آزمایش سدیم خون چیست؟

آزمایش سدیم خون (که با عنوان آزمایش سدیم سرم نیز شناخته می­شود) یکی از راه­های اندازه­گیری میزان سدیم خون است. این آزمایش معمولاً بخشی از آزمایش­های گروهی است که میزان مواد مختلف در خون را اندازه­گیری می­کنند، این آزمایش­ها عبارتند از:

پانل متابولیک پایه (BMP) که با عنوان پانل الکترولیت، پانل شیمی و chem 7 نیز شناخته می­شود. این آزمایش میزان الکترولیت (اسید متعادل کننده­ی خون)، و گلوکز خون را اندازه­گیری می­کند.

پانل متابولیک کامل (CMP) وضعیت الکترولیت­ها، سطح پروتئین­های خون و عملکرد کبد را بررسی می­کند.

سدیم کلیدی­ترین ماده برای ارسال سیگنال­های الکتریکی بین سلول­ها و کنترل­کننده میزان مایعات بدن است. بدن برای کارکرد صحیح سلول­هایش به سدیم نیاز دارد. رایج­ترین شکل سدیم، سدیم کلرید است که در نمک خوراکی نیز یافت می­شود. بدن روزانه مقدار مشخصی از سدیم خود را از طریق تعریق و ادرار از دست می­دهد. آزمایش سدیم خون میزان سدیم خون را اندازه­گیری می­کند، چرا که سطح سدیم بسیار پایین و یا بسیار بالا می­تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

آزمایش سدیم خون را در خانه انجام دهید.

علائم عدم تعادل میزان سدیم:

نشانه­ها و علائم خاصی در فرد سبب می­شود که پزشک نسبت به بالا و یا پایین بودن سطح سدیم در بدن سوظن پیدا کند. در این صورت ممکن است گیجی، فراموشکاری و مشکلاتی برای استدلال فرد ایجاد شود. سایر علائمی که توسط پزشک بررسی می­شوند عبارتند از:

• گرفتگی و کشش عضلات
• مشکلاتی به هنگام راه رفتن
• حالت تهوع
• خستگی
• تنگی نفس
• سردرد
• تورم و یا تجمع مایعات در قسمت­های خاصی از بدن
• احساس تشنگی در اکثر مواقع
• ادرار نکردن به اندازه کافی
• بالا آوردن
• اسهال
• ضعف
• مشکل خواب (بی خوابی)
• گیجی

دلایل عدم تعادل سدیم:

هرچیزی می­تواند سبب به هم ریختن تعادل سطح سدیم بدن شود، این موارد عبارتند از:

• جراحی، آسیب دیدگی و یا بیماری­های جدی
• خوردن نمک و نوشیدن بیش از اندازه­ی مایعات – و یا مصرف کم
• دریافت مایعات تزریقی
• مصرف داروهای ادرارآور، که میزان مایعات بدن را کاهش می­دهند
• مصرف داروهای حاوی هورمون آلدسترون
• دیابت
• مشکلات کلیوی

در صورتی که علائم عدم تعادل سدیم را داشته باشید، و یا در معرض ابتلا به این بیماری باشید، پزشکتان آزمایشی را برای شما تجویز خواهد کرد.

به هنگام انجام آزمایش سدیم خون باید انتظار چه چیزی را داشته باشیم؟

گاهی اوقات آزمایش سدیم خون، بخشی از یک آزمایش کامل است. ممکن است پزشک و یا پرستار شما از این آزمایش با عنوان"آزمایش سدیم سرم" یاد کند.

برای انجام این آزمایش، تکنسینی از ناحیه­ی بازو و یا پشت دست شما خون خواهد گرفت. تکنسین برای متورم کردن رگ­های شما، بندی از جنس الاستیک را به دور بازوری شما می­بندد، با این کار خون گرفتن ساده­تر خواهد شد. سپس سوزن سرنگ وارد رگ شما شده و خون گرفته می­شود، خون گرفته شده به شیشه­ی کوچکی منتقل می­شود. بند الاستیکی از بازو باز می­شود. پس از گرفتن خون، سوزن از رگ خارج شده و محل سوراخ شده پوشانده می­شود.

ریسک این آزمایش بسیار پایین است. احتمال خونریزی در حل خون گرفتن و یا کبودشدگی وجود دارد. احتمال دارد پس از گرفتن خون احساس سرگیجه به شما دست دهد. هرگاه پوست بریده شود احتمال عفونت وجود دارد.

نتایج آزمایش سدیم خون به چه معنایی هستند؟

سطح غیرطبیعی در آزمایش سدیم خون می­تواند بنا به دلایل متعددی ایجاد شود. اگر سطح سدیم بدن شما بسیار بیشتر از آب بدنتان باشد، به این بیماری هایپرناترمیا (بالا بودن سدیم خون) گفته می­شود. در صورتی که سطح سدیم بسیار پایین باشد، بیماری هیپوناترمیا (پایین بودن سدیم خون) نامیده می­شود.

هایپرناترمیا در نتیجه­ی موارد متعددی ایجاد می­شود، این موارد عبارتند از:

• مشکل در غدد فوق کلیوی، که در قسمت بالایی کلیه­های شما قرار گرفته­اند. این غدد به عملکرد سیستم ایمنی بدن و واکنش در برابر استرس کمک می­کنند.
• نوعی از دیابت که در آن کلیه ها آب را نگاه نمی­دارند.
• کاهش بیش از اندازه­ی مایعات بدن از طریق تعریق، اسهال، مصرف داروهای ادرار­آور و سایر موارد. 
• استفاده بیش از اندازه نمک در رژیم غذایی.
• استفاده بیش از اندازه­ برخی از داروها، از جمله NSAIDها، قرص­های جلوگیری از بارداری، و یا لاگزاتیوها

هایپوناترمیا می­تواند در نتیجه­ی شرایط زیر ایجاد شود:

• غدد فوق کلیوی به اندازه­ی کافی هورمون تولید نکنند.
• استفراغ و اسهال شدید.
• افزایش میزان مایعات بدن به دلیل شرایطی از قبیل سیروز یا تشمع کبدی، نارسایی احتقانی قلبی، و نارسایی کلیه.
• مشکل در نحوه آزادسازی هورمون­های آنتی دیورتیک (ضد ادرار)
• وجود مقدار بالای وازوپرسین، که به متعادل نگاه داشتن سطح آب بدن کمک می­کند.
• استفاده از داروهای خاص، از جمله دیورتیک­ها، داروهای ضد افسردگی و اپیوئید (مواد افیونی)

نباید نگران بالا و یا پایین بودن سطح سدیم خون در آزمایش بود. پزشک شما نتایج آزمایش سطح سدیم خون شما را با در نظر گرفتن وضعیت سلامت کلی و پیشینه­ی پزشکی بررسی می­کند. احتمال تکرار این آزمایش وجود دارد.