جدال در اروپا بر سر ارائه بسته پیشنهادی به ایران

مقامات اروپایی هنوز بسته پیشنهادی به ایران بر سر برجام را ارائه نکرده اند و چنانچه «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه اذعان کرده است، مقامات اروپایی قصد دارند در آستانه ماه نوامبر (آبان ماه) بسته پیشنهادی خود را ارائه دهند.

هدف اتحادیه اروپا از این اقدام، به ظاهر رصد تحولات داخلی ایالات متحده در آستانه انتخابات میان دوره‌ای کنگره و سنجش موقعیت ترامپ و رقبایش در فضای داخلی آمریکاست.

فراتر از آن اما؛ مقامات اروپایی بر اساس برخی نشانه ها، معتقدند که در صورت ارائه دیرهنگام بسته پیشنهادی، این امکان وجود دارد که جمهوری اسلامی ایران با تساهل بیشتری این بسته حداقلی را بپذیرد!

اخیرا «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان در اظهاراتی منطقی تاکید کرد که حفظ برجام، در گروی ایجاد یک نظام پرداختی مستقل از آمریکا توسط اروپا است.

وی در مقاله‌ای در روزنامه «هندلز بلات» آلمان حفظ توافق هسته‌ای (برجام) را با تشکیل نظام پرداخت مالی اروپایی مستقل از ایالات متحده آمریکا ممکن دانست و تاکید کرد که به این علت تقویت خودمختاری اروپا با ایجاد کانال‌های پرداخت مستقل از ایالات متحده و تاسیس نهاد مالی اروپایی و نظام سوئیفت بدون وابستگی، کاملا ناگزیر و ضروری است. 

با این حال آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان که به شدت نگران آثار و تبعات اظهارات وزیر خارجه سوسیال دموکرات دولت ائتلافی خود و تاثیر آن بر روابط دوجانبه برلین و واشنگتن است، اظهارات وزیرش را نقض و بلافاصله اعلام کرد:

«ما در موضوع نظام‌های مستقل پرداخت مشکلاتی در همکاری با ایران داریم، اما از سوی دیگر تردید نداریم که به طور مثال در موضوع تامین مالی تروریسم! سوئیفت از اهمیت بالایی برخوردار است. در ضمن، حفظ همکاری با آمریکا در زمینه امنیت بسیار مهم است.»

این اظهارات مرکل نشان می‌دهد که صدر اعظم آلمان نیز مانند امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه و ترزا می‌نخست وزیر انگلیس، برجام را متغیری وابسته به مناسبات کلان امنیتی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا دانسته و آن را به مثابه یک پدیده مستقل حقوقی مورد بررسی قرار نمی‌دهد.

در واقع همین نگاه ابزاری تروییکای اروپایی نسبت به برجام منجر به تاخیر هدفمند اروپا در ارائه بسته پیشنهادی نهایی شده است. از سوی دیگر، نباید فراموش کرد که تنها راه حفظ واقعی برجام، عملی شدن پیشنهاد وزیر خارجه آلمان است. با این حال؛ تاکنون شاهد مقاومت خاص مرکل و دیگر سران اروپایی در قبال این طرح کاربردی هستیم.

لازم به ذکر است که در کنار مذاکرات اتحادیه اروپا خصوصا تروییکای اروپایی با ایران بر سر شیوه حفظ برجام، مذاکرات موازی و همزمانی نیز میان وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا و وزارت خارجه سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه در حال انجام است.

بازتاب این مذاکرات که بیشتر حالتی مخفیانه دارد، در مواضع و سخنان مقامات ارشد اروپایی از جمله مرکل و مکرون در قبال برجام قابل مشاهده است.

در نهایت اینکه اگر سران اروپایی اراده‌ای واقعی برای حفظ توافق هسته‌ای نداشته و نخواهند در این باره هزینه‌ای پرداخت کنند، دلیلی برای ادامه انجام تعهدات جمهوری اسلامی ایران وفق برجام وجود ندارد. موضوعی که بار‌ها از سوی مسئولین کشورمان به اتحادیه اروپا و خصوصا سه کشور المان، انگلیس و فرانسه گوشزد شده است.