چرا ساختمان در ایران ۲۵ ساله و در کشورهای دیگر ۱۰۰ ساله کلنگی می‌شود؟
عضو هیأت مدیره نظام مهندسی استان خراسان رضوی گفت: هزینه زیادی در یک کشور صرف ساخت‌وساز می‌شود و لازم است آن را به عنوان یک «سرمایه» در نظر بگیریم و به صورت صحیح مدیریت کنیم.
حسن جامی‌الاحمدی عضو هیأت مدیره نظام مهندسی استان خراسان رضوی در گفت‌وگو ی بیان کرد: ساخت‌وساز یک امر کاملاً تخصصی است و مقدار زیادی از سرمایه یک کشور صرف ساخت‌وساز می‌شود؛ براساس آمار، در استان خراسان رضوی به جز ساختمان‌های دولتی یا روستایی که زیر نظر وزارت مسکن و شهرسازی اجرا می‌شوند، حداقل چهار میلیون متر مربع از طریق نظام مهندسی پروانه صادر می‌شود که با احتساب هزینه متری یک میلیون و پانصدهزار تومان، به طور متوسط شش هزار میلیارد تومان هزینه صرف ساخت‌وساز این منطقه می‌گردد که در مقابل بودجه عمرانی استان رقم قابل توجهی است. بنابراین لازم است که ساخت‌وساز را به عنوان یک سرمایه در نظر بگیریم و آن را به صورت صحیح مدیریت کنیم.
وی ادامه داد: هم‌چنین در ایران ساختمان‌هایی با عمر 25 و حتی 15 سال را با عنوان ساختمان کلنگی نام می‌برند در حالی‌که در بسیاری از کشورها، نه فقط کشورهای پیشرفته بلکه در کشورهای در حال توسعه هم این عدد نزدیک به 50 و یا 100 سال است و شاهد این هستیم که یک اتلاف بزرگ سرمایه در کشور اتفاق می‌افتد.
جامی‌الاحمدی عنوان کرد: یکی از علت‌هایی که باعث بروز این امر می‌شود، این است که افراد غیرمسئول و غیرمتخصص در امر ساخت‌وساز نقش دارند و دخالت افرادی بجز مهندسین در امر ساخت‌وساز از مهم‌ترین چالش‌های امروز مهندسان است. هم‌چنین حضور این افراد سبب شده تا بازار کار برای خود متخصصان هم کاهش یابد.
وی افزود: یکی از آسیب‌های دیگر حضور افراد غیرمسئول در این امر، کاهش اعتبار لازم حوزه مهندسی است و بعضی مهندسان دیگر رشته خود را صاحب مقام و منزلت اجتماعی نمی‌دانند تا جایی که حتی بعضی از دانشجویان دانشگاه‌های برتر در رشته‌های مهندسی در سال سوم یا چهارم تحصیل از رشته خود انصراف می‌دهند و به رشته‌های پزشکی می‌پیوندند.
وی عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین اهداف ما در هشتمین دوره نظام مهندسی استان خراسان رضوی که یک تیم منسجم هم رأی آورده این است که دست دلالان و افراد غیرمتخصصی را که وارد حوزه کاری مهندسان شده‌اند، کوتاه کنیم و با ایجاد یک اتاق شیشه‌ای و شفافیت لازم مسائل را پیش ببریم.
جامی‌الاحمدی درباره معماری و شکل ظاهری ساختمان‌ها گفت: متأسفانه فرهنگ غربی و اروپایی در ساختمان‌سازی هم وارد شده و فرهنگ اصلی ایرانی اسلامی که از گذشته وجود داشته و به ما ارث رسیده را به حاشیه برده است.
وی بیان کرد: عالی‌ترین شورایی که در این حوزه فعال است، شورای عالی شهرسازی و معماری است که باید در این مسئله وارد شود؛ نماینده شورای عالی معماری و شهرسازی در استان کمیسیون ماده پنج است. متأسفانه به طور رسمی در قانون تعریف نشده که عضوی از نظام مهندسی در کمیسیون ماده پنج باید حضور و حق رأی داشته باشد و صرفاً به عنوان مدعو می‌تواند حضور پیدا کند که حتی همین اتفاق هم در شهرستان‌ها رخ نمی‌دهد و فقط به طور محدود در مشهد اجرا می‌شود.
