رازهای ورود به دنیای تجارت با فناوری نانو از زبان یک مهندس موفق ایرانی/ کاربردهای نانوالیاف چیست؟

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مهدی صالح‌پور- از نانو چه تصوری دارید؟ کت و شلوار و روکش مبل نانو که آب را به‌خودش جذب نمی‌کند یا داروهایی که با کمک این فناوری تولید می‌شوند؟

 فناوری نانو فراتر از اینها، دارد با سرعت جای خود را در دل صنعت باز می‌کند؛ یک نمونه‌اش تولید دستگاه الکتروریسی(دستگاه تولید‌کننده نانوالیاف) است که مهندس نادر نادری و همکارانش ساختند و توانستند به واسطه آن، جایزه معتبر علمی خوارزمی را هم دریافت کنند. ابتکاری که می‌تواند دنیای فیلترهوای خودروها تا چسب زخم‌های ساده را متحول کند. نکته‌های کاربردی و تولیدی این مهندس نانو را از دست ندهید؛ شاید شما هم جذب این رشته شدید و سراغ درآوردن نان از نانو رفتید.

کاربردهای نانوالیاف چیست؟

براساس استاندارد جهانی به الیاف زیر 100نانومتر، یعنی الیافی که قطر آنها یک ده‌هزارم میلی‌متر باشد، الیاف نانو گفته می‌شود. جدای از این تعریف علمی، دانستن کاربردهای نانوالیاف برای ما مهم است؛ کاربردهایی بسیار متنوع!

یکی از کاربردهای ساده نانو الیاف، «پدهای زخم» یا همان چسب زخم است. مشکل زخم‌پوش‌های فعلی این است که بخار آب را از خودشان عبور نمی‌دهند، به همین دلیل باعث نفوذ رطوبت به سطح زخم شده و روند درمان را کند می‌کنند. با استفاده از فناوری نانو، می‌توان در همین چسب زخم ساده، امکان عبور آسان بخار آب را مهیا کرد و همزمان، امکان عبور ویروس‌ها و باکتری‌ها را به حداقل رساند، به این ترتیب، زخم خشک مانده و درنتیجه روند بهبودی تسریع می‌شود. مزیت دیگر نانو در این است که می‌توان داروها را روی نانوالیاف قرار داد تا سرعت بهبودی، بسیار بیشتر شود. یک آزمایش ساده ما نشان داد که مدت زمان لازم برای التیام زخم‌های سوختگی را می‌توان از 14به 9روز کاهش داد.

در حوزه پزشکی، با استفاده از نانوالیاف می‌توان برای آزاد شدن تدریجی دارو استفاده کرد. برخی از داروها نیاز دارند پس از ورود به بدن و با فاصله، فعال شوند. اگر آنها را با پوشش نانوالیاف به بدن بیمار وارد کنیم، موادشان به‌صورت منظم و آرام رها شده و اثرگذاری بیشتری پیدا می‌کند. با تکنولوژی نانو، حتی رگ مصنوعی می‌شود ساخت که با چندین بار ورود و خروج سرنگ، دچار پارگی نشود و بیماران دیالیزی را از مشکل از بین رفتن رگ، رها کند.

در حوزه خودروسازی، نانوالیاف‌ها صنعت ساخت فیلترهای خودرو را متحول می‌کنند. در حال حاضر بهترین فیلترهای روغن یا هوا، به‌صورت میکرو است؛ یعنی فیلترها، ذرات کوچک‌تر از میکرومتر را عبور می‌دهند. هرچقدر ذرات بیشتری وارد موتور خودرو شود، آسیب بیشتر شده و فیلتر هم سریع‌تر خاصیت خود را از دست می‌دهد. در نانوالیاف‌ها با قیمت 30درصد بالاتر، می‌توان فیلترهایی تولید کرد که چندین برابر، طول عمرشان افزایش پیدا کند و ذرات ده‌ها برابر ریزتر را هم به موتور راه ندهند.

تجاری‌سازی‌ محصولات چگونه است؟

خیلی از موارد کاربرد نانوالیاف‌ها، با تولید و حضور در بازار، فاصله زیادی دارد و فعلا در مرحله کار‌های آزمایشگاهی است. نه در کشور ما که در کشورهای پیشرفته این حوزه هم بسیاری از کاربردهای نانو، در حد تحقیقات اولیه است، به همین‌خاطر فعلا در مرحله تولید دستگاه‌های الکتروریسی هستیم که بتواند به اشکال مختلف، نانوالیاف تولید کند. هدف ما این بود که وارد بازاری شویم که زودبازده و نزدیک باشد، به همین‌خاطر به تولید دستگاه‌های صنعتی و فروش آن به صنایع مختلف ازجمله فیلترسازی رو آوردیم. حالا، تولید فیلترهای خودرو و فیلترهای نیروگاهی، 4سالی می‌شود که به مرحله بازار هم رسیده است.

