افزایش آمار کودکان معلول واقعیت یا توهّم

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- بیتا مهدوی- نرخ جهانی معلولیت 10 تا 12 درصد است و بررسی‌های انجام شده توسط سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که در هر 8 دقیقه یک کودک معلول به دنیا می‌آید. براساس برآوردهای این سازمان در حال حاضر 500 میلیون معلول در جهان وجود دارد که نزدیک به 80 درصد آنها در کشورهای جهان سوم به سر می‌برند. از سوی دیگر پژوهش‌های مرکز تحقیقات سلولی صارم حاکی از افزایش سقط جنین و نیز بارداری‌های خارج از رحم در دو سال اخیر بوده که تأثیری مستقیم بر معلولیت کودکان بویژه معلولیت‌های ذهنی دارد. در این گزارش آمده است که بر اساس آمار مراجعان به بیمارستان فوق تخصصی صارم، طی دو سال اخیر، تعداد سقط جنین غیر عمدی 3.5 درصد و آمار بارداری خارج رحم حدود

2 درصد افزایش یافته است.

دکتر ابوطالب صارمی، رئیس مرکز تحقیقات سلولی صارم افزایش پارازیت‌ها و امواج الکترومغناطیس، استرس، آلودگی هوا و تغذیه نامناسب را به عنوان عوامل اصلی بارداری خارج از رحم در جوامع شهری عنوان و اظهار داشت: به نظر می‌رسد، آنچه سبب افزایش ناگهانی بارداری‌های خارج از رحم طی مدت مورد مطالعه شده، امواج پارازیت است.

وی افزود: «تشعشعات در اطراف محیط زندگی چه در قالب آلودگی‌های صوتی یا پارازیت‌ها می‌تواند، روی سیستم اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک بدن و بویژه روی لوله‌های رحمی تأثیر منفی بر جای گذاشته و سبب حرکت‌های نامنظم می‌شود. از سوی دیگر تاکنون تحقیقات جامعی در زمینه پارازیت‌ها و امواج الکترو مغناطیس به عمل نیامده و نمی‌توان اظهار نظر قاطعی را در این زمینه پذیرفت. می‌ماند آلودگی هوا که با حذف بنزین پتروشیمی در شرایط مساعدتری قرار گرفته اما هوای آلوده از آلودگی شیمیایی به آلودگی طبیعی تغییر ماهیت داده و گرد و غبار همچنان شرایط نامساعدی را برای شهروندان از جمله مادران باردار ایجاد می‌کند. مؤلفه دیگر نیز که متخصصان بدان اشاره دارند تغذیه ناسالم است که امید می‌رود با گشایش اقتصادی و حمایت مسئولان از سبد غذایی خانوارهای محروم در راستای سیاست امنیت غذایی از یک سو و بالا بردن فرهنگ تغذیه از سوی دیگر این مشکل نیز تا حدودی رفع شود.

آلودگی هوا و افزایش بیماری‌های ژنتیکی

دکتر اکبر کوشانفر متخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد افزایش بیماری‌های ژنتیکی کودکان به «ایران» می‌گوید: ناهنجاری‌های ژنتیکی و اختلالات متابولیک مادرزادی یکی از شایع‌ترین و مهمترین بیماری‌ها در کودکان و مهمترین علت معلولیت و عقب افتادگی ذهنی در شیر خواران است. این بیماری‌ها بسیار شایع و متنوع هستند به طوری که تا کنون 13 هزار مورد از این بیماری‌ها تشخیص داده شده است.

وی  با بیان اینکه منواکسید کربن و سرب  یکی از خطرناک‌ترین آلاینده‌های هوا به شمار می‌روند، می‌افزاید: منواکسید کربن عوارض شدیدی بر بارداری دارد که ترکیب آن با هموگلوبین خون 250 برابر بیشتر از اکسیژن است. با ورود این گاز به بدن قدرت حمل اکسیژن از هموگلوبین خون گرفته می‌شود وشخص دچار هایپوکسی می‌شود به طوری که اکسیژن مورد نیاز بدن برای سوخت و ساز کم می‌شود. سرب هم از فلزات سنگین است و خانمهای بارداری که در هوای آلوده مملو از سرب زندگی می‌کنند نوزادانشان در معرض بیماری‌های ژنتیکی  قرار می‌گیرند. به طوری که  بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که امروزه تولد نوزادان نارس در حال افزایش است.

این متخصص کودکان خاطر نشان می‌کند: بر اساس مطالعات صورت گرفته، آلودگی هوا باعث عوارضی مانند وزن کم هنگام تولد، مرگ داخل رحمی، تأخیر رشد داخل رحمی و ناهنجاری‌های جنینی مانند لب شکری و کام شکری، ناهنجاری‌های قلبی عروقی و زایمان زودرس می‌شود. به گفته وی یکی از حساس‌ترین دوران رشد و تکامل نوزاد در رحم مادر، سه ماهه اول بارداری است زیرا در این مرحله تمایز سلولی رخ می‌دهد و در حقیقت در این مرحله است که مشخص می‌شود هر توده سلولی قرار است کدام بخش از بدن را تشکیل دهد. این دوران از لحاظ تقسیم‌های مکرر سلولی و همانندسازی DNA از اهمیت بسزایی برخوردار است به گونه‌ای که عوامل جهش‌زای محیطی در این دوران بیشترین اثر خود را بر جنین می‌گذارند و مادر باردار باید نسبت به محیط اطراف خود بسیار حساس باشد. این را هم باید عنوان کنم که امواج الکترو مغناطیسی پارزایت‌ها سلامت جنین را به خطر می‌اندازد اگرچه اثر مخرب این امواج معمولاً تکذیب می‌شود ولی واقعیتی است که نمی‌توان آن را کتمان کرد.

