اشتباهات رایج در خرید میلگرد و راه های پیشگیری از آن
خرید میلگرد یکی از مراحل مهم و سرنوشت‌ساز در اجرای پروژه‌های عمرانی است، اما بسیاری از خریداران به‌دلیل ناآگاهی و اعتماد بیش از حد به فروشندگان نامعتبر یا بی‌توجهی به استانداردهای کنترل کیفیت، دچار ضررهای مالی و حتی مشکلات جدی در ساخت‌وساز می‌شوند. اشتباهاتی مانند خرید بر اساس قیمت پایین بدون بررسی اصالت کالا، اعتماد به وزن اعلامی فروشنده بدون توزین مجدد، نادیده گرفتن سرتیفیکیت و پلاک بندیل، یا تحویل گرفتن بار بدون تطبیق مشخصات فنی از جمله خطاهای رایج بازار آهن است که بسیاری از خریداران پس از بروز مشکل متوجه آن می‌شوند.
در این مقاله از وبسایت بانک میلگرد قصد داریم توضیحات مختصری درباره‌ٔ مهمترین اشتباهات رایج در خرید میلگرد و راه‌های پیشگیری از آن‌ها ارائه دهیم تا خریداران، بتوانند با آگاهی بیشتر، خریدی مطمئن، استاندارد و بدون ریسک انجام دهند.
مغایر فروشی در بازار میلگرد
مغایر فروشی در بازار میلگرد یکی از چالش‌های رایج میان خریداران و فروشندگان نامعتبر است و زمانی رخ می‌دهد که نوع، سایز، برند یا کیفیت میلگرد تحویلی با آنچه در توافق اولیه ثبت شده مغایرت داشته باشد. این مشکل معمولاً به دلیل ضعف نظارت، نبود شفافیت در فروش یا حتی سوءاستفاده برخی فروشندگان نا معتبر از بی‌اطلاعی خریدار به وجود می‌آید. به‌عنوان مثال، ممکن است خریدار میلگرد برند معتبر مثل میلگرد نیشابور را سفارش دهد اما در زمان تخلیه بار، میلگرد یک کارخانه ناشناس با کیفیت پایین‌تر تحویل بگیرد. در ادامه روشهای مقابله با پدیده مغایر فروشی را بصورت مختصر شرح میدهیم.
علامت اختصاری میلگرد نشان برند کارخانه تولید کننده
علامت اختصاری میلگرد یکی از مهمترین نشانه‌های اصالت میلگرد در بازار آهن است و بر روی بدنه میلگرد به‌صورت برجسته حک می‌شود. این علامت که معمولاً شامل حروف اختصاری نام کارخانه سازنده است، به خریدار امکان می‌دهد پیش از خرید و حتی پیش از باسکول کردن بار، از اصل بودن برند و استاندارد تولید اطمینان حاصل کند.
هر کارخانه معتبر در ایران مانند ذوب‌آهن اصفهان، نیشابور و غیره، علامت مخصوص به خود را دارد که به شکل حروف لاتین روی میلگرد درج می‌شود؛ برای مثال «ESCo» برای ذوب‌آهن اصفهان، «KSC.Co» برای فولاد خراسان (نیشابور) است. نبود این علامت، یا وجود علائم نامعتبر، یکی از نشانه‌های اصلی مغایر فروشی یا عرضهٔ میلگرد تقلبی و بی‌کیفیت است.
پلاک بندیل میلگرد مهمترین سند اصالت میلگرد
پلاک یا تگ نصب‌شده روی هر بندیل میلگرد یکی از مهمترین مدارک شناسایی محصول است و نقش شناسنامهٔ رسمی کالا را در مرحلهٔ بارگیری، حمل و تحویل ایفا می‌کند. این پلاک معمولاً یک قطعه فلزی، کارت PVC یا لیبل مقاوم است که به‌وسیلهٔ سیم یا بست فلزی به بندیل میلگرد متصل می‌شود و اطلاعات کامل محصول را به‌صورت چاپی یا حک‌شده در اختیار خریدار قرار می‌دهد. روی این پلاک، مشخصاتی مانند نام کارخانه تولیدکننده، سایز میلگرد، نوع یا گرید فولاد (مثل A2، A3 یا A4)، شماره ذوب یا Heat Number، وزن بندیل، تاریخ تولید، شماره استاندارد، نوع بسته‌بندی و بارکد یا QR Code درج می‌شود.
