"جنگنده‌های اف16" آمریکایی در راه عراق

تاریخچه ساخت

 

طی دهه ۱۹۶۰، نیروی هوایی و دریایی آمریکا دریافتند که به جنگنده‌ای نیاز دارند که بتواند با موشک‌های دقیق و پیشرفته، از پس ماموریت‌های سخت برآید. آنها نیازمند جنگنده‌ای سریع، دارای میدان پروازی زیاد و مجهز به سیستم رادار بسیار قوی بودند. تا آن زمان این دو نیرو از جنگنده‌های جنرال داینمیکس اف-۱۱۱ و اف-۴ فانتوم برای ماموریت‌های دوربرد و میان‌برد خویش استفاده می‌کردند. تجربیات جنگ ویتنام به آنها نشان داد که نمی‌توانند با سیستم‌های موشکی قدیم چندان موفق باشند.

برتری های اف-16 نسبت به سایر جنگنده‌ها

 

سیستم پرواز با سیم (FLY BY WIRE) 

 

سیستم پرواز با سیم، یک موفقیت روشن به شمار می‏‌رفت. امروز این سیستم در همه جنگنده‏‌ و تمام هواپیماهای تجاری به کار گرفته می‎شود. 

 

ثبات منفی (NEGATIVE STABILITY) 

 

ثبات منفی یا به حداقل‏‌رسانی ثبات مثبت (انتقال مرکز ثقل از مرکز به پشت هواپیما)، بدون مشکل کار می‏‌کند – تاکنون هیچ جنگندهء F-16 ای به این دلیل در آسمان متلاشی نشده است – و استفاده از این سیستم روز به روز در حال افزایش است. 

 

تحمل فشار ثقل بالا (HIGH G LOADS) 

 

استاندار تحمل فشار ثقل 9 برابر (9G) که به وسیلهء F-16 پایه‏‎گذاری شد، امروزه در طراحی تمام جنگنده‌‏ها مورد استفاده قرار می‏‌گیرد، هرچند برخی خلبانان به سختی، توانسته‌‏اند به مقادیر بیشتری نیز دست یابند. خواص داشتن زاویهء 30 درجهء حمله، هنوز به روشنی محرز نگردیده است و بسیاری از خلبانان اعتقاد دارند که با افزایش یا کاهش زاویهء حمله، در هنگام انجام مانورهای سنگین، کنترل ساعت 6 (پشت هواپیما) بسیار دشوار می‌‎شود. بنابراین بسیاری از طرح‏‌های جدید در توسعهء صندلی و جایگاه خلبان، از چنین روشی الگو نمی‏‌گیرند. 

 

یک بحث طولانی وجود دارد در مورد اینکه آیا سیستم کنترل (پرواز با سیم) میتواند طوری برنامه‌ریزی شده باشد که بتواند F-16 را از کنترل عادی خارج شده و فشار بیش از حد ثقل به آن وارد می‏‌شود تحت کنترل درآورده و شتاب وارده را به 9G محدود کند، یا اینکه فشارهای وارده بیش از 9G در شرایط اضطراری مجاز هستند و به هواپیما و خلبان صدمه‏‌ای وارد نمی‏ کنند. 

 

 

دید خلبان (PILOT VISION) 

 

خلبانان F-16، طرح کاناپی (شیشه بالای سر خلبان) را بسیار دوست دارند، زیرا برای دیدن اطراف، نیازی به خم شدن ندارند. یک اشکال وارده این است که جهت جلوگیری از دید مغشوش اطراف در کابین حبابی‏‌شکل، از ترکیبات معمول ضخیم پلی‏‌کربنات برای قسمت مقابل کاناپی استفاده می‏‌شود و این به دلیل ایجاد مقاومت در هنگام برخورد پرندگان با شیشه مقابل خلبان است و از ترکیبات نازک‌‏تر پلی‏‌کربنات نمی‌‏توان برای طراحی کاناپی استفاده کرد.از آنجا که در طراحی کل کاناپی F-16 از ترکیبات ضخیم پلی‏‌کربنات استفاده شده است، هنگام استفاده از صندلی‏‌پران یا همان eject (جهت مواقع اضطراری خروج خلبان از هواپیما) صندلی خلبان به تنهایی نمی‌تواند شیشه کاناپی را خرد کرده و صندلی را به بیرون برساند. بدین جهت، در هنگام خروج اضطراری، به علت نیاز به خرد کردن کاناپی به وسیله خرج‏‌های انفجاری، زمان خروج اضطراری، اندکی افزایش می‏‌یابد.

