جنگ اقتصادی عرصه ظهور

کشور پهناور ایران با بهره‌مندی از منابع وسیع الهی اقتصادی و بازار گسترده سالیان درازی در استثمار کشورهای غربی و به ویژه آمریکا قرار داشت. پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران، دستان آنان از این منابع کوتاه شد و کشور بر پایه منافع ملی خود قدم نهاد. از این رو، در نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی تحریم‌های اقتصادی گوناگون علیه اقتصاد نوپای کشور تازه استقلال یافته شکل می‌گیرد تا بلکه این نهال نوپا از پا بیفتد و از لحاظ اقتصادی زانو زند، لذا قطع روابط، تحریم‌های اقتصادی در قالب قطعنامه‌های گوناگون، محدودیت‌های اقتصادی و افزایش بیمه تجارت با هدف ایجاد فشارهای سخت اقتصادی بر مردم و ممانعت از پیشرفت و خودکفایی کشور در حوزه‌های صنعت و انرژی هسته‌ای بوده است. این نبرد بی‌منتها سبب نام‌گذاری سال‌های 1388 تاکنون در حوزه اقتصادی با راهبردهای اصلاح الگوی مصرف، همت مضاعف و کار مضاعف، جهاد اقتصادی، تولید ملی، حمایت کار و سرمایه ایرانی، حماسه اقتصادی، اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل، اقتصاد مقاومتی تولید - اشتغال و نیز حمایت از کالای ایرانی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی رقم خورد و یکی از جهت‌گیری‌ها و سیاست‌های رهبری نظام را به همراه داشت. امروزه حوزه تهدیدها از تغییر و تحولات بسیار گسترده‌ای بهره‌مند است؛  به گونه‌ای که با مفاهیم جدیدی همچون جنگ‌های نرم، رسانه‌، بانکی و اقتصادی روبه‌رو هستیم. حوزه اقتصاد از جمله حوزه‌های جدید جنگ است. در این حوزه قادر هستیم سایر حوزه‌ها را متاثر سازیم و تهدید کنیم. از این رو، از جایگاه و اهمیت برجسته‌ای بهره‌مند است.

اهداف جنگ اقتصادی

هدف ایالات متحده آمریکا از جنگ اقتصادی علیه ایران ضعیف کردن آن به لحاظ بنیه و توان اقتصادی است تا با یک تلنگر نظامی با شکست کامل مواجه شود. این تجربه‌ای است که آمریکا طی سالیان گذشته در برخورد با سایر کشورها به دست آورده است، ولی قابل تحقق بودن آن در مورد ایران جای تأمل بسیار دارد. اغلب در جنگ‌های کنونی این موضوع به وفور قابل مشاهده است. چنین جملاتی با هدف و رویکرد اقتصادی در جنگ‌ها دنبال می‌شود.

تعریف جنگ اقتصادی

در تمام جنگ‌ها، تهاجم، تخریب و انهدام زیرساخت‌های نظامی و اقتصادی مانند: بنادر، پل‌ها، فرودگاه‌ها و کارخانه‌ها وجود دارد. هدف از جنگ‌ها را برخی از صاحب‌نظران کسب منافع اقتصادی می‌دانند. به هر حال، امروز با مفهومی جدید از تهدید و جنگ مواجه هستیم. جنگ اقتصادی یعنی جنگ با ابزارها، مولفه‌ها و عوامل اقتصادی مانند؛ پول، بانک تحریم، محاصره اقتصادی و زیرساخت‌های مالی. از این رو، جنگ اقتصادی یعنی با ابزارها و مولفه‌های اقتصادی علیه زیرساخت‌های اقتصادی یک کشور اقدام شود.

تهدید اقتصادی

حوزه اقتصاد به دلیل وجود رقابت شدید بر سر منافع از جمله حوزه‌های چالش‌ برانگیز است.  درون آن طیفی  متنوع از اقدام‌ها اعم از همکاری، رقابت، مخالفت و تعارض  را می‌توان جست. از جنبه‌های مهم تهدید، تهدید اقتصادی است. تهدید اقتصادی مجموعه خطرهایی است که رشد و توسعه پایدار یک جامعه یا سرزمین را به شیوه‌های مختلف دچار اختلال می‌کند و به انحای مختلف به اقتصاد یک محدوده جغرافیایی آسیب می‌رساند. انواع تحریم‌ها، رکود، گرانی، نابرابری و توزیع ناعادلانه درآمد در یک جامعه به صورت عمد یا غیرعمد از جمله تهدیدهای اقتصادی به شمار می‌رود. در یک تقسیم‌بندی کلان، می‌توان تهدیدهای اقتصادی را در دو حوزه اصلی تولید و توزیع رده‌بندی کرد؛ در حالی که گونه نخست متوجه ا‌فزایش میزان تولید متناسب با نیازمندی‌های عمومی است. دومین دسته تهدیدهایی را شامل می‌شود که به تعبیر جان ای رویمر برابری فرصت را در دستیابی به امکانات متاثر می‌سازند. جنگ اقتصادی مجموعه اقدام‌های متعمدانه،  خصمانه و اخلال گرایانه دشمن است و برای کاهش توان اقتصاد، قدرت و مقاومت ملی با هدف تغییر رفتار صورت می‌گیرد؛ بنابراین جنگ اقتصادی می‌تواند به منزله ساز و کاری محسوب شود که با استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی تلاش توان نظامی و ظرفیت رزم‌آوری دشمن را تقلیل دهد. جنگ اقتصادی ماهیتی ضد توسعه‌ای دارد و در راستای ممانعت از توسعه پایدار و همه جانبه کشور و افزایش وابستگی صورت می‌گیرد. فساد اقتصادی یکی از مصادیق تهدیدهای اقتصادی به شمار می‌رود و به منزله یک جرم محسوب می‌شود.

