جایگزینی دلار با یورو ممکن است؟

با این حال این مصوبه دولت، حذف دلار را تنها به گزارشگری بخش‌های دولتی محدودکرده و بانک مرکزی را موظف به مدیریت و اعلام مستمر نرخ برابری ریال و یورو کرده است. به اعتقاد برخی کارشناسان این اقدام به دشوارترشدن گزارشگری نهادهای دولتی و سخت‌تر‌شدن امکان مقایسه آمارهای اقتصاد ایران و نیز مقایسه آن با سایر اقتصادها و آمارهای سایر نهادهای بین‌المللی همانند کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) منجر خواهد شد.

حذف دلار؛ از حرف تا عمل

ایده حذف دلار از سبد ارزی و مبادلات بین‌المللی ایران سابقه‌ای نزدیک به ۲۳سال دارد و اولین بار زمانی مطرح شد که بیل‌کلینتون، رئیس‌جمهور وقت امریکا در سال ۱۹۹۵میلادی با صدور دو فرمان اجرایی ابتدا تجارت این کشور با صنعت نفت ایران و سپس مجموعه تجارت با ایران را ممنوع اعلام کرد. اولین اقدام اجرایی در این‌خصوص با کاهش سهم دلار در سبد ارزی ایران صورت گرفت. اما با تقویت دلار امریکا در ماه‌های پایانی سال ۲۰۰۸میلادی و افت ارزش یورو در بازارهای جهانی، رسانه‌های ایران از زیان ۵میلیارد دلاری این کشور از اجرای این سیاست خبر دادند. با این وجود محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت، با رد این اخبار و همزمان با افزایش فشار تحریم‌های غرب علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران، در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۹میلادی در دستوری دیگر دولت را موظف کرد تا یورو را در حساب ذخیره ارزی کشور نیز جایگزین دلار امریکا کند.

چالش یورو با دلار

بنابراین به نظر می‌رسد، اتخاذ سیاست درست در این خصوص نیازمند دستیابی به تصویری درست و روشن از آینده یورو و نیز پیش‌بینی دقیق دوره‌های رکود و رونق اقتصادهای صنعتی است. در شرایط فعلی که تحریم معاملات بر پایه دلار از سوی ایالات‌متحده امریکا علیه ایران همچنان ادامه دارد و به گفته مقامات ایرانی، بسیاری از بانک‌های خارجی به دلیل نگرانی از تحریم‌های امریکا از مبادلات دلاری با ایران امتناع می‌کنند در مجموع انتقال درآمدهای دلاری صادرات نفت برای ایران بسیار دشوار شده و معامله با یورو برای ایران بسیار ساده‌تر است، بنابراین با خارج‌کردن دلار از پرداخت‌ها، آزادی عمل ایران در استفاده از درآمدهای حاصل از فروش نفت افزایش می‌یابد و امکان استفاده از دریافت‌ها و پرداخت‌ها و نیز خطوط اعتباری سیستم بانکداری بین‌المللی تسهیل خواهد شد، اما در کوتاه‌مدت به دلیل قطعی‌شدن خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و نیز شرایط مالی اقتصادهای ضعیف‌تر این اتحادیه، ریسک تکیه تمام قد بر یورو همچنان بالا خواهد بود.

مبنای اقتصادی به دلار پیش‌بینی می‌شود

علی وقف‌چی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون کشاورزی در گفت‌وگو با سایت «تابناک» درباره حذف دلار معتقد است: می‌توان در معاملات تا حدودی از ارزهای دیگر به جای دلار استفاده کرد، اما آنچه مسلم است اینکه در جوامع امروز، پول رایج تجارت دلار است و مبنای اقتصادی نیز به دلار پیش‌بینی می‌شود. بنابراین با توجه به اینکه ایران روابط خوبی با اتحادیه اروپا دارد، شاید بتواند تا حدودی اقتصاد را براساس یورو پیش ببرد، اما به هر حال در هر شرایطی دلار یک ارز تأثیرگذار می‌باشد و اعتقاد من این است که اقداماتی نظیر این، بیشتر جنبه تسکین دارند و زیربنایی نیست.

