سبیل نفی سبیل

در روزگار پرهیاهویی که استعمار نو با لباسی متفاوت، اما نیتی همانند گذشته، در پی نفوذ و سلطه است، بازخوانی مفاهیم اصیل استقلال، عزت و سلطه‌ناپذیری نه فقط یک وظیفه ملی، بلکه ضرورتی ایمانی و انسانی است. قرآن کریم و سیره اهل بیت علیهم‌السلام پر است از توصیه‌هایی که زندگی با عزت را بر زیست ذلیلانه ترجیح می‌دهند. چنان‌که امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «الموت فی عزٍّ خیرٌ من الحیاة فی ذلّ»؛ مرگ با عزت بهتر از زندگی با خواری است.
آیات بسیاری از قرآن کریم به وضوح مؤمنان را از پذیرش ولایت و سلطه کفار بر حذر می‌دارند. «و لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلاً»؛ خداوند هرگز برای کافران راه سلطه بر مؤمنان قرار نداده است. این اصل، فقط شعار نیست. طرحی است الهی برای زندگی سربلند و کریمانه امت. در ورای این آیه، نه فقط تکلیف مسلمین مشخص شده، بلکه ساختار و الگوی کلی حیات عزتمندانه نیز ترسیم گردیده است.
در تجربه تاریخی نیز، ملت‌هایی که استقلال را به بهای رنج، جنگ، تحریم و فشار حفظ کرده‌اند، در نهایت بر قله‌ای ایستاده‌اند که آزادگی در آن معنا یافته است. ملت‌هایی هم که به ظاهر  راحتی را با تن‌دادن به سلطه انتخاب کرده‌اند، اگر چه شاید لحظه‌ای رفاه دیده باشند، اما در عمق جان خود عزت را باخته‌اند و میراثشان جز تحقیر و وابستگی و عقب‌ماندگی نبوده است.
امروز، واژه‌هایی چون استعمار و استثمار دیگر با چهره‌های نظامی و پرچم‌های برافراشته نمی‌آیند. اکنون سلطه‌گری می‌تواند در لباس قراردادهای اقتصادی، معاهدات سیاسی، یا حتی ترویج سبک زندگی و القای معیارهای فرهنگی بیگانه جلوه کند. درست در همین نقطه است که اگر استقلالِ فکری، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی نداشته باشیم، دچار همان سرنوشتی می‌شویم که امت‌های غفلت‌زده شدند.
اهل بیت علیهم‌السلام در برابر حاکمان ستمگر نه تنها سازش نکردند، بلکه بزرگ‌ترین هزینه‌ها را پرداختند تا مکتب‌شان، مکتب عزت و آزادگی باقی بماند. کربلا بزرگ‌ترین جلوه همین اصل بود؛ که حق، اگر تنها هم بماند، باطل را به زانو درمی‌آورد، اگر یارانش اهل ایستادگی باشند. 
امام حسین علیه‌السلام در کلامی روشن، خط تمایز میان مکتب ما و مکتب اهل دنیا را ترسیم کرد: «ألا وان الدعی ابن الدعی قد رکز بین اثنتین؛ بین السلة والذلة، وهیهات منا الذلة.»
در دوران ما نیز هرجا ملت ما بر استقلال و عزت ایستاد، عزتمندتر شد. هرگاه از دشمن نهراسید، جلو رفت. اما هر زمان که تردید و ضعف نشان دادیم، هزینه‌ها سنگین شد. پس باید مراقب باشیم که فشارها، سختی‌ها و محاصره‌ها، ما را از مسیر عزت خارج نکند. صبر، حکمت، تدبیر و مقاومت، لازمه زیستن در جهانی است که در آن نفع‌پرستی و قدرت‌طلبی، بسیاری را به ستم‌گری کشانده است.
در پایان، باز باید به این کلام قرآنی پناه برد که: «و لا تهنوا و لا تحزنوا و أنتم الأعلون إن کنتم مؤمنین.» این وعده خداوند است که مؤمنان اگر ایمان بیاورند و راه حق را در پیش گیرند، سرانجامشان سرافرازی است؛ نه فقط در دنیا، که در آخرت نیز. راه استقلال، راه عزت و سلطه‌ناپذیری است؛ راهی که هزینه دارد، اما بی‌شک، بی‌پاداش نمی‌ماند.