تجربه ناموفق: ما توانستیم دقیقا مانند همتای اروپایی، فیلتر هوای خودروهای سبک و سواری تولید کنیم؛ فیلترهایی که 2 تا 4برابر کارایی بیشتر داشتند و فقط 30درصد گران‌تر بودند اما مشکل اصلی ما مشتری بود. راننده‌های معمولی که دغدغه فیلتر هوا ندارند و هر چه تعویض روغنی‌ها و سرویس‌کارها بگویند را انتخاب می‌کنند. آنها هم اصولا سختگیری خاصی در حوزه فیلتر ندارند و ترجیح می‌دهند جنس ارزان بگیرند. تعویض زودهنگام فیلتر هم دغدغه هیچ راننده‌ای نیست. در دورانی که مردم هنوز با پیچ گوشتی فیلترها را سوراخ می‌کردند تا گرفتگی‌هایش از بین برود- که عملا باعث از بین رفتن کارایی فیلتر می‌شود- صحبت از فیلتر نانو که دوره زمانی استفاده‌اش چندین برابر می‌شود، بیشتر شبیه یک شوخی است! وقتی می‌خواستیم با یکی از شرکت‌های خودروسازی بزرگ کشور وارد مذاکره شویم تا فیلترهای باکیفیت نانو را جایگزین فیلترهای فعلی کنند، اوضاع دراماتیک‌تر شد چون آن شرکت خودروساز با یک شرکت فیلترساز درجه 2 و 3 قرارداد داشت و نمی‌خواست‌ آن را تغییر دهد. با یکی از شرکت‌های فیلترساز هم که صحبت کردیم مشکلی وجود نداشت، فقط مدیر آن شرکت می‌گفت: «عمر 2 برابر یعنی تولید نصف و این برابر با اخراج نصف کارگرهای شرکت است، پس امکان همکاری وجود ندارد!»

تجربه موفق یک:

بعد از عدم‌موفقیت در ورود به تولید فیلتر خودروهای سبک، سراغ فیلترهای نیروگاهی رفتیم. آنجا به ما فشار آوردند که آزمایش‌‌های سنگین درجه یک بین‌المللی را بگذرانیم. ما هم نه‌تنها استانداردهای مدنظر دوستان را با موفقیت پشت سرگذاشتیم که توانستیم از پس آزمایش‌‌های روز دنیا سربلند بیرون آمده و برگه تأیید را پیش روی شرکت فیلترسازی طرف قرارداد بگذاریم. وقتی توانستیم شرکت فیلترساز را قانع کنیم، نوبت دفاع مقابل مدیران نیروگاه‌ها بود. مدیر یکی از نیروگاه‌ها می‌گفت من بدون دردسر دارم جنس مطمئن از بهترین کشورهای دنیا می‌خرم و تا به حال هم مشکل نداشتم. به‌طور کلی اعتماد به ما وجود نداشت. بعد از 2سال تلاش و جلسات مستمر با مسئولان توانیر، نیروگاه‌های بندرعباس و کرمان پذیرفتند که از فیلترهای نانوالیاف تولید داخل استفاده کنند. البته این اعتماد بعد از 2سال کامل شد تا جایی که عوامل نیروگاه به شرکت طرف قرارداد که فیلترها را تولید می‌کرد نامه زدند که تا به حال با افت کارایی فیلتر مواجه نشده‌ایم و دست‌تان درد نکند! بعد از این ماجرا، ما توانستیم با اعتماد به‌نفس بهتری، سراغ فیلتر هوای خودروهای سنگین برویم. شرکت فیلترسازی که با ما قرارداد داشت، بعد از اینکه نتیجه استفاده از فیلتر نانوالیاف را روی خودروی خود شرکت دید، پذیرفت که آن را جایگزین فیلترهای گران‌قیمت آلمانی کند.

