پایگاه خبری تحلیلی پارس-  دکتر ابوذرگوهری مقدم  پژوهشگر روابط بین الملل و عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) در یادداشتی اختصاصی برای «پارس» نوشت:

با توجه به طرحی که دولت اوباما جهت تصویب تعهدات اجرایی متن برجام به کنگره ارسال کرده است، به‌احتمال خیلی زیاد در صورت عدم‌تأیید آن از سوی کنگره شاهد وتوی آن از سوی رئیس‌جمهور آمریکا خواهیم بود. این موضوع برخاسته از قانون اساسی ایالات‌متحده آمریکا مبنی بر ضرورت تصویب معاهدات خارجی توسط سنای این کشور است. البته در مورد اینکه متن برجام یک معاهده بین‌المللی است یا تعهدی غیرالزام آور برای دولت امریکا در داخل این کشور اختلاف‌نظر وجود دارد. اما مقامات دولتی امریکا نیز معتقدند متن برجام برای آن‌ها تعهدی الزام‌آور ایجاد نخواهد کرد.

در مورد سرنوشت طرح مذکور در کنگره آمریکا می‌توان گفت که با توجه به اکثریت جمهوری‌خواهانی که در مجلس نمایندگان و سنا حضور دارند، احتمال عدم‌تأیید برجام وجود دارد. حتی برخی از نمایندگان دموکرات آمریکا نیز مخالف تصویب این طرح هستند؛ لذا تصویب این طرح از سوی نمایندگان کنگره آمریکا بعید به نظر می رسد. اما ازآنجایی‌که مقامات آمریکایی بارها به این نکته تأکید کرده اند که در صورت عدم‌تأیید طرح مذکور در کنگره، رئیس‌جمهور آمریکا آن را وتو خواهد کرد؛ لذا وتوی اوباما در مورد مصوبه کنگره محقق خواهد شد. بر اساس قوانین ایالات‌متحده آمریکا، اوباما در یک بازه ده‌روزه می تواند اقدام به وتوی طرح مصوب کنگره نماید. حال با وتوی اوباما نیز این کار تمام‌شده تلقی نمی شود؛ چراکه دوسوم نمایندگان کنگره می توانند این اختیار قانونی رئیس جمهور مبنی بر وتوی طرح را ملغی کنند.

 اما بر اساس شواهد موجود می توان مطرح کرد که لغو وتوی اوباما از سوی نمایندگان کنگره آمریکا عملی نخواهد شد؛ به‌عبارت‌دیگر اکثریت دو سومی مخالفین این طرح در مجلس نمایندگان و سنا حضور ندارند که بتوانند وتوی اوباما را ملغی اعلام کنند.

با این اوصاف بر اساس مفروضاتی که مطرح شد، می توان مدعی شد که متن برجام و تعهداتی که طرف غربی متعهد شده است، در دوره زمانی کنونی قابلیت اجراشدن پیدا خواهد کرد.

 اما ذکر این نکته ضروری است که مشکل اساسی در دوره رئیس جمهور فعلی آمریکا نیست، بلکه تصور بروز مشکل در مورد آینده تعهدات آمریکا، باوجود تغییر رئیس‌جمهوری این کشور امکان وقوع دارد و اتفاقاً موضع نزاع اصلی هم این موضوع است که در دوره های دیگر هر رئیس جمهوری که به کاخ ریاست جمهوری راه پیدا کند، اختیار عدم استفاده از حق تعلیق تحریم‌های ایران را داراست. 

بنابراین اقدامات مقتضی از سوی جمهوری اسلامی ایران در دوره های بعدی در صورت عدم تعلیق رأی صادرشده از سوی کنگره بایستی پیش بینی شود. همان‌طور که اشاره شد در دوره اوباما مشکل جدی در این حوزه پیدا نخواهد شد، بلکه مشکل اصلی برای دوره بعد از ریاست جمهوری اوباما است. 

در حقیقت در صورت عدم تعلیق قوانین تحریمی ایران، توسط روسای جمهور بعدی آمریکا به هر دلیلی، تعهداتی که در متن برجام داده‌شده است، از سوی طرف غربی اجرانشده است؛ لذا مقتضی است که اقدامات ضروری جهت مقابله با چنین سیاستی اتخاذ شود. به‌صورت خلاصه می توان گفت که در زمان فعلی به‌احتمال‌زیاد با وتوی رئیس جمهور آمریکا متن برجام اجرایی خواهد شد اما مشکل احتمالی می‌تواند توسط دیگر روسای جمهوری آمریکا اتفاق افتاد. با توجه به این موضوع می‌بایست تمام سناریوهای احتمالی به‌دقت در داخل بررسی و اقدام متناسب با آن طراحی گردد.

امام صادق اوباما ریاست جمهوری عضو هیات علمی دانشگاه کنگره آمریکا