گیاهان دارویی با توجه به اینکه با سلامت و تندرستی افراد در ارتباط هستند، در محیط های بهداشتی باید کشت شوند. همچنین برای اینکه ارزش دارویی گیاهان دارویی حفظ شود، علاوه بر شرایط آب و هوایی، زمان کاشت و برداشت آنها نیز بسیار مهم است. متأسفانه درباره کاشت و برداشت برخی از گیاهان دارویی اطلاعات چندانی در دسترس نیست. 

باورهای غلط درباره مصرف گیاهان دارویی

گیاه دارویی

گیاه دارویی علف هفت بند

این گیاه دارویی برگ ها و گل های ریزی دارد که رنگ گل های آن صورتی می باشند. طول علف هفت بند حدودا نیم متر بوده و ساقه های آن به شکل خوابیده رشد میکنند. علف هفت بند گیاهی یک ساله است و به دلیل مقاومتی که دارد در بیشتر مناطق میروید. در ایران نیز در استان های تهران، آذربایجان غربی و شرقی، خراسان، خوزستان و غیره این گیاه دارویی به شکل گسترده کشت و برداشت میشود. همچنین این گیاه بصورت وحشی در چمنزارها، بین تخته سنگ ها، کنار جاده ها و مناطق متروکه رشد میکند.

طبع گیاه علف هفت بند گرم و خشک است و خواص دارویی این گیاه عبارتند از:

  • درمان اسهال بویژه اسهال خونی
  • تب را پایین میاورد
  • کمک به درمان بیماری هایی مثل آسم و برونشیت
  • کمک به رفع ورم روده بزرگ و درمان دردهای معده
  • برای درمان اگزما مفید است
  • کمک به کنترل قند خون در افراد دیابتی
  • به دفع سنگ کلیه کمک میکند
  • برای رفع عطش تشنگی مفید است
  • برای درمان میگرن مفید است
  • برطرف کننده نفخ و کمک به هضم راحت غذا
  • با کمپرس علف هفت بند میتوان تاول و سوختگی را درمان کرد
  • برای کاهش دردهای سیاتیک، کمر درد، رماتیسم و نقرس مفید است

نکته: گیاه علف هفت بند محرک سیستم عصبی بوده و زیاده روی در مصرف آن ممکن است باعث تشنج فرد شود.

گیاه دارویی بابونه

بابونه گیاهی یکساله است و اغلب در کشور به صورت وحشی رشد و نمو میکند. علت اینکه کشاورزان به کشت و کار این گیاه دارویی تمایل نداشته‌اند، برداشت پر مشقت، سخت و هزینه بردار آن می باشد. اما طی سه سال گذشته وضعیت بازار این گیاه رشد خوبی داشته چرا که کشت و کار آن متوقف شده و اغلب بار موجود در بازار به صورت پودر می باشد که به درد فروش در سطح عطاری‌ها نمی خورد. از این رو قیمت آن به حدود ۲۰ هزار تومن در کیفیت خوب افزایش یافته است و توصیه میشود کشاورزان برای کشت و کار آبی آن برنامه‌ریزی کنند.

جالب است بدانید تقاضا برای بابونه شیرین در بازار بالا رفته و مطمئنا در صورت تولید و کاشت این گیاه دارویی با کیفیت و خلوص گل بالا، با قیمت خوبی بفروش میرسد.

تکثیر بابونه از طریق کاشت بذر صورت میگیرد. در حال حاضر بهترین بابونه برای کاشت بابونه المانی که شبیه بابونه شیرازی است، میباشد و مورد استفاده کارخانجات داروسازی و عرق و اسانس قرار میگیرد.

گیاه دارویی

 گیاه دارویی به لیمو

به لیمو، گیاهی چند ساله غیر بومی ایران و بسیار خوش عطر و خوش رشد می باشد. هوای گرم را دوست داشته و در صورتی که آب کافی در اختیار داشته باشد به سرعت رشد کرده و مزرعه را می پوشاند. قسمت مورد استفاده آن برگ خالص و خشک شده آن می باشد و در اغلب نقاط ایران قدرت رشد و نمو داشته به غیر از مناطقی که از نظر آبی و دما محدودیت های جدی دارند.

