دیوان عالی آمریکا اشیای باستانی ایران را غیرقابل مصادره اعلام کرد

پس از کش و قوس های فراوان بالاخره دیوان عالی آمریکا طی حکمی اعلام کرد که برخی از اشیای باستانی و میراث فرهنگی  ایران که در آمریکا و به ویژه  در موزه شیکاگو قرار دارد را نمی‌توان به عنوان غرامت به نفع خانواده‌های قربانیان ادعایی «تروریسم» مصادره و توقیف کرد. 

بر این اساس، دادگاه عالی آمریکا  با ۸ رأی موافق و بدون رأی مخالف در این پرونده به نفع ایران رأی مثبت داد.

شاکیان این پرونده ادعایی به دنبال آن بودند که مجموعه‌ای از آثار باستانی ایران، از جمله «مجموعه پرسپولیس» که در «دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو» نگهداری می‌شود، مصادر شود و بدین ترتیب پول ناشی از این مصادره  را که مبلغ  ۷۱.۵ میلیون دلار است را به عنوان غرامت از ایران دریافت کنند.

پیش از ارجاع این پرونده به دیوان عالی آمریکا، دادگاه استیناف این کشور در سال ۲۰۱۶ حکم داده بود که اشیای باستانی در تملک دولت ایران نیستند تا بدین شکل اسباب مصادره این اموال فراهم شود.

موضوع محل مناقشه در دیوان عالی آمریکا این بود که دارایی‌های یک کشور خارجی را چه زمان می‌توان مصادره کرده و از آن برای پرداخت غرامت به قربانیان ادعایی تروریسم استفاده کرد.

به موجب قوانین داخلی آمریکا امکان تعقیب قضایی دولت‌های خارجی و مصادره اموال آن‌ها در دادگاه‌های آمریکایی  از شهروندان این کشور سلب شده است، اما در مواردی اگر  کشور مورد نظر در فهرست کشور‌های حامی تروریسم آمریکا  باشد، می توان استثنا قائل شد که در این مورد خاص، ایران مطابق ادعا‌های آمریکا در این فهرست قرار دارد.

قوانین آمریکا همچنین اموال این کشور‌ها که برای مقاصد تجاری و به نوعی تصدی‌گری در داخل آمریکا نگهداری می‌شوند را قابل مصادره می‌داند.

اما پیش از این قضات دیوان عالی درباره امکان مصادره اموال غیرتجاری نظیر اشیاء باستانی ایران که نمی توان آن ها را ذیل امور تصدی‌گری به شمار آورد ابراز تردید کرده بودند.

شاکیان پرونده مذکور مدعی شده‌اند که قربانی حمله انتحاری سه عضو حماس  بودند  که در سپتامبر سال ۱۹۹۷ در شهر بیت‌المقدس اتفاق افتاد.

شاکیان  ادعا می کنند که ایران به دلیل آموزش و حمایت از حماس، کنترل کلی داشته است، بنابراین متهم اصلی این پرونده  است.

حال آنکه اساسا رای دادگاه امریکایی علیه ایران حقوق بین الملل را نقض می کند و حتی بر اساس ادعای شاکیان مبنی بر کنترل کلی، بازهم مخالف رویه دیوان بین المللی دادگستری است که کنترل موثر را ملاک قرار می دهد.

شایان ذکر است،  دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در این پرونده از ایران و دانشگاه شیکاگو حمایت کرده است و دلیلش هم این بوده  که به باور وی طرح دعوی علیه دولت‌های خارجی در داخل ایالات متحده می‌تواند رفتار متقابل دولت‌های دیگر با آمریکا در دادگاه‌های کشور‌های خارجی را به دنبال داشته باشد و تبدیل به یک رویه بین المللی قضایی در محاکم سراسر جهان علیه آمریکا شود.

گفتنی است، «زاخاری تریپ» نماینده وزارت دادگستری آمریکا  نیز چند ماه پیش به قضات دیوان عالی گفته بود که اگر کنگره آمریکا قصد داشت که  اجازه مصادره اشیای باستانی راصادر کند، باید آن را به طور مشخص در قانون این کشور مطرح می‌کرد، اما گویا هم اکنون خبری از این موضوع نیست.