آتشبس در قره‌باغ با چاشنی انفعال دولت!
سرانجام «پاشینیان»، نخست‌وزیر ارمنستان، آتشبس پیشنهادی رسمی از سوی روسیه ( به‌عنوان میانجی نبرد در قره‌باغ ) را پذیرفت. نخست‌وزیر ارمنستان اعلام کرد که توافقنامه‌ای را با سران روسیه و آذربایجان برای پایان دادن به جنگ در قره‌باغ امضا کرده است. این توافق مردم ارمنستان را خشمگین و آذربایجانی‌ها را خشنود کرد.ت
سرانجام «پاشینیان»، نخست‌وزیر ارمنستان، آتشبس پیشنهادی رسمی از سوی روسیه ( به‌عنوان میانجی نبرد در قره‌باغ ) را پذیرفت. نخست‌وزیر ارمنستان اعلام کرد که توافقنامه‌ای را با سران روسیه و آذربایجان برای پایان دادن به جنگ در قره‌باغ امضا کرده است. این توافق مردم ارمنستان را خشمگین و آذربایجانی‌ها را خشنود کرد.تصاویر اعتراضات مردم ارمنستان برای از دست دادن مناطقی که پیش‌ازاین ارمنی‌ها در خاک آذربایجان در دست داشتند، نشان می‌داد که تصمیم پاشینیان، طرفدار چندانی در کشورش ندارد. برخلاف آن الهام علی‌اف از پیروزی خود در این مجادله سخن می‌گوید.
توافق چطور اتفاق افتاد؟
روز ۱۸ آبان آذربایجان از آزادسازی شهر شوشا خبر داد. این شهر بعد از۲۸ سال به کمک نظامیان آذربایجان آزاد شد. در همان روز حرف از پیش‌نویس یک توافق به میان آمد که بر اساس آن ارمنستان باید از برخی از نقاط قره‌باغ عقب‌نشینی کند. در بامداد سه‌شنبه کرملین اعلام کرد که ساعاتی قبل الهام علی‌اف و نیکول پاشینیان به همراه ولادیمیر پوتین، بیانیه‌ای را مبنی بر اعلام آتشبس کامل و رفع تمام خصومت‌ها در منطقه درگیری قره‌باغ از ابتدای بامداد ۱۰ نوامبر ( سه‌شنبه) به‌وقت مسکو امضا کردند. پیش از این‌که خبری از توافق باشد، تماس تلفنی میان اردوغان و پوتین، باعث شد که همکاری‌ها رسمی‌تر و جهت‌دارتر شود. پیش‌ازاین آنکارا و مسکو با رویکردی خصمانه نسبت به یکدیگر با مسئله قره‌باغ برخورد می‌کردند. پوتین در بیانیه‌ای گفت: براساس توافقنامه امضاشده بین سه طرف، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان در مواضع خود متوقف و نیروی حافظ صلح فدراسیون روسیه در امتداد خط تماس در قره‌باغ و جمهوری ارمنستان مستقر می‌شود.اگرچه پس از انعقاد آتشبس، ترکیه نیز از حضور نظامی خود در قره‌باغ( به بهانه حفاظت از آتشبس!) خبر داده است، اما مقامات ارمنی و روسی این موضوع را تکذیب کرده و تأکید نموده‌اند که در خصوص نظارت بر آتشبس و حضور در منطقه قره‌باغ، نقشی برای ترکیه در نظر گرفته است .بااین‌حال صحت‌وسقم ماجرا در آینده مشخص می‌شود.
مفاد توافقنامه آتشبس
این توافق در حالی به امضا رسید که دو کشور یکی از مرگبارترین درگیری‌ها را از ۳۰ سال گذشته تاکنون تجربه کرده‌اند. گفته می‌شود بیش از هزار نفر در این درگیری‌ها کشته‌شده‌اند. حالا بر اساس امضای مقامات، آوارگان و پناهندگان به خاک قره‌باغ و مناطق مجاور تحت کنترل کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل برمی‌گردند و تبادل اسرای جنگی، سایر افراد بازداشت‌شده و اجساد کشته‌شدگان انجام می‌شود. کنترل ارتباطات و حمل‌ونقل، با کمک مقامات سرویس مرزبانی روسیه انجام می‌شود.