تکثیر و کاشت به لیمو اغلب از طریق قلمه صورت میگیرد و استفاده از بذر برای تولید نهال کاری توصیه نمیشود.

برگه به لیمو هم اینک در بازار گیاهان دارویی قیمتی بین 30 تا 65 هزار تومان دارد. البته در سالهای اخیر تمایل برای کاشت این گیاه دارویی گران قیمت افزایش داشته و همین باعث نوسانات زیاد در قیمت آن شده است.

گیاه دارویی

آشنایی با خواص به لیمو و عوارض آن

گیاه دارویی مریم گلی

یکی دیگر از گیاهان دارویی که با  افزایش قیمت در سالهای اخیر روبه رو بوده است مریم گلی میباشد.

مریم گلی، گیاهی چند ساله از خانواده نعناعیان می‌باشد و در فصل گلدهی تا ۵۰ سانتیمتر ارتفاع میگیرد. مانند بسیاری از گیاهان دارویی دیگر تحت تاثیر تولید انبوه قرار گرفته و تا دو سال پیش یعنی سالهای ۹۴ و ۹۳ بازار خیلی خوبی نداشته است و در حدود قیمت زیر ۱۰ هزار تومن آن هم به مقدار کم خرید و فروش میشد. ولی از آنجایی که عطاران به اشتباه خود در یکی نبودن این گیاه با مریم نخودی پی پرده اند به تازگی مشتری این گیاه زیاد شده است.

سال زراعی امسال با توجه به اینکه کاشت مریم گلی در کشور بسیار کم بود رشد قیمت در آن به وجود آمد و در حال حاضر با حدود قیمت ۱۲ تا ۱۵ هزار تومن در بازار وجود دارد که احتمال افزایش قیمت به بالاتر از آن نیز میرود.

گیاه دارویی بادرنجبویه

بادرنجبویه گیاهی علفی اما چند ساله می باشد که رشد خوبی از نظر قیمت در سال های اخیر داشته است و تقاضا برای آن مخصوصا برگ خالص آن به شدت افزایش یافته است. توصیه ما به کشاورزان این است که میتوانند برای کشت و کار این گیاه ارزشمند برنامه ریزی کنند چرا که گیاهی پر بازده با کشت و کار راحت می باشد و میتوان آن را در اغلب نقاط ایران کشت کرد . گیاه بادرنجبویه به صورت انبوه رشد می کند و از طریق دانه گسترش می یابد.  قیمت برگ خالص آن در حدود ۲۲ هزار تومن می باشد. این قیمت برای یک گیاه دارویی با عملکرد نسبتا بالا قابل توجه و وسوسه انگیر می باشد.

گیاه دارویی آویشن

آویشن باغی یکی دیگر از گیاهان دارویی گران قیمت با توجیه اقتصادی مناسب است که بازار تغییرات آن رو به رشد است. قیمت برگ خالص آویشن باغی در حدود ۲۵ هزار تومن در فصل سرما می باشد. بذر این گیاه دارویی بسیار ریز می باشد و بیش از ۴ میلیون بذر در یک کیلو بذر خالص آن شمارش می شود.

برای تولید نشای یک هکتار آویشن، در حدود ۷۰۰ گرم بذر خالص مورد نیاز می باشد. آویشن را می توان با استفاده از نشاء آن و هم از طریق بذر کاشت.  جوانه زنی بذر این گیاه آهسته بوده و باید در این مورد کمی صبور باشید.برخی گیاهان دارویی از قبیل گل گاوزبان ، نعناع فلفلی، زیره سبز، ملیس، سرخارگل و کاسنی نیز جزو گیاهان دارویی با قیمت بالا هستند. امیدواریم کشاورزان عزیز در کاشت گیاهان دارویی گران قیمت معرفی شده، افراط نکرده و باعث از بین رفتن فرصت های شغلی برای جوانانی که به تازگی وارد این حوزه شده اند نشوند.

کاشت گیاهان دارویی

گیاهان دارویی بسیار مفید برای سلامتی جسم و درمانی معجزه گر برای اقتصاد های ضعیف هستند که اگر کسی با اطلاعات و تحقیقات کامل وارد این عرصه شود دست خالی بیرون نرفته و میتواند آینده خود و بسیاری از اطرافیانش را تغییر دهد. در این مقاله قدم به قدم مراحلی که باید قبل از تولید و پرروش گیاهان دارویی بدانید نوشته و در اختیار شما قرار داده شده است.