جامی‌الاحمدی گفت: هم‌چنین در هیأت مدیره‌های گذشته نظام مهندسی استان تمرکز کار فقط بر روی رئیس و نواب بود و تفویض اختیار به حوزه‌های پایین‌تر کمتر صورت می‌پذیرفت؛ در این دوره تصمیم داریم با تفویض اختیار به سایر اعضا از هیأت رئیسه تمرکززدایی کنیم و هیأت مدیره و رئیس به تصمیمات کلان‌تر همانند اصول شهرسازی و مهماری، طرح‌های خلاقانه و ارائه الگو به جامعه وارد شوند. متأسفانه این اتفاق در گذشته نیفتاده و هیأت مدیره دچار روزمرگی و کارهای جاری روزانه شدند و نتوانستند الگوهای موفقی را تهیه کنند و در اختیار مهندسان و مردم بگذارند تا استفاده شود.
وی افزود: تصمیم‌گیری درباره طرح‌های تفصیلی، هادی و جامع شهرها هم در کمیسیون ماده پنج و تصمیمات کلی درباره تغییرات شهری هم در شورای عالی شهرسازی و معماری انجام می‌شود و نمی‌گوییم افراد غیرمتخصص در کمیسیون ماده پنج حضور دارند اما متأسفانه در کشور ما افراد متخصص هم جزیره‌ای فکر می‌کنند و به عنوان مثال یک کارمند شهرداری، میراث فرهنگی و… تصمیماتی اتخاذ می‌کند که به نفع ارگان خودش پیش رود و جامع نگری کمتری رخ می‌دهد. از آن جایی که نظام مهندسی ارگانی است که نقش مستقیمی در مباحث مالی و مادی ساختمان ندارد، می‌تواند به عنوان یک نماینده جامع‌نگر در کمیسیون ماده پنج و شورای عالی شهرسازی حضور داشته باشد.
جامی‌الاحمدی خاطرنشان کرد: در کمیسیون ماده 100 هم برای هر مشکل ساخت‌وساز سعی می‌کنند جریمه‌ای در نظر بگیرند و با پرداخت پول مشکل حل شود که متأسفانه این مسئله باعث شده شهرهای ما چهره زشتی به خود بگیرند و مداوم خلاف‌هایی صورت گرفته که با پرداخت جریمه رفع شده است. هم‌چنین یکی از اشکالات کمیسیون ماده 100 این است که پس از ساخت ساختمان مسائل در کمسیون ماده 100 مطرح می‌شود که یکی از علل عدم تخریب ساختمان‌ها همین مسئله است، در حالی‌که با نیروهای توانمند شهرداری می‌توانند در همان ابتدای کار جلوی تخلف‌ها را بگیرند و نیازی نباشد تا پس از ساخت‌وساز سرمایه عظیمی از مالک هدر شود.
مقاوم‌سازی کامل ساختمان فقط حدود 15 درصد هزینه بیشتری دارد نه دو برابر
وی گفت: برخلاف تصور عمومی، مقاوم‌سازی ساختمان هزینه بسیار سنگینی مانند افزایش دوبرابری هزینه ساخت‌وساز ندارد و برای مقاوم سازی کامل نهایتاً بین 10 تا 15 درصد هزینه ساختمان افزایش می‌یابد و با این هزینه اطمینان می‌یابیم که برای شهروندان داخل ساختمان درصورت رخ دادن زلزله هیچ اتفاقی نمی‌افتد و شهروندان هم می‌توانند آسوده‌خاطر زیر یک سرپناه زندگی کنند.
جامی‌الاحمدی بیان کرد: هم‌چنین هزینه‌های بعد از یک زلزله در بعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای یک دولت بسیار سنگین است و جا دارد دولت برای پیشگیری از این اتفاق تسهیلات بلاعوضی را برای مقاوم‌سازی ساختمان در اختیار مردم قرار دهد و نظارت‌های جدی هم در این‌باره اعمال کند تا بعداً در مقابل حجم انبوهی از مشکلات و تخریب‌ها قرار نگیرد.
وی ادامه داد: بعضی از اقشار متوسط و ضعیف جامعه تمام سرمایه خود اعم از خودرو، طلا و … را می‌فروشند تا صاحب خانه شوند و ذهنیت افراد این است که فقط صاحب یک سرپناه شوند و خیلی به کیفیت ساختمان نگاه نمی‌کنند؛ اتفاقاً برای چنین اقشاری که تمام سرمایه‌شان خانه‌شان است کیفیت باید اهمیت بیشتری داشته باشد چرا که در مقابل یک زلزله تمام دارایی‌شان از بین نرود.
