فرصت پیش روی کارخانه ذوب آهن برای جذب بازارهای فراملی
قرار است که کشورهای امارات، عمان، عربستان، کویت، بحرین و قطر با یک خط ریلی جدید به یکدیگر متصل شوند. بدیهی است که پیش بردن چنین ابرپروژه‌ای، تقاضای ریل آهنی در منطقه را به شدت افزایش خواهد داد و فرصت جدیدی برای کارخانه‌ها ایجاد خواهد کرد تا با تامین نیازهای این پروژه، نامی معتبر از خود را در میان صنعتگران منطقه به جا بگذارند.
عزم جدی رقبای منطقه
با کلید خوردن ابرپروژه اتصال کشورهای حوزه خلیج فارس با یک خط ریلی، بزرگترین شرکت فولاد ساز عمان یعنی شرکت الجزیره، کلنگ نخستین کارخانه نورد منطقه را در ابوظبی به زمین زد تا ریل و دیگر محصولات فولادی را به تولید برساند. پروژه کارخانه الجزیره در زمینی به مساحت ۲۱ هکتار احداث می‌شود و با سرمایه‌گذاری به مبلغ ۶۸ میلیون دلار به بهره‌برداری خواهد رسید.
از آنجایی که کارخانه ذوب آهن اصفهان نیز چندی پیش از عزم جدی خود برای تولید ریل در مقیاس جهانی و بین‌المللی گفته بود، در این مطلب از فولادینو به بررسی فرصت پیش روی این کارخانه برای جذب بازارهای فراملی خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که چون کارخانه ذوب آهن به عنوان خط اول جبهه صنعت کشور شناخته می‌شود، ما آن را به عنوان یک مثال برگزیدیم تا به این پرسش مهم پاسخ دهیم که در مسیر توسعه صادرات و حضور در بازارهای بین‌المللی چه چالش‌هایی پیش روی کارخانجات ایرانی قرار دارد و اصلی‌ترین موانع رشد و توسعه فولاد کشور کدامند؟
تولید ریل در تراز جهانی
با تولید ریل آهنی در داخل کشور توسط کارخانه ذوب آهن، پازل صنعت حمل و نقل ریلی کشور با اطمینان خاطر تکمیل شد. کیفیت بالا و مناسب بودن قیمت ریل آهنی تولید شده توسط این کارخانه نه‌تنها کشور را از دشواری‌هایی که واردات این محصول در پی داشت رها کرده است، بلکه توانایی رقابت با نام‌های معروف این حوزه در بازارهای جهانی را نیز برای ذوب آهن اصفهان فراهم آورده است.
همانطور که پیش‌تر اشاره شد کارخانه الجزیره عمان با سرمایه‌ای هنگفت اقدام به احداث کارخانه نوردی در ابوظبی نموده است. همچنین این کارخانه در ماه می سال جاری، سفارش ساخت یک واحد نورد دیگر را به شرکت فولادسازی ایتالیایی پومینی داده و صراحتا مشخص کرده است که برای تامین تقاضای ریل فولادی منطقه عزمی جدی دارد. کارخانه ذوب آهن اصفهان نیز مدتی پیش اعلام کرده بود که قصد دارد به بازارهای بین‌المللی ورود کند و قسمتی از بازار ریل منطقه را در اختیار بگیرد؛ اما با این تفاسیر و تنگ شدن عرصه برای جذب بازارهای فراملی، باید ببینیم که سیاست‌گذاران این مجموعه چه راهکارهایی را برای در اختیار گرفتن سهم خود از این بازار پر رقابت به کار خواهند گرفت.
هدف ما در این مقاله این نیست که ذوب آهن یا دیگر کارخانجات داخلی را مورد انتقاد قرار دهیم یا برای حل کردن چالش‌ها اعلام نظر کنیم و راه‌حل قطعی ارائه دهیم؛ اما بر کسی پوشیده نیست که تحلیل بهتر شرایط و داشتن دید دقیقی از چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو، راهگشای تصمیم گیری‌های خردمندانه‌تر و کسب اعتبار بیشتر خواهد بود.
در ادامه اصلی‌ترین موانع توسعه فولاد کشور را مورد بررسی قرار خواهیم داد و با پاسخ دادن به سوالات زیر، بستر مناسب‌تری برای درک بهتر چالش‌های پیش روی ذوب آهن را فراهم خواهیم کرد:
- مناسبات سیاسی چگونه بر بهتر پیش بردن قراردادهای تجاری تاثیر می‌گذارند؟
- آیا مواد اولیه و انرژی مورد نیاز کارخانجات به خوبی تامین می‌گردند؟
- آیا کارخانه ذوب آهن تکنولوژی که برای رقابت در بازارهای جهانی نیاز است را در اختیار دارد؟
- قیمت پایین ریال به نسبت ارزهای جهانی یک مزیت محسوب می‌شود؟
اصلی‌ترین موانع توسعه فولاد کشور کدامند؟
در ادامه اصلی‌ترین موانع توسعه فولاد کشور را مورد بررسی قرار داده و هریک را به اختضار توضیح می‌دهیم:
محدودیت ذخایر سنگ آهن
بر کسی پوشیده نیست که توسعه فولاد در حال حاضر بیش از هر چیزی نیاز به ماده اولیه دارد. در کشور ما هر ساله حدود 100 میلیون تن سنگ آهن خام در صنایع مصرف می‌شود و این عدد رو به رشد نیز است. اما واقعیت تلخی وجود دارد و ذخایر موجود در کشور به اندازه نیازهای روزافزون صنعت فولاد کافی نیستد. در مورد سنگ آهن، واردات صرفا به عنوان یک راه موقت می‌تواند اثرگذار باشد و شاه کلید حل مسئله نیست.