تفاوت کشت گیاهان دارویی با داروهای گیاهی

اکثر افراد بین گیاهان دارویی و داروهای گیاهی تفاوتی قائل نمی‌شوند. گیاهان دارویی (به انگلیسی: Medicinal Plants) بخش هایی حاوی ماده مؤثره از گیاهانی هستند که بعد از خشک کردن و بدون اینکه هیچ تغییری در آن‌ها ایجاد شود، در عطاری ها فروخته می‌شوند. خواص درمانی این گیاهان که بی ضرر یا کم ضرر می‌باشند ثابت شده است مثل نعنا، زیره، هل، دارچین و… پرورش گیاهان دارویی هم در خانه و هم در باغ کار ساده‌ای است و شما می‌توانید خودتان برخی از این گیاهان را بکارید و استفاده کنید.

اما داروهای گیاهی (به انگلیسی: Herbal Medicines) از تبدیل برخی گیاهان طی فرآیندهای خاص به دارو در کارخانه‌های داروسازی حاصل می‌شوند و به صورت قرص، کپسول، پودر، عصاره، شربت یا حتی گیاه پودر شده در داروخانه ها فروخته شده و جزو محصولات سبز و دوستدار محیط زیست محسوب می شوند. داروهای گیاهی یک نوع مکمل رژیم غذایی نیز محسوب می‌شوند. اگر به فکر استفاده از داروهای گیاهی هستید ابتدا اطلاعات مربوط به آن را از منابع معتبر دریافت کنید و حتماً درباره داروهای گیاهی که مصرف می‌کنید با پزشک خود مشورت نمایید.

کشت گیاهان دارویی پر سود

میزان تجارت جهانی گیاهان دارویی بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است و پیش بینی‌های بانک جهانی از ۵۰ برابر شدن آن تا ۳۰ سال آینده (سال ۲۰۵۰) حکایت دارد.

حجم عمده‌ای از سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور به محصولات معروفی، چون زعفران و گل محمدی اختصاص دارد و متاسفانه بسیاری از گیاهان دیگر، مورد غفلت تولیدکنندگان و کشاورزان هستند و نکته ی مهم تری که توجه بیشتری میطلبد اینست که اقلیم ایران یکی از مناسب‌ترین اقلیم‌ها برای پرورش گیاهان دارویی است! با این که پرورش و فرآوری گیاهان دارویی در ایران فرآیندی شناخته شده است اما آن چنان که باید و شاید از این ظرفیت استفاده نمی‌شود؛ گیاهان دارویی به اشکال مختلف قابلیت فرآوری و عرضه به بازار را دارند و منفعت چشمگیری هم به تولیدکننده و فراوری کنندگانش هدیه میدهد.

بازار و پرورش گیاهان دارویی صرفا مختص بازارهای داخلی نبوده و در کل جهان برای گیاهان دارویی ایران متقاضی وجود دارد، و همانطور که پیش تر نیز گفته شد این تقاضا رو به افزایش است. گیاهان دارویی گونه‌ها و مصارف مختلفی دارند، از این گیاهان نه تنها برای درمان بیماری‌ها بلکه در صنایع کنسروسازی، نوشابه سازی، ‌عطر سازی و غذایی نیز استفاده می‌شود.

این گیاهان به طور معمول در طبیعت یافت می‌شوند که حتی می‌توان بدون داشتن مزرعه، با شناسایی مناطق مختلف و گیاهان، با برداشت آن‌ها اقدام به فروش مستقیم و یا فرآوری آن‌ها نمود اما این روش برای شروع کار و ایجاد بازار فروش با سرمایه کم مناسب است چراکه برداشت از گیاهان خودرو و وحشی، محدودیت‌های خاص خود را دارد و بر همین مبنا، امروزه بسیاری از گیاهان دارویی را به صورت هدفمند در مزارع پرورش می‌دهند.