دکتر کوشانفر می‌افزاید: یکی از عوامل مخرب دیگر وجود نیترات و نیتریت درکنسروها است که مصرف آنها در طولانی مدت باعث ایجاد اختلالات متابولیکی در جنین می‌شود از این رو به زنان باردار توصیه می‌شود که از ابتدای حاملگی از مصرف غذاهای کنسروی  خودداری کنند.   

شایع ترین بیماری‌های ژنتیکی

آمارها نشان می‌دهد 2 درصد نوزادان با بیماری‌های ژنتیک متولد می‌شوند و 20 درصد اشغال تخت‌های بیمارستانی به این علت است. شایع ترین بیماری‌های ژنتیک عبارتند از سندروم داون یا منگولیسم؛ از هر 750 خانواده‌ای که در سنین بالا صاحب فرزند شوند یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود. بیماری منگولیسم با علائمی همچون چشم‌های مورب، بینی‌های کوچک و زبان بزرگ شناخته می‌شود. این بیماری در میان فرزندان دختر و پسر به یکسان دیده شده است.

 اختلالات ژنتیکی در اندامهای مختلف به صورت تغییرات مختلف در چهره، بینی، میکرو سفالی (جمجمه کوچک) یا ماکرو سفالی (جمجمه بزرگ) و همچنین به صورت اختلالات دریچه قلب دیده می‌شود. بیماران مبتلا به این اختلال متابولیکی 30 تا 50 درصد در سال‌های اول زندگیشان بهبود پیدا می‌کنند.

یکی از بیماری‌‌های ژنتیکی هیپر گلسیمی است که در آن کلسترول کودک به طور ژنتیکی بالا است و اگر در خانواده‌ای این بیماری وجود داشته باشد باید کودک از 2 سالگی تحت نظر پزشک باشد و به‌طور مداوم چربی خونش اندازه‌گیری شود و در صورت بالا بودن چربی تحت رژیم غذایی قرار گیرد.

دکتر کوشانفر در مورد هزینه‌های سرسام آور درمان این کودکان یاد‌آوری می‌کند: خانواده‌ها بسختی می‌توانند هزینه درمان و نگهداری کودکانشان را تقبل کنند و این در حالی است که امروزه خوشبختانه آزمایش‌های زیادی انجام می‌شود تا از تولد این کودکان پیشگیری شود. معمولاً این آزمایش‌ها قبل از تولد جنین با بررسی مایع آمونیوتیک و سونوگرافی ناهنجارهای جنین انجام می‌شود.

پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی

دکتر سیروس زینعلی عضو هیأت علمی انستیتو پاستور ایران و متخصص ژنتیک پزشکی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: در بیماری عقب ماندگی ذهنی عوامل محیطی و ژنتیکی نقش مهمی دارند؛ عوامل ژنتیکی در شرایط بسیار خاصی می‌تواند افزایش پیدا کند مثل مواد رادیو اکتیو و پرتوزا و یا اشعه ماورای بنفش که ما از آنها به عنوان موتوژن نام می‌بریم و این پرتوها باید وارد چرخه غذایی یا چرخه زندگی شود که خوشبختانه در کشور ما تاکنون چنین چیزی دیده نشده است.

وی با بیان این مطلب که ابتلای زنان باردار به بیماری سرخجه باعث بیماری‌های ژنتیکی در جنین می‌شود، می‌افزاید: خوشبختانه در کشور همه در مقابل این بیماری واکسینه شده‌اند و می‌شوند. بنابراین می‌ماند مسأله تغذیه که بسیار مهم است. این متخصص ژنتیک در مورد پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی  خاطر نشان می‌کند: «پی‌کیو» یک بیماری ژنتیکی است که اگر با درمان غذایی همراه نباشد باعث عقب ماندگی ذهنی می‌شود و این در حالی است که  امروزه تمام نوزادان در کشور بررسی می‌شوند و خانواده‌هایی که این بیماری را دارند رژیم غذایی خاصی را رعایت می‌کنند یا همه خانم‌ها از نظر سندروم داون که یک نوع عقب ماندگی ذهنی خاص است مورد آزمایش قرار می‌گیرند.

به اعتقاد این متخصص امروزه توجه جامعه به عقب ماندگی‌های ذهنی چه از نظر تحقیقاتی و چه از نظر پیشگیری بسیار زیاد شده و حساسیت جامعه در این زمینه بالا رفته است بنابراین، این احساس نیز تولید شده که بیماری عقب‌ماندگی بیشتر شده است.