اختلافات سعودی و ترکیه به روایت دیپلمات‌های اردنی

الاخبار لبنان در گزارش امروز خود با عنوان «اردن لیکس»، قتل خاشقچی را نقطه عطفی جدید در روابط شکننده ریاض و آنکارا توصیف کرد و نوشت البته «ملک سلمان» و «رجب طیب اردوغان» در گفت و گوی تلفنی شان تنها پس از چند روز از آن جنایت تلاش کردند، نخ روابط قطع نشود و حتی به دروغ هم که شده یکی گفت: «عربستان بر حفظ روابط با کشور برادرش، ترکیه پایبند است» و دیگری از «روابط برادرانه و تاریخی و مستحکم بین دو کشور و ملت» سخن گفت.

این روزنامه لبنانی سه دلیل را برای حفظ کج دار و مریز روابط ریاض و آنکارا عنوان می‌کند؛ یکی هراس از به خطر افتادن منافع اقتصادی؛ دوم، فرار از پیامد‌های جداشدن آن‌ها از هم در مناطق تحت نفوذ؛ و سوم هم نیاز آمریکا به از هم گسیخته نشدن روابط همپیمانانش.

الاخبار در ادامه با اشاره به اینکه اردوغان در خاطرش نقش دست‌های پنهان «محمد بن سلمان» و «محمد بن زاید» را در کودتای نافرجام سال ۹۵ ترکیه مرور می‌کند، نوشت که حدود یک سال پیش محور اختلاف سعودی‌ها و ترک‌ها بر سر موضوع قطع روابط چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر با قطر بود که البته بر اساس اسناد محرمانه که ۳ سند از آن در زیر می‌آید، پشت صحنه زد و خورد‌های آنان در میدان‌های سوریه و عراق نیز دیده می‌شود.

*استفاده از برگ برنده کُردی در برابر حضور ترک‌ها در قطر و سوریه

سند نخست الاخبار، نامه «سنان راکان المجالی» کاردار سفارت اردن در آنکارا به وزارت خارجه آن کشور که در سپتامبر سال ۲۰۱۷ (مهر ۹۶) نگاشته و ارسال شده است و به موضوع ملاقات وی با «ولید بن عبدالکریم الخریجی» سفیر سعودی در ترکیه می‌پردازد.

در این نامه محرمانه اشاره شده که طی گفت و گوی این دو دیپلمات، سفیر سعودی موضوع مداخله عربستان در تشویق کرد‌های عراق به ایجاد کشور کردستان بزرگ و تحریک «مسعود بارزانی» جهت برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان را نفی نکرده است. هدف از این اقدام سعودی‌ها نیز، استفاده از برگ برنده «کردها» در مقابل ترکیه و خنجر زدن به آن‌ها در قبال ایجاد پایگاه نظامی توسط ترک‌ها در قطر عنوان شده است که عربستان آن را خنجر زدن ترکیه به سعودی تلقی می‌کند.

کاردار سفارت اردن همچنین نوشته که سفیر عربستان به همراهی ترکیه با قطار راه حل سیاسی در سوریه اشاره کرده و گفته که ترک‌ها باید پای خود را از نشست‌هایی مانند آستانه بیرون بکشند.

*پیام‌های بازدید وزیر سعودی از جبهه سوریه به ترکیه

سند محرمانه دومی که الاخبار منتشر کرده است، گزارش «علی الکاید» سفیر اردن در ریاض به وزارت خارجه کشورش در نوامبر ۲۰۱۷ (آبان ۹۶) است که موضوع آن تحرکات عربستان در سوریه و اختلاف با ترکیه است.

وی در نامه خود با بیان اینکه سعودی‌ها در حال تغییر موضع آشکار در سوریه هستند، به بازدید «ثامر السبهان» وزیر امور خلیج فارس عربستان از منطقه «عین عیسی» در ریف شمالی استان رقه سوریه در کنار «بریت مک گورک» هماهنک کننده ائتلاف بین المللی موسوم به مبارزه با تروریسم که پارسال انجام شد، اشاره کرده و آن را دارای چند پیام برای دمشق، تهران، موسکو و آنکارا دانست.

سفیر اردن در ریاض، پیام سعودی این اقدام به ترک‌ها را تغییر قواعد بازی با نیرو‌های موسوم به دمکراتیک کُرد ارزیابی کرده و می‌نویسد که این نیرو‌های وابسته به آمریکا دشمن اول ترکیه در داخل سوریه محسوب می‌شود؛ بنابراین سعودی‌ها می‌خواهند اعلام کنند که به صورت کامل با استراتژی آمریکا در مداخله در سوریه ضد ترکیه موافق هستند.

*دغدغه ملی گرایی و دست بسته در برابر بن سلمان

سومین سند منتشر شده الاخبار نیز، گزارش محرمانه ارسال شده توسط «اسماعیل الرفاعی» سفیر اردن در آنکارا به وزارت خارجه کشورش است که در ماه آوریل سال جاری میلادی (فروردین ۹۷) تنظیم شده است. موضوع این نامه، موضع سکوت ترکیه در قبال اظهارات محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در توصیف اخوان المسلمین به یکی از ضلع‌های مثلث شر آن هم در بحبوحه انتخابات ترکیه اختصاص دارد.

این دیپلمات اردنی نوشته با اینکه حزب حاکم ترکیه خود را مرجعیت اخوان المسلمین می‌داند و در موارد مشابه به شدت پاسخ چنین اظهاراتی را می‌دهد، اما آنکارا تلاش کرده در قبال این اظهارات سکوت پیشه کند، چراکه اردوغان در خلال تبلیغات انتخابات سعی کرد خود را رئیس جمهور همه ترکیه و نه فقط اخوانی‌ها با دغدغه‌های ملی گرایانه معرفی کند، بنابراین علت این مسکوت گذاشتن ماجرا چنین مساله‌ای است و البته تحولات دیگر در منطقه، فشار‌های اروپایی و تغییرات در واشنگتن نیز در آن بی اثر نیست.

در این نامه همچنین، سفیر اردن با اشاره به حجم مبادلات تجاری ترکیه با عربستان سعودی که درحدود ۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود، مبلغ ۱۱ میلیارد دلاری سرمایه گذاری سعودی‌ها در ترکیه و ورود بیش از ۶۹۰ هزار گردشگر عربستانی به ترکیه، هراس آنکارا از به خطر افتادن منافع اقتصادی با ریاض را دیگر دلیل مهم سکوت مقام‌های ترک در قبال تنش آفرینی بن سلمان عنوان می‌کند.