از ویژگی‌های جالب این گیاهان می توان به نیاز کم آب، توانایی رشد در بسیاری از خاک‌ها و حتی امکان پرورش در آپارتمان را نام برد.

هزینه اولیه برای کاشت انواع گیاهان دارویی، متفاوت است. برای ورود به عرصه کشت و تولید گیاهان دارویی، می‌توان از گیاهان کم هزینه شروع کرد و به مرور با اضافه شدن سرمایه اولیه تان، پرورش گیاهان پر هزینه را به انجام رساند. شروع این کسب و کار با نیروی کار کم امکان پذیر است که به مرور با توسعه کار خود نیاز به کارگران بیشتر و بعضا تخصص بالاتر خواهید داشت.

گیاه دارویی

پرسودترین گیاه برای کاشت

پرورش گیاهان دارویی گران قیمت میتواند علاوه بر سودآوری برای کشاورزان نیاز به این محصول را در جامعه تامین نماید. مهمترین پرورش گیاهان دارویی گران قیمت در حال حاضر بابونه، بادرنجبویه، به لیمو، مریم گلی و آویشن میباشند.

فهرست گیاهان دارویی قابل پرورش در ایران بسیار مفصل است و می‌توان به فهرست پنج گانه فوق، ده‌ها مورد دیگر را هم افزود. اما این بدان معنا نیست که شما انتخاب‌های متعددی برای کارآفرینی دارید بلکه وقتی به محدودیت‌های اکولوژیکی مثل ویژگی‌های خاک، نیاز به آب، وضعیت تابش و... توجه می‌کنید، ممکن است محصولات زیادی با شرایط منطقه شما منطبق نباشند و این نکته در پرورش گیاهان دارویی حتی گیاهی مثل آلوئه ورا بسیار حائز اهمیت و تعیین کننده میزان سود و ضرر و حتی در صورت نداشتن تحقیق صحیح و انتخاب نادرست، موجب ورشکستگی تولیدکننده باشد! وقتی محدودیت‌های اقتصادی، مثل سرمایه اولیه و مقدار زمین موردنیاز را هم اضافه می‌کنید، ممکن است گزینه‌های شما محدودتر شود. در هر حال، آن چه اهمیت دارد، بررسی دقیق، حصول شناخت کافی درباره گیاه و الزامات کاشت، داشت و برداشت آن و سپس اقدام به سرمایه گذاری است.

بیش از هشت هزار گونه گیاهی در ایران شناسایی شده است که حدود سه هزار گونه خواص دارویی دارد و از این تعداد حدود ۱۷۰ تا ۲۰۰ گونه تولید می‌شود.

کاشت چه گیاهی سودآور است؟

در ادامه پرورش گیاهان دارویی سودآور را برای کشت در خانه به شما معرفی میکنیم.

توجه داشته باشید که گزینه های زیر مثال هایی از چندین گزینه ی پرفروش هستند و به این معنی نیست که فقط همین ها خوب هستند، ممکن است اقلیم شما مناسب هیچکدام از گزینه های معروف نباشد اما در مقابل بتوانید گیاهی را پرورش دهید که از گیاهان دارویی نامبرده هم سود بیشتری برایتان به ارمغان بیاورد.

کشت اسطوخودوس از گیاهان دارویی زود بازده

منشأ اسطوخودوس را هم به اروپا نسبت می‌دهند. هم اکنون نیز این گیاه در سطوح وسیع، در برخی کشور‌های اروپایی کاشته می‌شود. درباره خواص دارویی گل این گیاه هم، نیازی به توضیح نیست. معمولا در مناطق دارای نور (تابش خورشید) بیشتر عملکرد مناسب تری دارد چرا که میزان اسانس گیاه بیشتر خواهد بود. گیاه عموما به سرما حساس نیست، اما اگر در فصل گل دهی یعنی بهار، سرمای شدید رخ دهد، سرمازدگی محصول دور از انتظار نخواهد بود. کاشت آن هم از طریق بذر انجام می‌شود، اما قلمه و ریشه گیری (قرار دادن ساقه در خاک به منظور ریشه دواندن) قابل انجام است.