جامی‌الاحمدی افزود: بنابراین افزایش 10 تا 15 درصدی هزینه برای مقاوم‌سازی باید جدی گرفته شود و حتی به افراد توصیه می‌کنیم به جای 100 متر خانه ساختن، 10 متر کمتر بسازند اما آن پول را صرف مقاوم‌سازی ساختمان نمایند.
صداوسیما در حوزه ارتقا فرهنگ ساخت‌وساز وارد شود
وی عنوان کرد: طی سال‌های اخیر شاهد این بودیم که صداوسیما در حوزه فرهنگ‌سازی راهنمایی و رانندگی با برنامه و عالی عمل کرد و علی‌رغم افزایش جمعیت و تعداد خودروها، تصادف‌ها کاهش یافته است و بیشتر قوانین راهنمایی و رانندگی مثل بستن کمربند ایمنی در جامعه رعایت می‌شود. بر همین اساس با توجه به این‌که سازمان نظام مهندسی سرمایه و بودجه فراوانی ندارد از صداوسیما تقاضا می‌کنیم در حوزه فرهنگ ساخت‌وساز هم وارد شود تا با نگاه تخصصی به این امر، کیفیت این حوزه که از مهم‌ترین حوزه‌های زیرساختی کشور است، افزایش یابد.
جامی‌الاحمدی گفت: در حوزه ساخت‌وساز کماکان اکثر ساختمان‌ها به همان روش سنتی اجرا می‌شود و به ندرت ساختمان‌هایی وجود دارد که از تکنولوژی روز استفاده کنند و متأسفانه در طی این سال‌ها یک الگوی اقتصادی قابل قبول و مقاوم را تهیه نکرده‌ایم که آموزش دهیم و الگوسازی کنیم تا در کشور اجرا شود. مهندسین مجربی در کشور وجود دارند که در ساختمان‌های خصوصی‌شان طرح‌های بسیار خوبی اجرا می‌کنند و لازم است از این افراد حمایت شود و به سایر سرمایه‌گذاران و مردم معرفی شوند تا طرح‌هایشان در جامعه تسری پیدا کند.
بین بافت فرسوده و تاریخی تفاوت است
وی درباره طرح جدید دولت در حوزه بازآفرینی مناطق فرسوده شهرها گفت: این طرح نسبتاً خوبی است که پلاک‌ها تجمیع شوند و بافت فرسوده اصلاح شود اما نکته‌ای که وجود دارد این است که بافت فرسوده با بافت‌های تاریخی و قدیمی با یکدیگر دیده شده‌اند.
جامی‌الاحمدی ادامه داد: منظور از بافت فرسوده، بافتی است که هیچ ارزشی از نظر تاریخی و معماری ندارد، نه این‌که یک بافت تاریخی با عناصر گران‌بها از نظر معماری، ارتباطات کوچه‌ها، فضاهای شهری و … را که از گذشته به ما ارث رسیده است، تخریب کنیم و ساختمان مدرن بسازیم. این بافت‌های تاریخی و ارزشمند را باید با مقاوم‌سازی حفظ کنیم؛ همانند بسیاری از شهرهای اروپایی که بافت اصلی و 200 ساله‌شان را حفظ کرده‌اند، داخل ساختمان‌ها را مقاوم کرده‌اند و ظاهر ساختمان با همان شکل قدیمی حفظ شده است.
وی ضمن بیان این مطلب که یکی از چالش‌های نظام مهندسی عدم اختیارات در بعضی از حوزه‌هاست، افزود: مثلاً شهرداری‌ها مسئول مدیریت شهری هستند ولی از موارد در حوزه اختیارات شهرداری‌ها نیست؛ در نظام مهندسی هم همین مشکل وجود دارد و در حوزه مصالح ساختمانی، نظام مهندسی نقشی در تولید مصالح داخلی یا واردات خارجی ندارد و مهندسان نمی‌دانند تیرآهنی که از چین، اوکراین یا … وارد می‌شود دارای چه خصوصیاتی است و مهندسان هم نمی‌توانند در مقابل موج مالکان و بهره‌برداران قرار بگیرند.
جامی‌الاحمدی بیان کرد: باید گروه، ستاد یا کمیته‌ای متشکل از نظام مهندسی، استانداری یا فرمانداری، سازمان استاندارد، وزارت راه و شهرسازی و … تشکیل شود تا بر تولید و واردات مصالح ساختمانی نظارت داشته باشند؛ در این صورت می‌توانیم انتظار داشته باشیم مصالح خوب و مرغوب در ساختمان‌های کشور مورد استفاده قرار بگیرد.
