زوایای پیدا و پنهان تبلیغات در سبک زندگی

تبلیغات به فعالیتی گفته می شود که در قالب و اشکال متعددی همچون کلامی،شنیداری،دیداری،محیطی و...اجرایی می شود و هدف نهایی آن جلب افکار عمومی در راستای تحقق هدف و یا اهداف پیش بینی شده است.

اگر چه تبلیغات از گذشتگان دور به انحا و اشکال مختلف انجام می شد،اما تبلیغات به سبک و سیاق امروزی از قرن هیجدهم کلید خورد و در حال حاضر نیز با حفظ رگه هایی از گذشته و تلفیق تکنولوژی جدید در ابعاد گسترده تری بروز پیدا می کند.

امروزه در سطح اجتماع،تعاریف و برداشت های متعددی از تبلیغ و تبلیغات وجود دارد،برخی آن را به تبلیغات بازرگانی،با هدف جذب مشتری و فروش کالایی خاص خلاصه می کنند،برخی دیگر آن را به انتخابات و رقابت های موجود در این عرصه منحصر می کنند و گروهی آن را نماد و نشانه ای می پندارند که در انحصار شرکت،گروه و یا مجموعه ای خاص است.

اما در یک مفهوم کلی می توان گفت،تبلیغات به معنای جهت دهی افکار عمومی به یک نقطه خاص و از پیش تعریف شده است.

در واقع زمانی تبلیغات ضروری و غیرقابل اجتناب می شود که برای موفقیت و حصول نتیجه،همراهی افکار عمومی ضروری به نظر رسد،به عنوان مثال، فلان شرکت تولیدی لوازم خانگی برای فروش هر چه بیشتر و جذب مشتری هزینه های بسیاری را مصروف تبلیغات می کند تا بتواند به بقا و مسیر تعیین شده خویش ادامه دهد.

تبلیغات در تمامی زندگی بشر نقش دارند،به واقع در شرایط کنونی جامعه و با این حجم از ارتباطات،ضعف در عالم تبلیغات باعث بروز مشکلات بسیاری می شود و تحقق اهداف مورد نظر را در عرصه های متعدد اعم از علمی، مذهبی،اجتماعی،اقتصادی،سیاسی،فرهنگی و...با دشواری های بسیاری مواجه می سازد.

به تعبیری می توان گفت تبلیغات،ابزاری قدرتمند است که مسیر مورد نظر برای نیل به هدف یا اهداف پیش بینی شده را هموار می سازد.

در جهان کنونی که رقابت های تنگاتنگی در ابعاد گوناگون وجود دارد و فاصله گرفتن از تبلیغات باعث شکست و کندی در روند پیشرفت می شود،چنین مولفه ای( تبلیغات ) با جذب و جلب افکار عمومی،اذهان اجتماعی را به مدد و یاری هدف مدنظر قرار گرفته می کشاند.

با نیم نگاهی به رسانه های تصویری و مکتوب،به روشنی در می یابیم که این رسانه ها همواره جایی را برای ارائه و عرضه تبلیغات خویش مدنظر قرار گرفته اند و به واقع فعالیت رسانه ها نیز نوعی از تبلیغات محسوب می شود و در قالب اطلاع رسانی به تبلیغ اخبار،بایدها و نبایدهای سیاست های پیش بینی شده در ظرف مکانی و زمانی موجود می پردازند.

**تبلیغات و رواج مصرف گرایی در جامعه

رضا کرم ترابی،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران در تشریح پیامدها و تبعات تبلیغات در جامعه اظهار کرد:تبلیغات در حوزه بازار یکی از شیوه های عرضه و معرفی محصولات تولید شده در افکار عمومی است.

وی افزود:افزایش تبلیغات و خارج شدن آن از تعادل،پیامدهایی را برای جامعه در پی دارد که عمده ترین آن را می توان در رواج مصرف گرایی جستجو کرد.

کرم ترابی گفت:از منظر جامعه شناختی،تبلیغات باعث تمرکز اذهان و افکار عمومی به کالا و یا برند تبلیغ شده می شود و تنوع و کثرت چنین امری(تبلیغات)به تدریج منجر به نوعی از رقابت درون اجتماعی برای تهیه و دستیابی به کالاهای تولید و تبلیغ شده می شود.

وی عنوان کرد:یکی از دلایل شیوع مصرف گرایی در همین تبلیغات افسار گسیخته خلاصه می شود که با بالا بردن مطالبات و انتظارات ، انگیزه افکار عمومی برای تهیه و تامین محصولات تبلیغی را افزایش می دهد و آن ها را به سمت مصرف گرایی سوق می دهد.

این جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:هر آنچه این امر در جامعه تشدید شود،به همان میزان چشم و هم چشمی ها برای رقابت در حوزه مصرف گرایی نیز افزایش می یابد و این موضوع آفتی برای جامعه به شمار می رود که در پی آن هزینه های بسیار غیر ضروری هدر می شود که در صورت محاسبه و حسابگری به راحتی در می یابیم که بخش بسیاری از اقلام خریداری شده ضروری نبوده اما در سایه روحیه مصرف گرایی،شوق و انگیزه بسیاری برای تهیه و تامین آن ایجاد شده است.

وی افزود:به عنوان نمونه،کالاهای بسیاری را در گوشه منازل و آشپزخانه ها  می توان مشاهده کرد که شاید سالی یکبار هم مورد استفاده قرار نگیرد،اما روحیه مصرفی و چشم و هم چشمی منجر به تهیه آن شده است.

کرم ترابی گفت:به بیان دیگر می توان گفت که پشت پرده تهیه چنین کالاهایی،انگیزه های نمایشی است و کمتر مقصود از خرید آن،استفاده و بهره گیری روزانه می باشد.

این آسیب شناس مسائل اجتماعی افزود:این امر در عرصه های دیگری نیز مشاهده می شود و چه بسیار پوشاک و لباس هایی که خریداری می شود و تنها یک یا دو بار بعد از استفاده در کنج گنجه ها و یا رخت آویز ها،آویخته شده و بی مصرف باقی می ماند و بعد از مدتی که از مد می افتد نیز دیگرهیچ رغبتی برای استفاده از آن وجود ندارد.

**تبلیغات سازنده است یا مخرب؟

عبدالرضا نامور،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در تشریح نقاط ضعف و قوت تبلیغات اظهار کرد:تبلیغات به شکل امروزی بعد از قرن 18 و با شکل گیری نظام سوداگری برخی کشورها برای دستیابی به مواد خام اولیه و نیروی انسانی بروز پیدا کرد.

وی افزود:کشورهای سودجو برای زمینه سازی در جهت اهداف شوم استعمار گرانه و استثمار گونه خود از تبلیغات به عنوان ابزاری برای زمینه سازی ورود خود به کشورهای هدف بهره بردند.

نامور گفت:هنوز نیز چنین روش هایی مرسوم است و بسیاری از کشورهای دنیا با تکیه بر این  مولفه قدرتمند، فرهنگ کشورهای مدنظر و هدف خویش را مورد هجمه قرار می دهند.

این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی عنوان کرد:اگرچه از تبلیغات به عنوان استثمار کشورهای دیگر استفاده می شود اما این دلیل نمی شود که کلیت اصل تبلیغات را زیر سئوال ببریم.

نامور افزود:به واقع تبلیغات مثبت و سازنده نیز وجود دارد که با هدف آگاه سازی،اطلاع رسانی و انتقال اطلاعات برای انتخاب مطلوب تر و بهتر توسط آحاد جامعه انجام می شود.

وی گفت:بعضا مشاهده می شود که از صدا وسیما به دلیل تبلیغات،انتقاد می شود،اگرچه تمامی این تبلیغات مورد تایید نیست اما در کنار چنین تبلیغاتی برنامه های بسیار مثبت،سازنده و مفید فایده نیز تولید و پخش می شود که بطور یقین هزینه بر و هزینه ساز است.

این جامعه شناس عنوان کرد:شکی نیست که برای تامین هزینه های چنین برنامه هایی باید در کنار تولیدات محصولات فرهنگی،اجتماعی و سیاسی ، تبلیغاتی هم ساخته و پخش شود تا از قبال آن،هزینه های مورد نیاز چنین برنامه هایی تامین شود.

وی افزود:از سوی دیگر در شرایطی که جامعه در معرض هجمه سنگین تبلیغاتی و فرهنگی دشمنان کشور قرار دارد،یقینا برای مقابله با چنین امری باید از ابزار تبلیغات بهره برد تا فشارها و هجمه ها را دفع و خنثی کرد.

نامور یادآور شد:آنچه که شاخص و معیار تبلیغات خوب و سازنده است رعایت صداقت،شفافیت و تعالی بخشی در جریان تبلیغات است و از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت که عدم تحمیل عقاید و سلیقه های شخصی و پرهیز از فریب افکار عمومی،از اصولی است،که با تکیه برآن می توان تبلیغاتی صحیح،اصولی و کارآمد را در جامعه ارائه کرد.