پارس؛
آمریکایی‌ها، اولین زردنویسان/ ادوار مختلف عوام‌فریبی نشریات زرد در ایران
متأسفانه در حال حاضر آمار نشریاتی که اقدام به بازتاب اخبار کذب می‌کنند کم نبوده و حتی با ترفندهای نوین همچنان با افزایش مخاطبان خویش مواجه هستند.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- ناهید چک- پایه‌ریزی بنیان اولین نشریه زرد جهان در آمریکا توسط روزنامه نیویورک سان (New York Sun) در سال 1883 میلادی انجام شد وقتی این نشریه فعالیت خود را با قیمتی ارزان و تیترهایی درشت آغاز کرد تا مخاطبان و سود بیشتری را جذب کند.
آنچه در عصر کنونی از آن گریزی نیست و نمی‌توان به آن بی‌توجه بود اخبار و گزارش‌هایی است که به وسیله رسانه‌های مختلف مانند نشریات مکتوب به عموم مردم ارائه می‌شود و گاه به قدری اخبار منتشر شده مخاطبان را مجذوب خود می‌کند که در باور آدمی نمی‌گنجد زیرا بعضا زندگی مردم را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد و در این میان دست‌اندرکاران این حرفه در راستای کسب درآمد بیشتر بعضا دست به انتشار اخباری می‌زنند که نه تنها واقعی نیست، بلکه تأثیرات منفی آن ها در جامعه موجب خسارات جبران‌ناپذیری می‌شود، اما متأسفانه در حال حاضر آمار نشریاتی که اقدام به بازتاب اخبار کذب می‌کنند کم نبوده و حتی با ترفندهای نوین همچنان با افزایش مخاطبان خویش مواجه هستند.
اینکه فعالیت این نوع نشریات که با نام نشریات زرد شناخته می‌شوند از چه زمانی و چگونه آغاز شد به سال‌های پایانی قرن نوزدهم و به عبارتی به بیش از صد سال پیش در آمریکا برمی‌گردد. آن هنگام که نشریه نیویورک سان (New York Sun) در سال 1883 میلادی فعالیت خود را با قیمتی ارزان و تیترهایی درشت آغاز کرد تا مخاطبان بیشتری اقدام به خرید آن کنند و بنیان این نوع روزنامه‌نگاری را پایه‌گذاری نمود، لذا به تدریج در برخی از نشریاتی که شیوه کاری نیویورک سان را دنبال می‌کردند مانند: ( New York World ) در راستای افزایش مخاطب از ابزارهایی مانند خشونت نیز استفاده شد و رقابت میان نشریات زرد تا جایی بالا گرفت که در یکی از آنها ( نشریه پولیتزر ) با استفاده از شخصیتی کارتونی به نام «بچه زرد« که لباسی زرد رنگ به تن داشت و ماجراهایی از آن به صورت سلسله‌ای منتشر می‌شد توانست تیراژ خود را به طرز حیرت انگیزی افزایش دهد لذا پس از آن بود که استفاده از ترفندهایی نظیر ضمیمه‌های رنگی و عکس‌های بزرگ و... ظهور یافت و رقابت میان نشریات با پدیده بچه زرد رواج یافت و نشریات زرد فزونی یافتند.
به اعتقاد برخی کارشناسان ارتباطات، نام زرد بر روی این گونه نشریات به دلیل استفاده نشریه نیویورک‌سان از تیتر زردرنگ می‌باشد. ناگفته نماند از دیگر عواملی که موجب افزایش فعالیت زرد نشریات شد، اتفاقی بود که در برهه‌ای از زمان مخاطبان رادیو و پس از آن تلویزیون افزایش یافتند و تیراژ جراید با کاهش مواجه شد. لذا نشریات زرد برای جذب مخاطب بیشتر دست به دامن هر ترفند و عوام‌فریبی زدند و رسالت‌‌های حرفه‌ای خویش را به فراموشی بسپارند.
توسل به دروغ؛ در نشریات زرد مهمترین حربه برای رقابت
وجود نشریات زرد پر تیراژ با مخاطبان بی‌شمار که تعداد آن ها در جهان و حتی کشور خودمان کم نیست را نمی‌توانیم انکار کنیم، اما اینکه نشریات زرد چگونه به حیات خویش تاکنون ادامه داده و می‌دهند به نوع فعالیت آن ها مرتبط است، زیرا در این نشریات برای جذب مخاطب و کسب درآمد بیشتر ترفندهای خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نشریات عامه‌پسند کمتر از آن ها استفاده می‌کنند زیرا اهداف در یک نشریه عامه‌پسند، با پرداختن به تمامی موضوعات و حوزه‌ها و حتی بعضا اخبار جنجالی، با زبان و ادبیاتی سنگین و وزین علاوه بر ترویج فرهنگ مطالعه در میان افراد کم‌سواد و نوجوانان و جوانان، تفریح و سرگرمی و بیان دغدغه‌های روزمره مردم نیز دنبال می‌شود، اما در نشریات زرد با زیر پا گذاشتن اخلاق حرفه‌ای و رسانه‌ای اخبار کذب، دور از واقعیت و فاقد ارزش‌های فرهنگی و مبتنی بر تمایلات نفسانی انسانی با بزرگ‌نمایی بیش از اندازه و زبانی بسیار ساده و مردمی در تمامی حوزه‌ها به ویژه اجتماعی به مردم ارائه می‌شود زیرا آنچه برای گردانندگان این نشریات مهم است تیراژ بالا، جذب مخاطب بیشتر و تأمین هزینه‌ها به هر قیمتی می‌باشد، لذا تنها حسن این نشریات را می‌توان جذب مخاطبانی که رابطه‌ای مطلوب با رسانه‌های مکتوب ندارند عنوان کرد.