کاشت ریحان از گیاهان دارویی پر سود

ریحان (ocimum basilicum) گیاهی شناخته شده است که برای تزیین سالاد، ماکارونی و بسیاری از غذاهای دیگر به عنوان خوش طعم کننده استفاده می شود. ویتامین ها و مواد معدنی ریحان، مانند ویتامین ک و آهن برای مبارزه با بیماری های رایج مفید است و منگنز موجود در این گیاه خوش عطر به متابولیسم ترکیبات مختلف در بدن کمک می کند. این گیاه در چای، پماد و موارد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد تا به درمان انواع بیماری مانند تب و دیابت کمک کند.

مزایای ریحان:

  • کاهش استرس
  • خواص ضد باکتری قوی
  • منبع غنی آنتی اکسیدان ها
  • جلوگیری از برخی از اثرات مضر پیری
  • کاهش التهاب و تورم
  • تقویت استخوان و کبد
  • تقویت ایمنی
  • متابولیسم را افزایش می دهد
  • هضم را بهبود می بخشد

استفاده های متداول:

  • گارنیش غذاها
  • به عنوان مواد اولیه اسموتی ها

اموزش کاشت ریحان از گیاهان دارویی

بیش از ۶۰ نوع گونه‌ی مختلف ریحان در جهان وجود دارد اما میلارد ریحان شیرین ایتالیایی، ریحان شیرین، ریحان تایلندی و ریحان بنفش را ترجیح می‌دهد. گیاه جوان ریحان را در فصل بهار خریداری نمائید و بلافاصله در حیاط بکارید، از خاک استاندارد باغبانی استفاده نمائید. به جای آبیاری برگ‌ها، خاک را آبیاری نمائید زیرا آنها مستعد آفت هستند. منتظر باشید ریحان‌ها تا ۱۴ سانت بلند شوند، البته این امر بستگی به گونه‌های مختلف ریحان متغییر است.

کشت سنبل الطیب از داروهای گیاهی پرسود در خانه

سنبل الطیب(nepeta cataria) گیاهی است با دهها خاصیت که در مطلب خواص سنبل الطیب کامل در موردش گفته شد و دانستید که به طور معمول به عنوان درمان استرس، کمک به خواب و راه حلی برای مشکلات پوستی مفید است. اکثر مزایای ان به خاطر نپتالکتون، تیمول و سایر ترکیبات است که این گیاه را برای استفاده ی شما و دوستانتان عالی می سازد.

مزایای سنبل الطیب:

  • تحریک نیش حشرات را کاهش می دهد
  • آرام شدن اضطراب و استرس
  • ناراحتی معده را کاهش می دهد
  • تسریع در بهبود سرماخوردگی و تب

استفاده های متداول:

  • برگ ها را دم کنید
  • برگ ها را خشک کنید وبسوزانید تا عطر آن آزاد شود
  • روغن آن را استفاده کنید

پرورش فلفل قرمز از گیاهان دارویی پر سود در خانه

فلفل (capsicum annuum) خوراکی تند است که به غذا یا نوشیدنی اضافه می شود و برای بسیاری از افراد سم زدای خوب است. کپسایسین یا همان فلفل طبیعت تندی دارد اما مزایای برای سلامتی دارد.

مزایای فلفل:

  • کاهش درد و کلسترول
  • بدن را پاکسازی می کند
  • متابولیسم را افزایش می دهد
  • ناراحتی معده را کاهش می دهد و به هضم کمک می کند
  • گردش خون را بهبود می بخشد
  • درد را کاهش می دهد

استفاده های متداول:

  • به سس ها، مخلوط ادویه، و سایر غذاها اضافه کنید
  • به عنوان قرص مصرف کنید

گیاه دارویی

کشت قاصدک از گیاهان دارویی پر سود

قبل از از بین بردن این قاصدک های مزاحم (taraxacum) از حیاط باید بیشتر فکر کنید .قاصدک ها نه تنها خوراکی هستند، بلکه از مزایایی نیز برخوردارند که در مطلب خواص قاصدک در بخش بهداشت و سلامت نمناک تمام آنها را به شما معرفی کردیم و شگفت زده شدید. این گیاهان دارویی پر است از چیزهایی که برای شما عالی هستند ، مثل :ویتامین ک، ویتامین ث، آهن، کلسیم و .. دارد.

