغ دچار شد، در همان آغاز به او آب و مایعات بدهید و از کم‌آبی بدنش به کمک مایعات و داروهای مخصوص جلوگیری کنید. اجازه ندهید که بدن کم آب شود و بعد به فکر درمان مشکل باشید.

ورزش سنگین

بهتر است، قبل از شروع به ورزش‌های سنگین، بدن خود را هیدراته کنید و آب بنوشید. ادرار روشن و رقیق نشانه کم آب نبودن بدن است. در فواصل انجام تمرینات ورزشی و بعد از آن، مایعات و آب مصرف کنید.

هوای گرم یا سرد

در هوای گرم و مرطوب باید دمای بدن خود را کاهش دهید و آبی را که با تعریق از دست داده‌اید به بدن بازگردانید. در هوای سرد به ویژه در ارتفاعات هم برای جبران خشکی هوا و از دست رفتن آب بدن باید آب زیادی بنوشید.

بیماری‌ها

افراد مسن در خلال بیماری‌هایی مانند آنفلونزا، برونشیت یا عفونت‌های ادراری دچار کم آبی بدن می‌شوند و به همین خاطر باید در دوران بیماری و ناخوش‌احوالی، آب و مایعات زیادی مصرف کنند.

نوشیدن آب تعریق زیاد کم آبی کم آبی بدن