وجود این پلاک به خریدار کمک می‌کند تا پیش از تخلیه یا پذیرش بار، اصالت و مطابقت محصول با فاکتور را بررسی کند و از بروز مغایرت یا تقلب جلوگیری شود.
اهمیت گواهینامه کیفیت (سرتیفیکیت) در تشخیص اصالت و استاندارد میلگرد
سرتیفیکیت میلگرد یا گواهی کیفیت محصول، یک سند رسمی صادرشده توسط کارخانه تولیدکننده است که مشخصات دقیق مکانیکی و شیمیایی میلگرد را بر اساس استانداردهای ملی یا بین‌المللی ثبت می‌کند. این سند نشان می‌دهد که میلگرد تولید‌شده مطابق با الزامات فنی، مقاومت مورد نیاز و ترکیب آلیاژی استاندارد بوده و در آزمایشگاه کنترل کیفیت کارخانه مورد آزمون قرار گرفته است. سرتیفیکیت معمولاً شامل اطلاعاتی مانند نام کارخانه، شماره ذوب یا Heat Number، سایز میلگرد، نوع فولاد (A2، A3، A4 و …)، میزان کربن، سیلیسیم، منگنز و سایر عناصر شیمیایی، نتایج تست کشش و خمش، تاریخ تولید، استاندارد مرجع (مثل ISIRI 3132 یا ASTM) و مهر و امضای واحد کنترل کیفیت می‌باشد.
این گواهی برای پروژه‌های عمرانی بزرگ، سازه‌های صنعتی و ساختمان‌های با نظارت مهندسی الزامی است، زیرا پیمانکار و ناظر باید مطمئن باشند که میلگرد استفاده‌شده از نظر مقاومت تسلیم، مقاومت کششی و میزان ازدیاد طول، دارای کیفیت لازم است و در برابر بارهای وارده عملکرد قابل‌قبول خواهد داشت.
کم فروشی در بازار میلگرد
کم فروشی در میلگرد یکی از رایج ترین روشهای کلاهبرداری در بازار آهن است. کم‌فروشی میلگرد زمانی اتفاق می‌افتد که وزن بار تحویل‌گرفته‌شده در محل پروژه کمتر از وزنی باشد که در فاکتور فروش یا قبض باسکول ثبت شده است. در این حالت، خریدار در ظاهر همان تعداد شاخه یا همان سایز میلگرد را دریافت می‌کند، اما وزن واقعی بار کمتر از مقدار ثبت‌شده و مورد توافق است؛ یعنی در واقع فولاد کمتری خریده و بدون آن‌که در ابتدا متوجه شود، متضرر شده است. این نوع کم‌فروشی معمولاً در مرحلهٔ بارگیری، باسکول غیرمعتبر، جابه‌جایی بار توسط باربری نامعتبر اتفاق می‌افتد و ممکن است با ظاهرسازی و ارائهٔ مدارک جعلی پنهان شود.
این تخلف در بازار آهن به‌دلیل نبود نظارت دقیق و اعتماد بیش از حد خریدار به اعلام وزن فروشنده یا انبار رخ می‌دهد، به‌خصوص زمانی که وزن باسکولی تنها در مبدأ محاسبه شده و در مقصد پروژه تکرار و کنترل نمی‌شود. در چنین شرایطی ممکن است وزن درج‌شده در فاکتور با وزن واقعی اختلاف قابل‌توجهی داشته باشد که در نهایت خریدار را با ضرر مالی و حتی مشکلات فنی در پروژه روبه‌رو می‌کند.
در ادامه نحوه کلاهبرداری توسط فروشنده نامعتبر و عاملین مرتبط با آن را توضیح داده و راهای مقابله با آن را به اختصار شرح میدهیم.
فروشنده نامعتبر؛ پوششی برای کلاهبرداری و کم‌فروشی در بازار میلگرد
خرید از فروشگاه نامعتبر که فروش میلگرد را صرفاً به‌عنوان پوششی برای کلاهبرداری و دست‌درازی به کالای مشتری به‌منظور کم‌فروشی انجام می‌دهد، یکی از خطرناک‌ترین انواع تقلب در بازار آهن است؛ این فروشگاه‌ها با ظاهری حرفه‌ای و وعدهٔ تحویل سریع و قیمت‌های اغواکننده، خریدار را جلب می‌کنند اما در عمل یا بندیل‌های غیراصل تحویل میدهند یا در مسیر بار، وزن و مشخصات کالا را تغییر میدهند تا سود غیرقانونی به دست آورند. اغلب این شیوه‌ها به‌صورت هماهنگ با راننده، انباردار یا حتی با استفاده از باسکول‌های غیرمعتبر اجرا می‌شود تا اختلاف وزن و اصالت کالا در مقصد آشکار نشود.
