پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- حمیدرضا غلامزاده- در طول دو جنگ مرگبار و غیرقانونی آمریکا در افغانستان و عراق، دولت ایالات متحده انتشار فوری اخبار کشته شدن سربازان آمریکایی در این دو کشور را ممنوع اعلام کرده بود و رسانه‌های آمریکایی حداقل یک روز بعد از این اتفاقات اجازه انعکاس خبری این حوادث را داشتند. بدین ترتیب، از آنجایی که زمان‌مندی و تازگی رویداد یکی از مهمترین عناصر خبری است و در شرایطی مثل جنگ رویدادها به سرعت رخ می‌دهند، نه تنها بخش قابل توجهی از اخبار کشته شدگان به دلیل اصطلاحا «بیات شدن»، کنار گذاشته می‌شدند، بلکه آنهایی هم که منتشر می‌شدند، طبیعتا به دلیل قدیمی بودن به صدر اخبار راهی نمی‌یافتند. از سوی دیگر، مخاطبان نیز وقتی با خبر مربوط به گذشته روبرو می‌شد، توجه کمتری به آن می‌کردند و در عمل «زهر خبر» گرفته می‌شد. 

دولت آمریکا که دو جنگ غیرقانونی و غیرانسانی را در خاورمیانه به راه انداخته بود، از چنین تمهیدی برای پیشگیری از گسترش بازتاب منفی در جامعه و جلوگیری از شبیه سازی این جنگ‌ها با جنگ ویتنام استفاده می‌کرد. علاوه بر این، در زمان درگیری یک کشور در جنگ، رسانه‌ها اخبار مثبت را پررنگ‌تر ارائه می‌کنند و اخبار منفی کمرنگ‌تر می‌شوند تا روحیه جمعی ملت مخدوش نشود.  

اکنون حدودا 5 سال از شروع درگیری‌ها در سوریه می‌گذرد و مدتی است که ایران به طور جدی حضور مستشاری خود را در این کشور برقرار نموده و از سوی دیگر داوطلبان زیادی برای دفاع از حریم ولایت و حرم بانوی عقیله اسلام به سوریه می‌روند تا در مقابل تروریست‌ها داعشی و النصره و القاعده مبارزه کنند. در این مدت، نبرد با تروریست‌ها در سوریه و عراق با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده است که در این میان بزنگاه‌های حساسی بوده است که با کمک ایران ختم به خیر شده است؛ کمک به کردهای تحت محاصره از بارزترین نمونه‌های از این دست بود. پس از این اتفاقات بود که یک چهره قهرمان در رسانه‌های ایران و سپس در رسانه‌های منطقه و جهان معرفی شد: «سردار قاسم سلیمانی».

سردار سرفراز سپاه قدس که پیش از این تقریبا هیچ تصویری از او مخابره نمی‌شد و همواره به صورت یک علامت سوال برای دشمنان بود، به ناگاه سوژه اول رسانه‌های جهان شد و تصاویر و فیلم‌های بسیاری از او پخش شد. این پوشش خبری و تصویری به حدی رسید که منجر به افسانه‌سرایی درباره او شد و چه بسیار خط و نشان‌ها و رجزخوانی‌هایی که به دروغ از زبان وی نقل نشد! 

اگرچه ایران به طور مستقیم در سوریه نمی‌جنگد، اما از آنجایی که سوریه یکی از کشورهای راهبردی در محور مقاومت به شمار می‌رود، از اهمیت بالایی برای ایران و ایرانیان برخوردار است. از سوی دیگر، با طولانی شدن حضور ایرانیان و افزایش تعداد آنها، طبیعی است که احتمال آسیب‌پذیری ایشان نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد. بنابر این، مدیریت تصویر و بازتاب رسانه‌ای این جنگ در رسانه‌های ایران از ضرورت بالایی برخوردار است. در حال حاضر، با تنوع رسانه‌های اطلاع‌رسانی و فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی – به خصوص در بستر تلفن‌های همراه – سرعت اطلاع‌رسانی به شدت افزایش یافته و از همه مهمتر این که «شهوت (عطش) اطلاع رسانی» رقابت گزنده‌ای را در میان رسانه‌ها و کاربران ایجاد کرده است تا بدون اندیشه در صحت و سقم اخبار و تاثیرات آن در بازنشر اخبار نهایت شتاب و عجله را به خرج دهند. 

ترسیم تصویر ماورایی از سردار سلیمانی و فرماندهان سپاه که با واقعیات روی زمین در منطقه نبرد تفاوت دارد، و فهرستی از اسامی شهدای مدافع حرم تصویر متناقضی در اذهان عمومی ایجاد می‌کند و در نهایت بازتابی منفی در ذهن مخاطب شکل خواهد گرفت. نیل به مقام شهادت و ارادت مردم ایران به شهدا، مزید بر علت شده است تا این اخبار با سرعت مضاعفی نیز دست به دست بگردند. 

طبیعتا انتظار نمی‌رود دولت ایران نیز مانند آمریکا انتشار اخبار شهدای مدافع حرم را ممنوع نماید؛ چرا که نه این نبرد به صورت غیرقانونی و غیرانسانی شکل گرفته، و نه شهادت برای سربازان و ملت ایران چیزی غیر از افتخار است؛ اما روال مدیریت‌نشده کنونی زمینه‌ساز سواستفاده رسانه‌های غربی شده است و دستاویزی به آنها داده تا هم حضور مستشاری ایران را زیر سوال ببرند و همچون وزیر امور خارجه عربستان وقیحانه ادعای مداخله‌گری و ایجاد ناآرامی در منطقه را علیه ایران مطرح نمایند؛ و هم با پررنگ کردن تعداد شهدای ایرانی، تصویری ضعیف و آسیب‌پذیر از ایران در منطقه ارائه نمایند. اینگونه است که کمتر از یک روز پس از شهادت عبدالله باقری، تیتری چون «محافظ سابق احمدی‌نژاد در میان شمار روزافزون کشتگان ایرانی در سوریه» بر روی سایت رادیو آزادی اروپا نمایان شود. 

بنابر این، با تغییر مداوم صحنه نبرد در سوریه و تحولات جدید مانند ورود روسیه به جنگ و مذاکرات مسکو و واشنگتن و احتمال ورود ایران به مذاکرات، از هم اکنون می‌بایست رویکرد مدیریت‌شده و همراه با اندیشه‌ای در خصوص پوشش رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی تحولات سوریه و به ویژه اتفاقاتی که برای ایرانیان مدافع حرم و یا مستشاران می‌افتد اتخاذ شود. 

ایران جنگ دولت رسانه سوریه