این ویتامین ها و مواد معدنی به حفظ سلامت استخوان و کبد کمک می کند. تمام قسمتهای قاصدک مفید هستند از جمله :ریشه قاصدک معمولا برای چای استفاده می شود، برگ ها به عنوان گارنیش استفاده می شود و ساقه قاصدک برای پوست عالی است.

مزایای قاصدک:

  • کبد را پاکسازی میکند و سلامت کلی کبد را پشتیبانی می کند
  • عفونت پوست را درمان می کند
  • سلامت استخوان را پشتیبانی می کند
  • از عفونت های ادراری جلوگیری می کند

استفاده های متداول:

  • با ریشه های آن چای دم کنید
  • برگ ها را به عنوان گارنیش استفاده کنید
  • به عنوان قرص مصرف کنید

کاشت اکیناسه یکی دیگر از داروهای گیاهی

اکیناسه(echinacea purpurea) نیز معمولا به عنوان تخم گل بنفش شناخته می شود. این نمونه ای دیگر از گلهای پرخاصیت است که به طور معمول در چای مورد استفاده قرار می گیرد تا از علائم متفاوتی برای تسکین و تقویت سیستم ایمنی برخوردار شوید.

این گیاه محبوب اغلب برای تسریع بهبود سرماخوردگی استفاده می شود. مهم است توجه داشته باشیم که اکیناسه اگر در دوزهای بالاتری مصرف شود، می تواند اثرات منفی مانند تهوع و سرگیجه را ایجاد کند.

مزایای اکیناسه:

  • عفونت ادراری را درمان و از آن جلوگیری می کند
  • تقویت سیستم ایمنی بدن
  • مشکلات تنفسی فوقانی را کاهش می دهد
  • با عفونت ها مبارزه می کند
  • علائم سرما خوردگی را کاهش می دهد

استفاده های متداول:

  • ریشه ها، برگ ها و گل ها را دم کنید
  • به عنوان یک قرص مصرف کنید

پرورش گیاه دارویی سیر از پرسودترین گیاهان دارویی

سیر (Allium sativum) کمک می کند تا به بیماری های جدی و خطرناک مبتلا نشوید. این گیاه فوق العاده عالی برای مبارزه با عفونت ها، کمک به مدیریت کلسترول است. خوردن سیر به طور منظم برای سلامتی کلی مفید است . سیر خام قوی تر از انواع دیگر آن است، بنابراین سعی کنید آن را مصرف کنید.

مزایای سیر:

  • کمک به پیشگیری از بیماری های قلبی
  • کاهش کلسترول و فشار خون
  • از ضعف، آلزایمر جلوگیری می کند
  • سلامت گوارشی را بهبود می بخشد

استفاده های متداول:

  • به عنوان مواد اولیه یا گارنیش استفاده می شود
  • خام مصرف شود

نحوه کاشت سیر از محصولات گران قیمت

در بهار یا پاییز، دانه‌ی سیر را به صورت آنلاین یا از کشاورزهای محلی و یا از فروشگاه‌های محصولات کشاورزی تهیه کنید. ( از ریشه‌ی گل سیر که سم‌پاشی شده‌اند استفاده نکنید زیرا آنها اغلب جوانه نمی‌زنند.) یک حبه سیر را بردارید، به طوری که قسمت تیز آن بالا قرار گیرد تا عمق ۸ تا ۹ سانت در زیر خاک فرو ببرید و بعدی را با فاصله‌ی ۵۰ سانت از اولی بکارید. چنانچه در پاییز اقدام به کاشت سیر نمودید، سطح خاک را با کودهای گیاهی (کاه، یونجه خشک، برگ خشک یا علف‌های زده شده) بپوشانید تا در زمستان گرم بماند. هنگامی‌که در بهار ریشه‌ی پیچک مانند آن ساقه‌دار شد تا گل کند، آن را با قیچی باغبانی بزنید تا مواد مغذی آن در خود سیر باقی بماند و به گلِ سیر منتقل نشود. ۲ هفته‌ی دیگر نیز صبر کنید؛ سپس ریشه‌ی سیر را از زمین خارج کنید و محصول خود را برداشت کنید.

گیاهان دارویی مناسب برای پرورش در خانه

گیاه دارویی