تغییر پایه ارز کشور سیاسی است

به گزارش «جوان»، مرتضی ایمانی‌راد اقتصاددان نیز در اینستاگرام خود نوشت: یورو تنها زمانی در اقتصاد ایران بالا می‌رود که دلار بالا برود و اگر دلار ثابت بماند، تغییرات یورو به دلار همان تغییراتی است که در سطح بازارهای بین‌المللی رخ می‌دهد و تابع متغیرهای داخلی نخواهد بود. این اقتصاددان و تحلیلگر اقتصادی معتقد است: تصمیم تغییر پایه ارز کشور از دلار به یورو کاملاً سیاسی است و نفع اقتصادی نصیب کشور نخواهد شد. در هر حال این تغییر پایه به دو صورت خودش را در اقتصاد ایران نشان می‌دهد. اول تمامی محاسبات و گزارش‌ها از این پس با یورو انجام می‌شود و دلار حذف می‌شود. دوم بانک مرکزی قیمت یورو را روزانه تعیین می‌کند و سایر ارزها از جمله دلار به صورت تابعی از یورو محاسبه می‌شود. در شکل اول اگر محاسبات و گزارشگری با یورو انجام شود، هیچ مشکلی از کشور حل نمی‌کند و با توجه به گران شدن یورو در چند ماه اخیر در بازار جهانی مشکلاتی هم ایجاد می‌کند، ولی در مجموع اهمیتی در اقتصاد ندارد و روی قیمت یورو هم تأثیری ندارد.

شکل دوم داستان متفاوت است؛ هر روزه از قیمت یورو می‌توان قیمت دلار را محاسبه کرد. با توجه به اینکه دلار ارز پایه و پرحجم‌ترین ارز در جهان است، دولت نمی‌تواند این قانون را عوض کند و اجرایی هم نیست. بنابراین سیاست جدید محدود به محاسبات و گزارشات می‌شود و به طور مستقل نمی‌تواند قیمت آن در داخل تعیین شود. یعنی کماکان پول پایه مبادلات در کشور دلار خواهد ماند. این مسئله موجب می‌شود که قیمت یورو در اقتصاد ایران از طریق نرخ برابری بین‌المللی‌اش به دلار محاسبه می‌شود.

نرخ بازارهای جهانی بر پایه دلار

به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، نرخ‌گذاری بسیاری از اقلام در بازارهای جهانی از جمله نفت بر پایه دلار صورت می‌گیرد. بسیاری از کشورها نیز مبادلات بین‌المللی خود را براساس دلار امریکا انجام می‌دهند، در چنین شرایطی اجرایی‌شدن مصوبه دولت ایران در مورد الزامی‌شدن گزارشگری آمار و اطلاعات نهادهای دولتی بر مبنای یورو به معنای افزوده‌شدن یک مرحله بیشتر تبدیل نرخ‌ها در محاسبات و تدوین گزارش‌ها محسوب می‌شود. به باور همین کارشناسان، صرف جابه‌جایی ارز پایه در محاسبات و حتی مبادلات به منزله بهبود وضعیت یا وخامت شرایط اقتصادی نیست، چراکه یورو به طور لحظه‌ای و ۲۴ساعته از تغییرات ارزش برابری دلار امریکا متأثر است و بانک مرکزی ایران نیز ناگزیر از اعلام نرخ برابری یورو و ریال است. با این وجود، تصمیم اخیر دولت حسن روحانی درخصوص جایگزینی یورو با دلار در گزارشگری نهادهای دولتی، اعتراف تلویحی به افزایش فشارهای سیاسی امریکا بر اقتصاد ایران است.

انتهای پیام/