ناپدید شدن، مردم یزد در «سر دلبران»

در «سر دلبران»، روی فرهنگ مردم و رابطه خوب آنها با یکدیگر و همچنین علاقه و توجه به مسائل مذهبی، تأکید شده است، چیزی که مردم یزد به آن شهره هستند، ولی سؤال اینجا است که چرا این سریال به طور کلی مردم یزد را نادیده گرفته است؟

هیچ کس یزدی نیست

روحانی جوانی به‌همراه خانواده‌اش از روستاهای اطراف یزد، به شهر می‌آید تا امام جماعت یکی از مساجد قدیمی شهر شود، با ورود این روحانی به مسجدی که قرار است امامت جماعت آن را بر عهده بگیرد، ماجراهای «سر دلبران» آغاز می‌شود. این شروع داستان سریال «سر دلبران» است که از قرار معلوم، پربیننده‌ترین سریال مناسبتی تلویزیونی برای رمضان امسال است.

داستان سریال «سر دلبران» در یزد می‌گذرد ولی نکته‌ اینجا است که هیچ کدام از شخصیت‌های اصلی سریال با لهجه یزدی صحبت نمی‌کنند. برزو ارجمند، که در کاراکتر روحانی جوان، نقش اول سریال را بازی می‌کند با لهجه تهرانی صحبت می‌کند، رابعه مدنی، که نقش مادر این روحانی را بازی می‌کند هم نمی‌تواند ته لهجه همدانی‌اش را پنهان کند. محمد کاسبی خادم مسجد هم که لهجه تهرانی‌اش را با تکیه کلام‌های مردم جنوب تهران حفظ کرده و چیزی شبیه نقشی که در سریال‌های «خوش رکاب» و «خوش غیرت» بازی کرده بود را به این سریال آورده است. از دیگر نقش‌های اصلی این سریال، جهانبخش سلطانی است، بازیگر پر کار دهه هفتاد سینما و تلویزیون که شهرت اصلی‌اش را مدیون لهجه شیرین اصفهانی است.

سلطانی در «سر دلبران» در نقش یک یزدی اصیل، فارسی را با غلظت تمام اصفهانی صحبت می‌کند. اسماعیل محرابی که نقش دکتر را در «سر دلبران» بازی می‌کند و سال‌ها از تلویزیون دور بوده هم لهجه یزدی ندارد. جعفر دهقان پهلوان سریال هم که اصولاً غیر از لهجه فارسی تهرانی تا به حال حرف نزده و جالب است که در انتخاب این بازیگر برای ایفای نقش پهلوان، اصولاً به فیزیک بدنی ورزشکاران باستانی کار توجه نشده است! فرهاد قائمیان هم که مدت‌هاست در هیبت مرد غم دیده فرو رفته است هم تهرانی صحبت می‌کند. احتمالاً چون قائمیان در نقش مردی ظاهر شده که سابقه خوبی ندارد، اینجور صلاح دیده شده که وی اصلاً یزدی صحبت نکند که حاشیه‌ای برای سریال پیش نیاید. شهرام عبدلی، متین ستوده، کامران تفتی، فرخ نعمتی و دیگر بازیگران این سریال هم گویا از استفاده از لهجه یزدی منع شده‌اند. در «سر دلبران» آنچه از یزد دیده می‌شود، شهر یزد منهای مردم یزد است. گویا این سریال فراموش کرده است که در استفاده از کالبد شهری یزد، به فرهنگ یزد نیز پرداخته شود و مردم یزد بر معماری زیبای یزد ارجحیت دارد.

در «سر دلبران» از یزد فقط چند نما می‌بینیم، خانه‌های قدیمی، مسجدی با معماری سنتی و کوچه و خیابان‌های این شهر که می‌توانست کارکردی بهتر داشته باشد. حداقل این بود که اگر استفاده از یزد صرفاً به خاطر معماری و بافت سنتی خانه‌های این شهر باشد، می‌شد با کمی جست‌و‌جو در محله‌های قدیمی شهر تهران نیز چنین خانه‌هایی پیدا کرد.

چرا یزد در سریال هست اما نیست؟!

علت اینکه شهر یزد تا این حد در سریال «سر دلبران» مهجور مانده است را می‌توان در اظهارات کارگردان سریال جست‌و‌جو کرد، محمد حسین لطیفی در گفت‌و‌گو با «فرهیختگان»، به این مسأله پرداخته و می‌گوید: اتفاقاً قصه برای تهران نوشته شده بود ولی وقتی فیلمنامه را می‌خواندم، احساس کردم که نمی‌شود این قصه را در فضای تهران تعریف کرد. تهران کاملاً عوض شده، تهران بی‌هویت شده و حتی در محله‌های جنوب شهر و بافت قدیمی فعلی نمی‌توان جایی برای روایت چنین قصه‌هایی پیدا کرد. ما برای این قصه مسجد و محله‌هایی را می‌خواستیم که الان در تهران گم شده‌اند. اول هم تصمیم داشتیم شهرهایی مثل قزوین یا اصفهان را برای فیلمبرداری انتخاب کنیم، اما این شهرها هم با همین گرفتاری‌های معماری جدید، بافت سنتی و ایرانی خود را از دست داده‌اند.» لطیفی ادامه می‌دهد: «آخرین بار 30سال پیش به یزد آمده بودم.

شنیده بودم که شهر، محله‌هایی دارد که هنوز بافت قدیم خود را حفظ کرده است. احساس کردم فضای این شهر می‌تواند به روایت این قصه کمک کند. این تصمیم قبل از این جریان‌هایی بود که بافت شهری یزد در یونسکو ثبت جهانی شود. تیمی را فرستادم و فیلمبرداری و عکسبرداری از بعضی محله‌های شهر، نتیجه همانی شد که می‌خواستم. گفتم این قصه با این مضمون، در این شهر قشنگ‌تر می‌شود.»

سازندگان سریال «سر دلبران» می‌توانستند برای نقش‌های دوم و سوم سریال از بازیگران توانمند یزدی استفاده کنند تا حق میزبانی یزد از این سریال ادا شده باشد، اما این کار را هم انجام نمی‌دهند. آیا یزد از نظر فرهنگی تا این حد ضعیف است که نقش‌های فرعی و حاشیه‌ای هم به یزدی‌ها نمی‌رسد و بازیگر از تهران برای بازی در سریال وارد شود!احترام به‌فرهنگ فولکلور یک منطقه نه تنها باعث افزایش جذابیت‌های دراماتیک سریال می‌شود، قابلیت این را دارد که افرادی که به آن جغرافیا تعلق خاطر دارند، برای دنبال کردن سریال تشویق و ترغیب شوند. اتفاقی که کم و بیش در مورد سریال «آنام» رخ داد و با موفقیت همراه بود.در «سر دلبران»، یزد وجود دارد اما دیده نمی‌شود و اگر قرار باشد نقدی به این سریال که اتفاقاً با رویکرد مذهبی مردم یزد همخوانی دارد، وارد شود این است که چرا یزدی‌ها را ندیده گرفته است.

انتهای پیام/