تجربه موفق2: 

یکی از دغدغه‌های ما جایگزینی ماسک‌های بی‌کیفیت فعلی با ماسک‌های نانوالیاف است. با اعضای شرکت، حدود 20مدل مختلف ماسک موجود در داروخانه‌ها را خریداری کردیم؛ ماسک‌هایی که حتی بعضی از آنها به جای استاندارد سه‌لایه، دولایه معمولی داشتند و در مقابل معمولی‌ترین ذرات گردوغبار هم محافظتی انجام نمی‌دادند. فارغ از این مسئله، میزان محافظت از ذرات ریز در این ماسک‌ها تقریبا صفر درصد بود. در برابر ذرات میکرو هم کمتر از 50درصد محافظت وجود داشت. کسی هم که ماسک زده، فکر می‌کند که الان باید بیشتر و عمیق‌تر نفس بکشد، در نتیجه استفاده از ماسک تأثیر معکوس می‌گذارد! بعد از این اتفاق بود که ماسک‌های نانوالیاف با ضریب محافظت حدود 98درصد تولید شد؛ ماسک‌هایی که نتایج مثبت از وزارت بهداشت و استاندارد را هم داشت اما باز هم برای ورود به بازار دچار مشکل شد! ماسک‌های بی‌کیفیت دولایه با قیمت حدود 300تومان در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد و ما ماسک‌های نانو را کمتر از 700تومان نمی‌توانستیم وارد بازار کنیم. به این ترتیب فروش از درگاه داروخانه تقریبا منتفی شد. البته این پایان راه تولید ماسک نبود. هلال احمر بعد از 2 سال راضی به استفاده از ماسک‌های نانو شد. سال گذشته هلال احمر با توزیع این ماسک‌ها در شهر اهواز که به واسطه گردوخاک‌ها دچار مشکل بود، همکاری با ما را آغاز کرد. حتی قرار بود برای حجاج هم بفرستیم اما به‌خاطر طولانی شدن روند گرفتن مجوز، ماسک‌ها نرسید.

به راحتی چسب زخم تولید کنید!

شرکت‌های کوچک می‌توانند با سرمایه کم وارد حوزه تولید زخم‌پوش یا همان چسب زخم بشوند. تولید این محصول، مخصوصا از جنس نانوالیاف، نه مکان بزرگی می‌خواهد و نه سرمایه زیادی! هر چسب زخم یک سانتی‌متر بیشتر نیاز به نانوالیاف ندارد. یک شرکت دانش‌بنیان می‌تواند به‌راحتی وام‌هایی دریافت کند و با سرمایه حدود 200میلیون تومان، در یک دفتر کوچک 50-40متری کار تولید زخم‌پوش را آغاز کند. خود ما هم قبل از رسیدن به جایگاه فعلی، یک وام 46میلیون تومانی را سال 87 دریافت کردیم و توانستیم با استفاده از آن، یک دستگاه کوچک بسازیم، بعضی آزمایش‌های اولیه را انجام بدهیم و با فروش این دستگاه‌ها، سرمایه بیشتری پیدا کنیم.

محصول نه، دانش خود را بفروشید!

سال‌هاست که با شرکت‌های مختلفی از کشور مالزی همکاری داریم. ابتدا دستگاه‌های کوچک می‌فروختند و یک سالی می‌شود که تصمیم گرفته‌اند «دانش» خود را بفروشند. البته ما هم ‌ماه گذشته موفق شدیم یکی از پَتِنت‌های شرکت را (دستگاه آزمایشی الکتروریسی) به مبلغ حدود یک میلیارد تومان به یک شرکت مالزیایی بفروشیم. البته این فروش دانش، مطلقا جلوی استفاده داخلی را نمی‌گیرد. این کار مثل فروش لیسانس شرکت است. ما می‌توانیم بخشی از دانش خودمان را به‌صورت لیسانس به کشورهای دیگر بفروشیم. البته این اتفاق به همین راحتی نبود؛ به پاکستان، مالزی، مکزیک و چند کشور می‌خواستیم محصولات خودمان را بفروشیم به واسطه تحریم‌ها و عدم‌امکان تبادل پول، به مشکلات زیادی برخوردیم. بعضی کشورها اصلا به ما اعتماد نداشتند و کسانی به‌خاطر دردسرها قید همکاری با ما را زدند و با کسانی هم که همکاری می‌کنیم، در حوزه ارسال تجهیزات، خدمات پس از فروش و... دچار مشکل هستیم. فروش دانش کمک می‌کند تا این تحریم‌ها را دور بزنیم و به اسم محصول تولید مالزی، بازار ژاپن و بعضی کشورها را در اختیار بگیریم.