یاتاقان با نام انگلیسی Bearing یک قطعه مدور مکانیکی است که به شکل های استوانه ای، بوش مانند و یا گوی مانند در یک نوع طراحی و یا همراه با هوزینگ های پیچ و مهره دار در نوع دیگر از طراحی مورد استفاده قرار می گیرد. در صنایع برای اتصال اجزای دوار با اجزای ثابت و یا حتی با اجزای دوار دیگر از مفاصل فولادی استفاده می شود که نقش آنها اتصال، انتقال و تعلیق بار و حفظ مکانیزم حرکت با تولید کمترین میزان اصطکاک می باشد. این مفاصل صنعتی یاتاقان ها نام دارند که از بخش های مختلف، در انواع طراحی مختلف و با شکل های مختلفی تولید و عرضه می شوند. مصارف یاتاقان ها و یاتاقان بلبرینگ ها در صنایع به اندازه زیاد است که تولید کنندگان بسیاری در دنیا به تولید این قطعه پر مصرف و حساس صنعتی مبادرت دارند.

یاتاقان بلبرینگ ها در واقع نوعی از یاتاقان هستند که در ساختار آنها از نوعی بلبرینگ بر حسب نوع اتصال استفاده می شود. اتصال یاتاقان بلبرینگ ها اغلب یا توسط پیچ و مهره های فولادی صورت می پذیرد و یا با بکار گیری خار و در برخی انواع طراحی با استفاده از پیچ آلن مغزی برای اتصال استفاده می شود. هوزینگ یاتاقان بلبرینگ ها که از بیرون در بر دارنده بلبرینگ درونی است در حالت اتصال پیچ و مهره ای اغلب از جنس چدنی و یا گاهی برای دارا بودن قابلیت چکش خواری و یا مقاومت بالا در برابر ضربه و یا ارتعاش از فولاد چکش خوار تولید می شود. در یاتاقان بلبرینگ ها از نوع مدور اغلب از هوزینگ های فولادی یا حتی گاهی استنلس استیل نیز استفاده می شود. زوایای اتصال یاتاقان بلبرینگ ها بسته به شافت و محور دواری که بر روی آن نصب می شوند متفاوت بوده و بر خی از آنها دارای راستای موازی با شافت و اتصال پیچ و مهره آنها گاهی در راستای عمود بر شافت صورت می پذیرد. یاتاقان بلبرینگ های پیچ و مهره ای بار وزنی ناشی از اتصال شافت را بر روی سطوح خنثی در بیرون سیستم حرکتی و حتی بر روی سطح زمین انتقال می دهند.

برند های تولید کننده بلبرینگ

اهمیت معرفی و دانش پیرامون برند های تولید کننده بلبرینگ به سبب تاثیر بسزایی است که نقش برند در کیفیت و عملکرد کارامد بلبرینگ، رولبرینگ و یا در دسته بزرگ تر یاتاقان ها دارد. برند های معتبر تر نه تنها از متریال های بهتر و ترکیبات شیمیایی گران بها تری در تولید بلبرینگ و یاتاقان استفاده می کنند بلکه ماشین آلات تولید، تکنولوژی تولید و شاید بالاتر از همه قابلیت فراوری فلزات بکار گرفته شده در تولید یاتاقان و بلبرینگ شامل عملیات گرمایشی و سرمایشی ویژه ای در تولید و فراوری فلزات در ساختار یاتاقان بلبرینگ ها دارند که بصورت مستقیم بر سختی سطحی (عامل مقابله در برابر سایش اجزای بلبرینگ و یاتاقان) ، عمق لایه سخت سطحی، تنسایل مقاومتی (عامل اصلی موثر بر میزان بار قابل اعمال بر یاتاقان بلبرینگ ها) و مشخصات مکانیکی و شیمیایی دیگر دارند. در زیر به معرفی معتبر ترین برند های تولید کننده بلبرینگ، رولبرینگ و یاتاقان در سطح جهانی می پردازیم.

