کانادایی‌ها 13 میلیون دلار از اموال غیردیپلماتیک ایران را برای آنچه پرداخت غرامت به آسیب‌دیدگان عملیات گروه‌های تروریستی می‌خوانند، مصادره کردند. واکنشی از دولت ایران در دست نیست و در دست هم باشد، چیزی را تغییر نمی‌دهد.

 

مبنا بر مذاکره گذاشته شده و تجربه نشان داده که مذاکره این مصادره‌ها را حل نمی‌کند. تازه اگر نگوییم که آن اصرار بر مذاکره‌ها جسارت مصادره‌ بیشتر را بخشید! همزمان خبر می‌رسد که وزیر خارجه کانادا، آغاز مذاکرات رسمی با مقامات ایرانی درباره از سرگیری روابط با این کشور را تأیید کرد. کانادا در شهریور 91 به بهانه‌هایی واهی از جمله عدم تأمین امنیت دیپلمات‌هایش، روابط خود را با ایران قطع و دیپلمات‌های ایرانی را از کانادا اخراج کرد.

   

اموالی که همیشه بلوکه است

سال‌ها پیش وقتی قرار بود بعد از 444 روز، گروگان‌های امریکایی در ایران آزاد شوند، اموال بلوکه‌ شده‌ ایران هم قرار بود آزاد شود. اتفاقی که نیفتاد و آن اموال چند دهه بعد باز موضوع مذاکره میان ایران و غرب شد. این بار البته ایران پول را نقدی و در چمدان تحویل گرفت. عدم آزاد‌سازی اموال بلوکه‌ شده‌ ایران در واقع مصادره‌ چندباره‌ اموال ایران بود؛ مصادره‌ای که به موازات مذاکرات پیش می‌رفت.  این روزهای پسابرجامی باز همان دو خط ادامه دارد؛ مذاکره و مصادره.

 این‌سو دلارهای موضوع مذاکره دستمان نمی‌رسد، آن‌سو موضوعات خارج از برجام همچون موشک‌ها را هم تحت عنوان روح برجام، داخل بازی می‌کند. این‌سو مطابق آنچه مذاکره شده، رآکتوری بتن‌ریزی می‌شود، آن‌سو 2 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را برمی‌دارد و دیگر کسی هم فکر روح برجام نیست. حالا دامنه‌ مصادره‌ها و مذاکره‌ها از امریکا گذشته و به متحدانش رسیده؛ کانادا این باب مذاکره‌ای را که خود بسته بود، می‌گشاید؛ آن‌سو اموال ایران را با بهانه‌ای که فقط می‌تواند لبخندی تلخ را بر لب بنشاند، مصادره می‌کند. هنوز مصادره و مذاکره با هم پیش می‌رود. و جالب اینکه گرچه طرف کانادایی سؤال در مورد محل مذاکره را جواب نمی‌دهد و صرفاً به عبارت «کشور بی‌طرف» اشاره می‌کند، اما گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که می‌گوید این کشور بی‌طرف، ایالات متحده امریکاست! (اینکه گفته می‌شود طرف کانادایی این را نگفته، نه از این روست که طرف ایرانی اطلاعات متفاوتی ارائه داده؛ نه، طرف ایرانی کلاً خبررسانی نمی‌کند! و «غلامعلی خوشرو»، سفیر ایران در سازمان ملل متحد از تأیید یا رد آغاز مذاکره با طرف کانادایی امتناع کرد.)

با این حساب، گرچه مذاکره ادامه می‌یابد، اما مصادره هم ادامه دارد...

   

دولت یازدهم چه می‌کند؟

همه‌ سه سال گذشته، دولت یازدهم فخر بلد بودن تعامل با دنیا و حل همه‌ امور از این طریق را فروخته است، خود را آغازگر تغییر در روند دیپلماسی خارجی ایران دانسته و معتقد بوده اینگونه چالش‌های بزرگ ما با غرب حل می‌شود.

 با این همه، چون سوی تغییر را اشتباه تشخیص داده و ندانسته که برای حل مشکلات و چالش‌های میان ایران و غرب، این غرب است که باید تغییر کند و نه ایران؛ نه تنها تغییر محسوسی در رفتار غرب با ایران دیده نمی‌شود، بلکه مصادره اموال هم بیشتر شده است.  از این مذاکره با کانادا هم دولت ایران لابد استقبال می‌کند.