 

 

اگر بخواهیم عادلانه قضاوت کنیم، باید اذعان کنیم که طرح کلی کاناپی استفاده شده در F-16، بسیار موفقیت‏‌آمیز بوده است و استفاده از این طرح در F-22 نیز ادامه یافته است. اما از طرفی دیگر، در طرح «جنگنده ضربتی مشترک» (F-35) نیازی به استفاده از دید 360 درجه اطراف احساس نشده و بنابراین از طرح کاناپی با خم‏‌شدگی بیشتر (به جای حبابی‏‌شکل) استفاده شده است. 

محدودیت در رشد (GROWTH PREVENTION) 

 

مفهوم اولیه یک جنگنده کوچک، مخصوص عملیات در روز و هوا به هوا، قبل از ساخت اولین نمونه، از دست رفته تلقی می‏‌شد. دماغه هواپیما آن قدر کشیده طراحی شده بود که طول مدل یک نفره به اندازه طول مدل دو نفره به نظر می‏‌رسید، ضمن اینکه قابلیت عملیات‌های «هوا به زمین»نیز بدان افزون گشته بود. با پیشرفت برنامه تولید، F-16 به طور فزاینده‏ای بزرگ‌تر و سنگین‌‏تر شد و قادر شد توانایی‏‌های بیشتری داشته باشد؛ حمل و پرتاب موشک‌های هدایت‏‌شونده راداری آمرام، پرتاب کننده‏‏های Chaff و Flare (گمراه‏‎‌کننده موشک‌های ضدهوایی) و جایگاه های خارجی بسیاری برای حمل و پرتاب انواع تسلیحات. 

 

 

با تمام این تفاصیل، وزن افزوده شده، بابت قابلیت‌های اضافی هواپیما، هنوز در حدود نصف پاوند در روز باقی مانده بود و بنابراین نظرات اولیهء طراحان هواپیما، به هدر نرفته بود. (استاندارد افزایش قابلیتهای رزمی یک جنگنده با امکانات جدید و به روز، بر اساس افزایش یک پاوند در روز، از زمان به خدمت گرفته شدن جنگنده، درنظر گرفته می‎شود) 

 

شعاع عمل رزمی و برد پروازی (COMBAT RADIUS AND PERSISTENCE) 

 

F-16 با بدنه آیرودینامیکی یک تکه (blended)، بسیار عالی عمل می‏‌کرد هر چند که چنین طرحی در اغلب طرح‏‌های جدید، تقلید و به کار گرفته نشد. 

 

رادار یکپارچه‏‌سازی شده (RADAR INTEGRATION) 

 

یکپارچه‏‌سازی رادار با سیستم‌‏های بصری، بسیار موفقیت ‏آمیز از کار درآمد و اکنون به استانداردی در طراحی جنگنده‏‌ها، تبدیل شده است. 