  1. بلبرینگ FAG محصول کشور آلمان می باشد و بر روی بسیاری از خودرو ها و تجهیزات هوایی و حتی نظامی تولیدی کشور آلمان چه در زمان جنگ جهانی و چه بعد از آن مورد استفاده قرار می گرفته است. بلبرینگ FAG محصول یکی از بزرگترین هولدینگ های صنعتی قاره اروپا می باشد و هم رده با برند INA آز انواع بلبرینگ و یاتاقان های دیگر تولیدی این شرکت معظم و در بسته بندی های قرمز و مشکی عرضه می شود.
  2. بلبرینگ TIMEKN هر چند شهرت جهانی آن اغلب برای تولید رولبرینگ ها و بالاخص رولبرینگ مخروطی که پتنت آن نیز توسط همین شرکت به ثبت رسیده است شناخته شده است اما تولیدات گسترده ای در زمینه انواع بلبرینگ و یاتاقان نیز دارد. بلبرینگ TIMKEN محصول کشور آمریکا است که اکنون دارای کارخانجات تولیدی تحت لیسانس شرکت مادر در سر تا سر دنیا دارد و در بسته بندی های مشکی و نارنجی عرضه می شود. بلبرینگ TIMKEN بصورت روان کاری شده و هم در کد های اینچی طبق استاندارد ASTM و هم در کد های میلیمتری عرضه می شود.
  3. بلبرینگ SKF از دیگر تولید کنندگان اروپایی این قطعه صنعتی می باشد که به تولید انواع بلبرینگ، رولبرینگ و یاتاقان با ابعاد میلیمتری و طبق استاندارد اتحادیه اروپا CE می پردازد. استفاده از روان کننده هایی با کیفیت بسیار بالا، دقت بالا و تکنولوژی ویژه فراوری فلزات از ویژگی های اصلی بلبرینگ SKF »ی باشد بگونه ای که انواع مختلف از این برند تولید کننده شامل بلبرینگ های کف گرد و خود تنظیم بر روی ماشین آلات تولید اروپا بصورت OE نصب می شود.
  4. بلبرینگ NTN محصولی با دوام قابلیت های بالای کاری در شرایط کاری بسیار سخت شامل درجه حرارت بالا، سرعت زاویه ای بالا و نیروهای اعمالی بسیار بالا می باشد. بلبرینگ NTN محصول کشور ژاپن می باشد و با بکارگیری متریال بسیار مناسب، سخت کاری بسیار ایده آل و مدرن و دقت بالا در طراحی و تولید عرضه شده است. بسته بندی بلبرینگ NTN در داخل جعبه های آبی رنگ صورت گرفته و در کد های میلیمتری و اینچی مطابق با کاربری دستگاه در بازار عرضه شده است.
  5. بلبرینگ NSK از دیگر برند های تولید کننده رولبرینگ، یاتاقان و بلبرینگ از کشور ژاپن می باشد. بلبرینگ NSK شهرت بسیار بالایی در طراحی انواع یاتاقان با استفاده از طراحی ویژه بوش و کونس بلبرینگ داخلی دارد که قابلیت مطابقت با زاویه اتصال با شافت برای جلوگیری از شکست و کاهش ارتعاشات سیستم دارد. علاوه بر این نوع گریس بکار گرفته شده در روانکاری بلبرینگ NSK نیز چه از لحاظ حفظ خواص مکانیکی و چه از لحاظ مقاومت حرارتی در رتبه های جهانی بسیار بالا در میان کلیه تولید کنندگان یاتاقان بلبرینگ ها می باشد.
  6. بلبرینگ KOYO که اغلب روش های محاسباتی مهندسی معکوس در آن برای تطابق شرایط مکانیکی کاری بر حسب ماشین آلات و شافت های متصل صورت گرفته است. از آنجایی که برند KOYO تولید کننده قطعات هیدرولیک ماشین آلات صنعتی نیز می باشد بصورت مستقیم با چالش های مهندسی سر و کار داشته و از این رو در جهت بر طرف کردن این چالش ها در کلیه محصولات خود شامل انواع بلبرینگ و یاتاقان نیز نموده است.

امروزه برند های چینی تولید کننده انواع بلبرینگ ، رولبرینگ و یاتاقان نیز سهم وسیعی از بازار بالاخص در تولید بلبرینگ خودرو بکار گرفته شده در قسمت های مختلف مانند چرخ خودرو، گیربکس خودرو، دینام خودرو و ... را به خود اختصاص داده اند. برخی از این تولید کنندگان تنها با اولویت عرضه محصولات با قیمت مناسب تر به رقابت با برند های معتبر در آمده اند و برخی دیگر سعی در نزدیک کردن کیفیت محصولات و طول عمر قطعات خود نموده اند و به تولید بلبرینگ ها و یاتاقان ها با کیفیتی نزدیک به کیفیت جهانی مبادرت دارند.

تحلیل بار های مکانیکی وارده بر بلبرینگ ها

مهمترین معیار در دسته بندی و انتخاب بلبرینگ ها تحلیل نوع بار وارد بر آنها از طرف ماشین و از جانب شافت متصل می باشد. برخی از اتصالات تنها بار در یک جهات و برخی دیگر دارای مولفه های بار وارده بر پیکر یاتاقان بلبرینگ ها در جهات مختلف و به صورت تلفیقی هستند. تحلیل بار و نوع نیروهای وارده بر بلبرینگ نه تنها به زاویه شافت اتصال بلکه بر اینرسی، گریز از مرکز و ضربه های اعمال شده از طرف ماشین بر بلبرینگ ها نیز بستگی دارد. از این منظر می توان بار های وارده بر بلبرینگ ها را در سه دسته اصلی قرار داد و نوع بلبرینگ مصرفی را نیز بر مبنای این بار ها انتخاب نمود.

  1. بار شعاعی Radial Load که آز طرف اتصالات شافت های افقی بر پیکر بلبرینگ، رولبرینگ و یاتاقان وارد می شود. بار های شعاعی بیشترین میزان بار را شامل می شوند چرا که در صنایع نحوه قرار گیری شافت ها اغلب افقی دوار می باشد. برای تعلیق بار اتصال شعاعی از انواع بلبرینگ شیار عمیق و بلبرینگ های خود تنظیم استفاده می شود. البته بطور کلی رولبرینگ های استوانه ای و بشکه ای نیز بسته به میزان بار در رقابت با بلبرینگ ها مورد استفاده قرار می گیرند.
  2. بار محوری AXIAL Load که از اتصال شافت های عمودی وارد می شوند و در صنایع دارای گستردگی استفاده کمتری هستند. بخش وسیعی از تنش های ناشی از وزن شافت اتصالی در این نوع اتصال بر روی بلبرینگ و یاتاقان وارد می شود و اغلب از بلبرینگ های کف گرد برای تعلیق این بار ها استفاده می شود.
  3. بارهای تلفیقی یا ترکیبی که یا در اتصالات شافت های مورب بوجود می آید و یا در سیستم هایی با سرعت زاویه ای بسیار بالا، گریز از مرکز و اینرسی بالا که از طرف سیستم به بلبرینگ نیروهای جانی وارد می وشد بوجود می آید. در این موارد استفاده از رولبرینگ ها بیش از بلبرینگ ها بالاخص در نوع رولبرینگ مخروطی توصیه می شود.