ادوار مختلف عوام‌فریبی نشریات زرد در ایران
در خصوص اینکه نشریات زرد از چه زمانی در ایران فعالیت خود را آغاز کردند نیز باید گفت اوج فعالیت نشریات زرد در تاریخ ایران به دوره انقلاب مشروطه با روزنامه‌ای عوام‌فریب مانند « رعد » با مسئولیت سید ضیاء‌الدین طباطبایی بر می‌گردد که در پی عوام‌فریبی این روزنامه حتی سید ضیاء به نخست وزیری هم رسید و پس از این دوره در سال‌های 1320 تا 1332 نیز فعالیت نشریات زرد مانند « ادیب » و... با انتشار دیدگاه‌های سیاسی سطحی، چاپ پاورقی‌های نازل، مقالاتی با ادبیات سخیف و ... در ایران به چشم می‌خورد و دوره بعدی اوج فعالیت نشریات زرد مانند «زن روز» و «تهران مصور» نیز در ایران مربوط می‌شود به دهه 50 شمسی هنگام وقوع کودتای 28 مرداد که تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت و پس از آن در سال‌های 57 تا 60 شمسی نیز که دوران ملی شدن صنعت نفت بود نشریات زرد متعددی مربوط به حزب توده با استفاده از اصطلاحات القاء کننده سیاسی و ایراد تهمت‌هایی به رهبران ملی و مذهبی به فریب ملت پرداختند.
از دیگر برهه‌هایی که نشریات زرد فعالیت چشمگیری در ایران به بهانه آزادی بیان داشتند سال‌های 76 تا 79 شمسی در انتخابات ریاست جمهوری بود که اصلاح‌طلبان به پیروزی رسیدند و این نشریات توانستند بیشترین نشریات جوان‌پسند و خانوادگی را در اختیار بگیرند اما از آن سال‌ها نیز تاکنون همچنان کم و بیش شاهد فعالیت نشریات زرد هستیم. البته این بار نشریات زرد کشور در راستای پیگیری اهداف سکولاری خود قالب ظاهری غیرسیاسی به خود گرفته‌اند.
پایبندی به تعهدات حرفه‌ای و اخلاقی لازمه کار فعالان فرهنگی است
فراموش نکنیم در خصوص نشریات زرد اعتقاد برخی از کارشناسان عرصه ارتباطات با یکدیگر متفاوت است. به عنوان مثال برخی معتقد هستند نوع فعالیت نشریات زرد اگر چه بازگو کردن و بزرگ‌نمایی انواع جرائم و فسادها در جامعه است، اما با به وجود آوردن این تفکر در مخاطبان که چقدر خوب که ما گرفتار این معضلات نیستیم منجر به ایجاد احساس امنیت در مردم می‌شوند.
برخی دیگر از کارشناسان نیز در خصوص تمایز میان نشریات زرد غرب و آنچه در کشور ما وجود دارد بر این باورند که در نشریات غرب از مطالبی کاربردی استفاده می‌شود، اما در نشریات زرد ایران این مسئله هرگز رعایت نمی‌شود.
بنابراین نشریات زرد پدیده‌ای منفی به شمار نمی‌روند و اینگونه است که این نشریات با افزایش مخاطب مواجه شده و تیراژ بالایی دارند.
درست است نظریه‌های کارشناسی در هر عرصه‌ای با یکدیگر متفاوت است، اما در نقد نشریات زرد نمی‌توان از اینکه برخی از این نشریات با عدم رعایت محدودیت‌های قانونی، عرفی و حرفه‌ای باعث می‌شوند زمینه برای سقوط اخلاقی جامعه بیشتر مهیا شود را منکر شد، چرا که در جامعه اسلامی باید پایبندی به ارزش‌های اسلامی و انقلابی و تعهدات اخلاقی بیش از هر چیز در هر حرفه و فعالیتی به ویژه در افرادی که به هر ترتیب با فرهنگ ملت سروکار دارند مد نظر باشد و در جراید نیز حتی با توجه به اینکه ممکن است در جامعه عده‌‌ای وجود داشته باشند که با پرداختن به حواشی غیراخلاقی در نشریات بیشتر موافق هستند باز هم مدیران نشریات نباید اجازه انتشار چنین مطالبی را بدهند، بلکه باید به چاپ مطالبی همت بگمارند که باعث ارتقاء سطح فرهنگ مردم شود.
ارسال نظر