اهداف اصلی برپایی جنگ اقتصادی از سوی دشمن را می‌توان در چهار هدف بیان کرد: 1.کاهش توان مقاومت ملی2. کسب تسلط اقتصادی 3. واپایش جریان‌های اقتصادی 4. کاهش توان بازسازی، نوسازی و توسعه ملی.

تحول‌های عملیاتی رخ داده، طی سال‌های پس از جنگ سرد، سبب افزایش دقت و در عین حال اثر اقدام‌های خصمانه اقتصادی شده است. مهمترین تحول عملیاتی در برپایی جنگ اقتصادی در دوره پس از جنگ سرد را می‌توان در تغییر نظام هدف‌گیری جنگ اقتصادی دانست؛  به عبارت دیگر، در جنگ اقتصادی نوین، مولفه‌هایی متفاوت از نظام اقتصادی مورد هجوم قرار می‌گیرند. بخش‌هایی از اقتصاد در زمره اهداف دشمنان برای اعمال آسیب قرار دارند. این بخشها در الگوهای سنتی جنگ اقتصادی مدنظر نبوده‌اند. جنگ مالی نمونه‌ای از اقدام‌های جنگ اقتصادی هوشمند است. به هر حال، همزمان با توسعه الگوی هوشمند جنگ اقتصادی بر شدت راهبردی بودن آثار ناشی از جنگ اقتصادی افزوده می‌شود. اگرچه اثر اولیه جنگ اقتصادی، زیان اقتصادی است، لیکن اثر ثانویه و کلیدی این است که اجرای جنگ اقتصادی می‌تواند موجب کاهش توان ملی و کسب اجماع جهانی برای تحرک‌های آتی شود.

تحریم‌های اقتصادی علیه کشور ایران

تحریم‌ها علیه ایران را از چندین جهت مانند تحریم‌های اقتصادی، علمی، سیاسی و فروش اسلحه می‌توان مورد توجه قرار داد. برای نمونه آمریکا سال 1980 تحریم‌های اقتصادی وسیعی را در واکنش به اشغال لانه جاسوسی در تهران علیه ایران وضع کرد.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

حمایت از کالای ایرانی مقوله‌ای مهم و کاربردی است. جهاد در حوزه‌ اقتصاد یعنی باید با حرکت و روحیه انقلابی و جهادی وارد میدان اقتصادی شویم. حرکت باید الهی، مخلصانه و فی‌ سبیل‌الله باشدو همان‌گونه رهبر معظم انقلاب اسلامی در بازدید از نمایشگاه کالای ایرانی فرمودند: «کارگر ایرانی  یکی از بهترین کارگرهای دنیاست و تکیه به بیرون مرزها غلط اندر غلط است».  اقتصاد مقاومتی از راهکارهای کاربردی مقابله با تهدیدها و جنگ اقتصادی دشمنان است. ریاضت اقتصادی با اقتصاد مقاومتی متفاوت است. ریاضت اقتصادی به طرحی گفته می‌شود که دولت برای کاهش هزینه‌ها و رفع کسری بودجه به کاهش یا حذف ارائه برخی از خدمات و مزایای عمومی دست می‌زند. این طرح مورد قبول جامعه اسلامی ما نیست، ولی اقتصاد مقاومتی برای مقابله با کسری بودجه، بهبود وضعیت مالی و توانمند کردن کشورها موثر است.

اجرای این طرح نتایجی مانند کاهش تقاضا، تورم، رقابت و مقابله با کسری بودجه را به دنبال دارد، لذا آنچه می‌تواند در حل مشکل اقتصادی کشور موثر باشد، توجه به تولید داخلی، درست استفاده کردن از منابع و امکانات و اعمال صحیح اقتصاد مقاومتی است. در نهایت، نتیجه می‌گیریم برای مقابله با دشمنان در حوزه جنگ اقتصادی لازم است بخشی در دولت با هماهنگی  دستگاه‌های امنیتی و دفاعی قرارگاهی به نام قرارگاه دفاع اقتصادی تشکیل شود. در این قرارگاه با تجزیه و تحلیل فعالیت‌های اقتصادی- که علیه ایران صورت می‌گیرد - راهکارهای مقابله و برخورد را بیابند و اقدام عملی صورت پذیرد.

انتهای پیام/