وی درباره عملکرد ناظرین سازمان نظام مهندسی گفت: نظارت بر دو نوع است، یکی مهندسین ناظر بر ساختمان‌ها هستند و دیگری نظارتی است که سازمان نظام مهندسی بر روی ناظرین خودش دارد. در قسمت اول به طور نسبی عملکرد خوبی وجود دارد؛ نمی‌گوییم مشکلی نیست، همان طور که در هر حرفه و شغلی همانند پزشکی، معلمی، بازاری و … ممکن است افرادی وظیفه‌شان را صحیح انجام ندهند، در نظام مهندسی هم ممکن است افرادی به وظیفه خود درست عمل نکنند که تلاش داریم با نظارت سازمانی این مسائل را کاهش دهیم و افراد خطاکار را توبیخ و تنبیه کنیم. یکی از اهداف دیگر شفاف‌سازی سازوکارهای سازمان برای کاهش همین مسائل است.
جامی‌الاحمدی ادامه داد: کلاس‌های اجباری همانند آموزش و پرورش برای مهندس‌ها وجود ندارد و فقط هر چندسال که مهندس می‌خواهد ارتقا پایه دهد باید در تعدادی از کلاس‌ها شرکت کند و علی‌رغم این‌که علم به صورت سریع و مداوم در حال پیشرفت است و حتماً باید کلاس‌ها و دوره‌هایی برای مهندسان برگزار شود، متأسفانه در این حوزه اقدامی صورت نگرفته است.
وی افزود: تلاش می‌کنیم در این دوره سازوکارهای اجرایی شدن این مسئله را بررسی کنیم تا ابتدا به صورت تشویقی و سپس به صورت اجباری ببینیم چگونه می‌توانیم این کلاس‌ها را برگزار نمائیم. هم‌چنین اعتقاد داریم آموزش بصری از برگزاری کلاس تأثیر بیشتری دارد و قصد داریم بازدیدهای علمی از ساختمان‌ها و پروژه‌های بزرگ داشته باشیم.
جامی‌الاحمدی درباره عدم حضور افراد از شهرستان‌های استان در هفت دوره گذشته هیأت مدیره نظام مهندسی استان خراسان رضوی گفت: جا دارد تشکر کنم از جامعه مهندسی که به بنده اعتماد کرده و رأی دادند تا به عنوان اولین عضو از شهرستان‌های استان خراسان رضوی در هیأت مدیره حضور داشته باشم.
وی ادامه داد: سازمان نظام مهندسی استان حدود 38 هزار عضو دارد که نزدیک به چهار هزار نفر در شهرستان‌ها هستند. در گذشته تمامی اعضای هیأت مدیره نظام مهندسی استان از مشهد انتخاب می‌شدند و شهرستان‌ها به دلیل مسافت و راه دور زیاد نیاز نمی‌دیدند تا در هیأت مدیره حضور پیدا کنند اما متأسفانه به دلیل گستردگی و حجم زیاد کارهای مشهد تمام فکر و انرژی اعضای هیأت مدیره به مرکز استان جلب می‌شد و آرام آرام، به ویژه در دوره‌های اخیر شهرستان‌ها فراموش شدند و شهرستان‌ها به عنوان فرزند ناتنی نظام مهندسی دیده می‌شدند و این مسائل سبب شد تا اعضای استان‌ها تصمیم بگیرند عضوی در هشتمین دوره نظام مهندسی داشته باشند.
جامی‌الاحمدی افزود: در شهرستان‌ها به دلیل تعداد کمتر مهندسین کارها بسیار راحت‌تر است و اقدامات خوبی در شهرستان‌ها صورت گرفته که خیلی از آن‌ها در مشهد اجرایی نشده است. هم‌چنین به دلیل ارتباطات بهتری که در شهرستان‌ها وجود دارد، حتی پیگیری طرح‌های ملی بهتر دنبال می‌شود.
وی گفت: هم‌چنین به دلیل اختلاف و تفاوت سلیقه‌ها در دوره‌های قبلی بسیاری از اقدامات خوب هم درگیر برخی حواشی می‌شد که خوشبختانه در این دوره یک لیست کامل از مهندسان رأی آورده‌اند و امیدواریم بتوانیم عملکرد مطلوبی داشته باشیم.
ارسال نظر