عملکرد ضعیف دولت در تامین انرژی صنایع
فولاد سازان امروزه با چالش‌های عدیده از جمله قطعی برق در تابستان و قطعی گاز در زمستان مواجه هستند و این مسئله هر سال به شکل شدیدتری عود می‌کند. در حالی که حل کردن چنین چالش‌های بنیادینی نیازمند تدابیر جدی از سوی دولت و مسئولان مربوطه است ، امروزه شاهد آن هستیم که کارخانجات در صدد احداث نیرگاه‌های تامین انرژی برای خود و یا کمک به تامین انرژی کارخانجات دیگر هستند.
ضعف لجستیک در زنجیره آهن و فولاد کشور
تجهیزاتی که امروزه در کارخانجات ایرانی استفاده می‌‌شوند یا اغلب توانایی پاسخگویی به نیازهای کارخانه برای انتقال مواد اولیه به واحدهای تولیدی را ندارند، یا به خاطر کم بودن تعداد نمی‌توانند پاسخگوی تعهدات صادراتی کارخانه باشند. در حالیکه همزمان ما در داخل با مازاد محصول روبرو هستیم و در این شرایط صادرات اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند ، اما رقابت در بازار فولاد به شدت وابسته به توانایی‌های به‌روزرسانی شده تکنولوژیک و استفاده از تجهیزات پیشرفته است.
مناسبات سیاسی
بر کسی پوشیده نیست که حفظ و تقویت روابط سیاسی مثبت با کشورهای همسایه می‌تواند در توسعه مناسبات تجاری و صادرات به شدت مؤثر عمل کند. همچنین افزایش مراودات مالی سودآور با کشورهای همسایه، باعث کم شدن مشکلات ناشی از تنش‌های سیاسی می‌شود و برای کسب و کارهای فولادی، سهم‌خواهی و قابلیت رقابت در بازارهای جهانی را تسهیل می‌کند. از این رو، دولت و صنعتگران باید توجه ویژه‌تری به بهبود و تقویت روابط سیاسی خود با کشورهای همسایه و کاهش مناقشات داشته باشند.
فرصت‌های پیش روی ذوب آهن اصفهان
تا اینجا چالش‌های پیش روی کارخانجات ایرانی برای توسعه صادرات و رقابت در بازارهای جهانی را مورد بررسی قرار دادیم؛ در این بخش می‌خواهیم راهکارهایی را بررسی کنیم که نقاط روشن پیش روی کارخانجاتی همچون کارخانه ذوب آهن اصفهان ، برای قدم گذاشتن در بازارهای جهانی به شمار می‌روند.
در ایران، هزینه‌های تولید فولاد به نسبت دیگر کشورها کمتر است. این ارزانی تولید به شرکت‌های فولادی این امکان را می‌دهد تا محصولات با کیفیت را با هزینه‌های کمتری تولید کنند. همچنین تولید فولاد به مصرف انرژی بالایی احتیاج دارد. به واسطه این که ایران یک کشور تولیدکننده نفت است، کارخانجات فولادی ایرانی این امکان را دارند که به قیمت مناسب‌تری از انرژی استفاده کنند .
از دیگر عواملی که می‌تواند کار را برای صادرات و حضور در بازارهای جهانی برای کارخانجات ایرانی میسر کند، نرخ پایین ریال نسبت به ارزهای دیگر است. در صورتی که کارشناسان با بررسی قیمت‌های ارائه شده توسط رقبا تحلیل درستی به عمل آورند و قیمتی قابل رقابت عرضه کنند این امر می‌تواند باعث شود قیمت محصولات فولادی ایران را در بازارهای جهانی جذاب‌تر باشند و تبادل تجاری تسهیل شود. مجموع عوامل ذکر شده می‌تواند باعث مزیت قیمتی در صادرات محصولات فولادی ایران شود و به شرکت‌های فولادی این امکان را بدهد که به موفقیت در بازارهای جهانی نزدیک‌تر شوند، در بازارهای جهانی مشتریان جدید کسب کنند و سهم خود را از بازار گسترش دهند.
جمع‌بندی
اهمیت صادرات محصولات غیرنفتی و حضور در بازارهای بین‌المللی در شرایط حساس و پیچیده کنونی بر کسی پوشیده نیست. مخصوصا محصولی مثل ریل فولادی که یک محصول نهایی به شمار می‌رود و صادرات آن از ارزش افزوده بالاتری برخوردار است. به نظر می‌رود که در این شرایط مهم‌ترین معضلی که پیش روی کارخانجات ایرانی قرار گرفته، مناسبات سیاسی و روابط تیره و تار ما با کشورهای همسایه است.
تمامی این پیچیدگی‌هایی درمسیر صادرات و توسعه صنعت فولاد کشور در شرایطی رقم می‌خورد که امروزه متخصصان ما در داخل توانسته‌اند با تکیه بر دانش خود، محصولات باکیفیتی را به تولید برسانند که توانایی رقابت با نمونه‌های مشابه خارجی را دارا است؛ اما بنا به دلایل ذکر شده امروزه تقریبا ما هیچ صادرات به خصوصی نداریم و کشور هند تامین کننده اصلی نیازهای فولادی کشورهای حوزه خلیج فارس است. با به حداقل رساندن مناقشات سیاسی می‌توانیم زمینه‌ساز شروع روابط اقتصادی پر سود با کشورهای همسایه خود باشیم تا با کسب اعتبار، به مرور آن سهمی که لایقش هستیم را از بازارهای جهانی به دست آوریم.
ارسال نظر