پشتوانه تلگرام در ایران که بود؟

از دی ماه سال گذشته که ناآرامی‌های اقتصادی منجر به قطعی تلگرام شد، روزشمار عمر این پیام رسان‌به شماره افتاد و بحث بر سر بودن یا نبودن تلگرام هرچندوقت یکبار نقل هر مجلسی است.

اظهارات یکی از نمایندگان کمسیون امنیت مجلس شورای اسلامی درباره قطعی تلگرام از فروردین ماه سال جاری چنان خبرساز شد که تقریبا در این دوماه اخیر روزی نبوده است که صحبتی درباره بودن یا نبودن تلگرام مطرح نشود.

دولت علیرغم هشدار جدی کارشناسان به خطرات و تهدیدات تلگرام آن را جدی نگرفته و با حمایت از سرورهای تلگرام از این پیام رسان‌ خارجی تلاش بی حد و اندازه‌ای را انجام داده است

در این شرایط اگرچه صحبت‌های این نماینده مجلس با ضدو نقیض‌های فراوانی همراه شد اما خروج دستگاه‌ها و شخصیت‌های دولتی از اردیبهشت ماه بر جدیت این مساله افزود و کار را به جایی رساند که ادمین همه کانال‌ها و گروه‌ها به دنبال جایگزینی برای زمان قعطی تلگرام باشند و در این میان رقابت جدی میان پیام رسان‌های داخلی شکل گرفته است، رقابتی تنگاتنگ که موجب شده است تا همه در تلاش برای بهبود ارتقای کیفیت خدمات‌رسانی خود به مردم باشند.

اما جدا از اینکه کدام پیام رسان داخلی بیشتر از گزینه‌های دیگر می‌تواند خدمات بهتری ارائه دهد، یکی از انتقادات جدی و همیشگی کارشناسان به دولت دوازدهم و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات همواره این مساله بوده است که چرا زودتر مساله شبکه ملی اطلاعات پیگیری نشده و از پیام رسان‌های داخلی آنگونه که باید و شاید حمایت نشده است؛ موضوعی که به نظر می‌رسد دولت علیرغم هشدار جدی کارشناسان به خطرات و تهدیدات تلگرام آن را جدی نگرفته و با حمایت از سرورهای تلگرام از این پیامرسان‌ خارجی تلاش بی حد و اندازه‌ای را انجام داده است.

تابستان سال گذشته بود که پاول دوروف در پیامی توییتری تایید کرد برخی سرورهای «تحویل محتوی» تلگرام به ایران و برخی کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان  منتقل شده است و در این شرایط سرعت دانلود عکس‌ها و فیلم‌هایی که به صورت عمومی منتشر می‌شوند در مناطقی نظیر ترکیه، اندونزی، ‌ عربستان سعودی، هند، ایران و عراق به مراتب افزایش می‌یابد.

پیش از این اظهارات پاول دوروف برخی گمانه‌زنی‌ها درباره انتقال سرور شبکه پیام رسان تلگرام به ایران مطرح شده بود و آذری جهرمی که در آن زمان معاون وزیر ارتباطات وقت بود، اعلام کرده بود که تنها بحث انتقال سرور یک سرویس خاص مانند تلگرام مطرح نیست بلکه قرار است زمینه انتقال سرویس‌های مهم به کشور ایجاد شود و اگر قرار باشد سرور یک سرویس خاص به داخل کشور منتقل شود آن را با شفافیت تمام اعلام خواهیم کرد.آنچه در شورای عالی فضای مجازی مورد بحث قرار گرفته، صدور مجوز به وزارت ارتباطات برای مذاکره باCDN های بین‌المللی (شبکه های تولید محتوا) برای استقرار در ایران است.

اظهاراتی که پیش از آن توسط محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مطرح شده بود و وی درباره پیگیری مصوبه شورای عالی فضای مجازی درباره الزام انتقال سرور شبکه‌های اجتماعی خارجی به ایران گفته بود شورای عالی فضای مجازی مصوبه‌ای برای انتقال سرورها نداشته است؛ اما این موضوع با مصوبات دیگری درباره اولویت‌ و نحوه ارائه تسهیلات به شبکه‌های بومی و خارجی پیگیری شده که بر این اساس شبکه‌های خارجی دارای سرور در ایران و شبکه‌های بومی نسبت به شبکه‌های خارجی بدون سرور در ایران امتیاز می‌گیرند.

اگرچه ضد و نقیض‌ها درباره این مساله بسیار بالا گرفت اما اظهارات اخیر یکی از مسئولان دولتی مبنی بر لغو مجوز استقرار سرورهای شبکه توزیع محتوای پیام رسان تلگرام(CDN) در ایران و عدم حمایت از ترافیک این پیام رسان یکی از مسائلی است که به نظر می‌رسد شاید مهم‌ترین پشتوانه در پشت تلگرام بوده است و شاید اگر این اقدام زودتر صورت می‌گرفت و این امکان برای پیامرسان‌های داخلی فراهم می‌شد، شاید با استقبال بیشتر مردم به پیامرسان‌های داخلی روبرو بودیم.

در شرایط فعلی تنها یک پرسش از دولت مطرح می‌شود که چرا با وجود سرعت پایین پیامرسان‌های داخلی که مهم‌ترین دلیل عدم استقبال مردم از آن‌هاست، قطع مجوز  CDN تلگرام زودتر صورت نگرفته است؛ مساله‌ای در اولین گام  موجب شد تا سرورهای تلگرام دیروز با داغ شدن از دسترس خارج شده و به نوعی شاید نیازی به این همه دردسر نبود، چراکه در شرایط فعلی مشخص شده است که تلگرام از امنیت کاملی برخوردار نیست و اگر تاکنون خدمات با کیفیتی به مردم تحویل داده با حمایت دولت دوازدهم بوده است.