روشهای معمول کلاهبرداری شامل این است که افراد متقلب میلگردهای داخل بندیل‌ها را خارج کرده و به‌گونه‌ای دوباره بسته‌بندی می‌کنند که تعداد شاخه‌ها در هر بندیل مطابق جدول استاندارد به‌نظر برسداما در واقع میلگردهای قرارگرفته در بندیل بسیار سبک‌تر از وزن استاندارد هستند و هر بندیل تعداد شاخه‌های بیشتری دارد. از آنجا که خریدار اغلب در زمان تحویل صرفاً به شمارش شاخه ها اتکا می‌کند، گمان می‌کند هر شاخه وزن استاندارد را دارد؛ در نتیجه اختلاف وزن کل بار که می‌تواند به‌صورت چند کیلوگرم یا حتی چند تُن باشد، پنهان می‌ماند و کلاهبرداران از این خلا سوءاستفاده می‌کنند. این تقلب معمولاً با همدستی راننده یا انباردار، تعویض پلاک بندیل و ارائهٔ قبض باسکول مبدأ یا سرتیفیکیت‌های تقلبی همراه است تا در بررسی‌های سطحی اثری از تقلب مشاهده نشود.
باربری نامعتبر؛ شریک پنهان کم‌فروشی و دستکاری بار در حمل میلگرد
استفاده از باربری نامعتبر یکی از راه‌های متداولی است که در کنار فروشندهٔ نامعتبر، به‌عنوان همدست در کم‌فروشی میلگرد عمل می‌کند؛ این باربری ها یا راننده‌ها با هماهنگی فروشنده می‌توانند در زمان بارگیری یا در مسیر، بندیل‌ها را دستکاری کنند، پلاک‌ها را تعویض یا مخدوش کنند، بخشی از میلگردها را از داخل بندیل خارج کرده و در مقصد بار کمتری تحویل دهند و یا با استفاده از باسکول‌های غیرقابل‌اطمینان و قبض‌های جعلی وزن واقعی را پنهان نمایند. در مواردی، باربری‌های نامعتبر از دو خودروی شبیه هم اما با وزن متفاوت استفاده کرده ودر زمان توزین از هر دو خودرو استفاده کرده و مقدار قابل توجهی وزن باسکول را تغییر میدهند.
راننده نامعتبر در اکثر موارد از پذیرش باسکول مقصد طفره می‌رود یا با فشار برای تسویهٔ نقدی و تحویل سریع سعی در خاتمه‌دادن معامله بدون کنترل‌های لازم دارند؛ گاهی هم پلمپ‌ها را باز و دوباره بسته‌بندی می‌کنند تا در نگاه اول همه‌چیز طبیعی به‌نظر برسد. برای پیشگیری باید از باربری‌های معتبر و با سابقهٔ روشن استفاده کرد، در مقصد توزین مجدد روی باسکول انجام داد ، درغیر اینصورت یک نماینده در زمان بارگیری و توزین ناظر باشد؛ در صورت مشاهدهٔ تخلف نیز باید فوراً پلیس آگاهی یا مراجع قضایی و صنفی شکایت کرد تا امکان پیگیری حقوقی و جلوگیری از تکرار این شیوهٔ کلاهبرداری فراهم شود.
سخن پایانی :
خرید از فروشنده و باربری معتبر، دریافت پیش‌فاکتور رسمی از شرکت های معتبر با ذکر وزن، سایز، برند ، و استعلام سرتیفیکیت از سایت کارخانه از دیگر اقداماتی است که ریسک کم‌فروشی را کاهش می‌دهد. در پروژه‌های مهم عمرانی، توصیه می‌شود تمام مراحل تحویل بار با حضور ناظر یا ثبت مستندات رسمی انجام شود تا در صورت بروز اختلاف، امکان پیگیری قانونی وجود داشته باشد. در نهایت، اصل طلایی مقابله با کم‌فروشی این است: به تعداد شاخه اعتماد نکنید، به وزن باسکول واقعی اعتماد کنید؛ چون ، هر کیلوگرم اختلاف می‌تواند به معنای میلیون ها تومان ضرر واقعی در حجم بالا باشد.
ارسال نظر