مشخصات

 

خدمه: ۱ نفر

طول: ۱۵/۰۶ متر (49ft 5in)

پهنای بال: ۹٫۹۶ متر (32ft 8in)

ارتفاع: ۴٫۸۸ متر (16ft)

بال: مساحت ۲۷٫۸۷ مترمربع (300ft²)

وزن خالی: ۸٬۵۷۰ کیلوگرم (18,900lb)

وزن بارگیری: ۱۲٬۰۰۰ کیلوگرم (26,500lb)

بیشینه وزن برخاست: ۱۹٬۲۰۰ کیلوگرم (42,300lb)

پیشرانه: ۱× F110-GE-100 توربوفن پس سوز

نیرو ی خشک: ۷۶٫۳ کیلو نیوتن (17,155lbf) 

 

 

فرمانده نیروی هوایی عراق از تحویل تعدادی هواپیمای اف 16 تا چند ماه آینده به کشورش خبر داد. این هواپیماها به محض ورود به کشور، در عملیات نظامی علیه گروه تروریستی داعش به کار گرفته خواهند شد. فرمانده نیروی هوایی عراق، به تعداد دقیق این هواپیماهای ساخت آمریکا اشاره ای نکرده است. این مقام نظامی در حالی از تحویل این هواپیماها در چند ماه آینده خبر داده است که رییس کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق، بارها و بارها از دولت کشورش خواست برای بازگرداندن پول هواپیماهای اف 16 خریداری شده از آمریکا اقدام کند.

 

 

در بخش تسلیحات هوا به هوا و در بحث دفاع در برابر تهدیدات هوا پایه نیز، سلاح های عمدتا قدیمی به عراقی ها تحویل داده شده است. موشک هوا به هوای اسپارو با هدایت راداری نیمه فعال و موشک سایدوایندر مدل ال و ام با هدایت گرمایی هم دیگر موشک هوا به هوای اف 16 های عراقی است که با این حساب، "قابلیت شلیک کن – فراموش کن" برای جنگنده های عراق وجود ندارد.

کاربر مهم دیگر اف 16 در منطقه، رژیم صهیونیستی است که از دهه 1980 از جمله دارندگان این هواپیما به شمار می آید. از ابتدای کار اف 16 های اسراییلی، به دلیل روابط ویژه آمریکا با اشغالگران قدس، این جنگنده به شکل کامل مسلح می شد. در نهایت و در سال 2004 تحویل جنگنده های F-16I به اسراییل آغاز شد که در طی آن، اسراییل 50 درصد از سلاح ها و قطعات الکترونیک این مدل از اف 16 را که بر پایه مدل دی بلوک 52 قرار دارد به صورت بومی تامین کرد. 

 

بر اساس اخبار اعلام شده همین وضعیت درباره جنگنده های پنهانکار اف 35 اسراییلی نیز حاکم خواهد بود و بخش هایی از قطعات آن توسط اسراییل تامین و نصب می شود.

بررسی جزء به جزء اف 16 های عراقی، این پیام مهم را مسجل خواهد کرد که این جنگنده های صرف هواپیماهایی برای پشتیبانی نزدیک از ارتش عراق ضد داعش بوده و به هیچ عنوان قابل قیاس با سایر اف 16 های حاضر در جهان نیستند و هرچند از نظر فنی، قابلیت ارتقاء و نصب برخی از سلاح های جدید ذکر شده در بالا بر روی اف 16 های عراقی نیز وجود دارد اما این کار مستلزم دریافت مجوز، صرف زمان و پرداخت هزینه دوباره از طرف عراق به پیمانکاران آمریکایی است که با توجه به شیوه تحویل این جنگنده ها به عراق - چه از نظر تاخیرهای طولانی و چه از نظر عدم تحویل سلاح های مدرن- نمی توان امیدی به آن داشت.

کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق ضمن تاکید بر توطئه آمریکایی سعودی برای عراق در چارچوب معاملات تسلیحاتی، خواستار فسخ این قرارداد و تامین سلاح از روسیه شد.

کمک رسانی هوایی آمریکا به داعش در عراق بارها اثبات شده است؛ ضمن آنکه نیروی هوایی آمریکا بارها مواضع ارتش عراق را بمباران کرده که آخرین مورد آن در شهر البغدادی در استان الانبار به کشته شدن 50 تن از نیروهای عراقی منجر شد. آمریکایی ها هربار ادعا کرده اند که این بمبارانها اشتباهی رخ داده است.