موارد مطرح‌شده در آتشبس عبارت است از :
۱- آتشبس کامل و توقف کامل عملیات‌های نظامی در مناطق درگیری در قره‌باغ کوهستانی از ساعت ۰۰: ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ به‌وقت مسکو اعلام خواهد شد. جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان که از این به بعد به‌عنوان «طرف‌ها» مورداشاره قرار خواهند گرفت مواضع سرزمینی خودشان را حفظ خواهند کرد.
۲- منطقه آغ‌دام و اراضی جمهوری آذربایجان در منطقه قازاخ که تحت سیطره جمهوری ارمنستان بود، از تاریخ ۲۰ نوامبر به آذربایجان واگذار خواهد شد.
۳- گروهی از نیروهای صلح‌بان فدراسیون روسیه شامل ۱۹۶۰ پرسنل نظامی، ۹۰ نفربر زره‌پوش، ۳۸۰ خودرو و تجهیزات ویژه در طول منطقه تماس قره‌باغ کوهستانی و در طول کریدور لاچین مستقر خواهند شد.
۴-استقرار نیروهای صلح‌بان فدراسیون روسیه، به‌موازات عقب‌نشینی نیروهای مسلح ارمنستان صورت خواهد گرفت. مدت‌زمان استقرار نیروهای حافظ صلح روسیه ۵ سال خواهد بود و این مدت به‌طور خودکار برای ۵ سال بعد تمدید خواهد شد، مگر آنکه هرکدام از طرفین ۶ماه قبل از انقضای این دوره، قصد خود را برای انقضای این بند اعلام کند.
۵-به‌منظور افزایش اثربخشی فرآیندهای کنترلی بر روی اجرای توافقات توسط طرف‌های درگیری،یک مرکز آشتی برای نظارت بر آتشبس تشکیل خواهد شد.
۶- جمهوری ارمنستان منطقه کلبجار را تا ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰ و منطقه لاچین را تا یک دسامبر ۲۰۲۰ تحویل جمهوری آذربایجان خواهد داد و کریدور لاچین را تا عرض ۵ کیلومتر پشت سر خواهد گذاشت. این اتصال قره‌باغ به ارمنستان را تضمین می‌کند.
۷- آوارگان و پناهندگان داخلی باید تحت نظارت دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان به خاک قره‌باغ و مناطق همجوار برگردند.
۸- اسرای جنگی و سایر بازداشت‌شدگان و اجساد افراد کشته‌شده مبادله خواهند شد.
۹- تمامی محورهای مواصلاتی اقتصادی و حمل‌ونقل در منطقه رفع انسداد شده‌اند. جمهوری ارمنستان به‌منظور سازماندهی تردد بدون مانع شهروندان، خودروها و کالاها در هر دو جهت، ارتباطات حمل‌ونقلی بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان را فراهم می‌کند. کنترل ارتباطات حمل‌ونقلی تحت کنترل سرویس خدمات مرزی FSB روسیه خواهد بود.
۱۰-با توافق طرفین، ساخت محورهای حمل‌ونقل جدید برای متصل کردن جمهوری خودمختار نخجوان به مناطق غربی آذربایجان انجام خواهد شد.
آیا وزارت خارجه در آتشبس قره‌باغ مسئولانه عمل کرد؟
واقعیت امر این است که انعقاد آتشبس در قره‌باغ، آن‌هم بدون مشارکت رسمی ایران، نشان‌دهنده عملکرد نادرست و انفعال وزارت امور خارجه کشورمان در قبال این بحران می‌باشد. اگرچه وزارت خارجه مدعی است که رایزنی‌های زیادی را با طرفین ( آذربایجان و ارمنستان) بابت پذیرش آتشبس و ایجاد صلح میان آن‌ها ( به سود منافع منطقه ) داشته است، اما باید تأکید کنیم که دستگاه سیاست خارجی کشورمان تمرکز خود بر تحولات منطقه‌ای را تا حدود زیادی ازدست‌داده و بیشتر تلاش خود را معطوف به رایزنی با بازیگرانی مانند اتحادیه اروپا و متحدان آمریکا و حتی واشنگتن( تا قبل از دوران ریاست جمهوری ترامپ) کرده بود. بدیهی است که در چنین شرایطی دستگاه دیپلماسی در مواجهه با بحران‌هایی که از قبل وجود داشته و به‌یک‌باره شعله‌ور می‌شود( مانند بحران قره‌باغ) نمی‌تواند از ظرفیت‌های بالقوه کشورمان استفاده بهینه را ببرد، حتی اگر در زمان وقوع بحران، مستقیما با مقامات رسمی کشورهای درگیر، وارد مذاکره شود!
ارسال نظر