در کل دولت ایران از هر مذاکره‌ای استقبال می‌کند و هر دستی را گرچه دستبرد زده به اموال ایران، در سایه‌ دیپلماسی لبخند به غرب می‌فشارد.  دولت یازدهم و شخص رئیس دولت برجام را فتح‌الفتوحی دانستند که برای وقوع آن باید شاد بود و شکر خدا کرد. حجم تمجید و تحسین‌های دولتی از برجام زیادتر از آن است که در این مجال بگنجد، اما در تازه‌ترین این اظهارات، حسن روحانی می‌گوید برجام هر روز یک گشایش تازه ایجاد می‌کند و در سخنانی دیگر حتی بهره‌مندی از فرصت ماه مبارک رمضان را به فضای پسابرجامی مرتبط می‌کند اما در واقع امر، رکود کارخانه‌های ما را تهدید می‌کند؛ کارگران ما بیکار می‌شوند؛ اموال ما مورد دستبرد واقع می‌شود و نمونه‌های بسیار می‌توان نام برد که از روح برجام و شاید خود برجام چیزی باقی نمی‌گذارد. موضوع آنقدر جدی است که علاءالدین بروجردی، نماینده مجلسی که اغلب با عنوان رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شناخته می‌شود، به صراحت اعلام می‌کند که «هیئت نظارت بر اجرای برجام به صورت شفاف مواضع خود را به اطلاع ملت شریف ایران برساند.» او در گفت‌وگو با خبرنگار صداوسیما اقدام دولت کانادا درخصوص مصادره 13 میلیون دلار از دارایی‌های غیردیپلماتیک ملت ایران را به بهانه‌های واهی در راستای اقدامات ظالمانه امریکا و متحدانش خواند و تصریح کرد که «یکی از مهم‌ترین وظایف وزارت امور خارجه لزوم انجام دادن اقدامات لازم در زمینه حفظ منابع ملی کشورمان است و این وزارتخانه باید از اعمال چنین ظلم‌هایی در حق ملت ما جلوگیری کند.  او تأکید می‌کند: «باید از تمام ظرفیت‌های خود برای جلوگیری از تضییع حق ملی مردم کشورمان در عرصه جهانی استفاده کنیم.» بروجردی برجام را یک تصمیم ملی خواند و اضافه می‌کند که «هدف اصلی برجام رفع تحریم‌ها به عنوان یکی از بزرگ‌ترین ظلم‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حق ملت بود.»

بروجردی با اشاره به بدعهدی‌های امریکا در اجرای برجام تأکید می‌کند که «باید حتماً با جدیت تحقق مجموعه حقوق خود را دنبال کنیم. امروز بزرگ‌ترین مانع اجرای برجام و تحقق تصمیمات اتخاذشده خود امریکایی‌ها به عنوان دشمن قسم خورده ملت ایران هستند؛ لذا باید در راستای استیفای حقوقمان اجازه ندهیم تا امریکایی‌ها بیش از این به ملت ما ظلم کنند. با توجه به مصوبه مجلس نهم مبنی بر پذیرش مشروط برجام طبیعتا باید بتوانیم در جهت تحقق اهدافمان در این عرصه از این ظرفیت بالقوه نیز استفاده کنیم.»

   

کانادا همان کانادای قبلی است

روزی که دولت جدید کانادا بر سر کار آمد، داخل ایران کسانی خوشحال(و بعضاً ذوق‌زده) بودند که این دولت جدید رویکرد متفاوتی در برابر ایران دارد و از مذاکره و بازگشایی سفارت سخن می‌گوید اما زمانی نگذشت که واقعیت عیان شد؛ مصادره‌ 13 میلیون دلاری دارایی ایران فقط یکی از این واقعیت‌هاست.

 دولت جدید هم می‌گوید که قرار نیست نام ایران از لیست سیاه حامیان تروریسم که با تأیید دولت قبلی کانادا در آن گنجانده شد، حذف شود. وزیرخارجه کانادا می‌گوید: «قصدی برای تغییر این مسئله نداریم. تا مادامی که ایران به یک دموکراسی قابل احترام تبدیل نشود!» علاوه بر این، او درباره نوع رابطه‌ای که مجدداً بین اتاوا – تهران برقرار خواهد شد، اظهار نظری نکرد اما تصریح کرد که بازگشایی سفارت کانادا اولین قدم نخواهد بود.

کانادا همان کانادای قبلی است؛ فقط تصمیم گرفته در پسابرجام، مذاکره و مصادره را همزمان پیش ببرد. هم ژست مذاکره و تعامل بگیرد و توپ تقصیر چالش‌ها و اختلافات را به زمین ایران بیندازد و هم منافع خود را بجوید و منافع ایران را زیر سؤال ببرد و وقتی در مقابلش، کسانی نیستند که با رسیدن خبر مصادره‌ 13 میلیون دلاری، از پای میز مذاکره برخیزند، چرا کانادا مصادره و مذاکره را همزمان پیش نبرد؟ وقتی غربی‌ها مذاکره می‌کنند؛ دولت ما هم مذاکره می‌کند. وقتی غربی‌ها مصادره می‌کنند، دولت ما می‌پرسد چرا باز هم مذاکره نکنیم؟