چطور کبد سالمی داشته باشیم؟ راه های حفظ سلامت کبد

کبد مهم‌ترین عضو بدن است و نباید از سلامت کبد غافل شد زیرا اگر کبد دچار مشکل شود، ممکن است سلامت شما در خطر باشد! اما برای داشتن کبد سالم چه باید کرد؟ اگر می‌خواهید بدانید برای داشتن کبد سالم و حفظ سلامت کبد چه باید کرد، در ادامه با سایت پارس نیوز همراه باشید.

آیا سم‌زدایی یا پاک‌سازی کبد مؤثر است؟ 

این روز‌ها سم‌زدایی از کبد همه‌جا وجود دارد. آن‌ها معمولاً شامل رژیم‌ها، چای‌ها، آب‌میوه‌ها، ویتامین‌ها، مکمل‌ها یا ترکیبی از محصولات هستند که ادعا می‌شود سموم را از بدن شما دفع کرده و به کاهش وزن کمک می‌کند. این پاک‌سازی‌ها بر اساس این ایده است که مواد شیمیایی و سموم به طور مداوم در سیستم شما تجمع می‌یابد. 

اما یک تصور غلط است. در واقع، کبد شما اجازه تجمع مواد بالقوه مضر را نمی‌دهد. هنگامی که یک سم وارد بدن شما می‌شود، کبد شما آن را به‌سرعت به چیزی تبدیل می‌کند که کمتر مضر بوده و در نهایت، دفع می‌شود. هیچ کاری نمی‌توانید برای کمک به این روند انجام دهید. 

اگر کبد شما قبلاً این کار را به‌تنهایی انجام نمی‌داد، عملکرد بدن شما دشوار می‌شد. جای تعجب نیست، هیچ شواهد علمی وجود ندارد که نشان دهد سم‌زدایی و پاک‌سازی در واقع مؤثر می‌باشد و ازآنجاکه محصولاتی مانند چای و مکمل‌ها مانند دارو‌ها تنظیم نمی‌شوند، عوارض جانبی طولانی‌مدت آن‌ها اغلب ناشناخته است. 

اگر بیش از این محصولات حد مصرف کنید، حتی می‌توانند به کبد شما آسیب هم برسانند. اتخاذ شیوه زندگی سالم یک استراتژی بسیار بهتر برای ایمن نگه‌داشتن کبد و عملکرد خوب آن است. 

نکات مهم در حفظ سلامت کبد

مهمترین مسئله تغذیه مناسب و صحیح است. چربی‌های جامد که در محصولات حیوانی وجود دارد، غذاهای کنسرو شده، مارگارین، قهوه و مشروبات الکلی باید از برنامه غذایی حذف شود و به جای آنها از بادام و پسته خام و به طورکلی دانه‌های گیاهی استفاده کرد زیرا روغن آنها برای بدن و کبد ضروری است.

از خوردن شکر و تمام موادی که دارای شکر هستند خودداری کنید و سعی کنید که از غذاهای طبیعی استفاده نمائید.

داشتن یک رژیم طبیعی که ویتامین‌ها و مواد معدنی و الیاف را به بدن برساند ضامن سلامت کبد است. محصولات سویا (Soya) و غذاهایی که الیاف قابل حل دارند مانند: جو دوسر (Rolled Oat) و سیب چون ترشح صفرا را زیاد می‌کنند کبد را نیز تمیز می‌نمایند.

سبزیجاتی که گوگرد دارند مانند: شلغم، پیاز و سیر تصفیه کننده کبد هستند.

 به طور مرتب ورزش کنید.

آرتیشو (Arichoke) یا همان کنگر فرنگی بدیل داشتن آنتراکینون (Antrachinone) روی روده بزرگ اثر گذاشته و کبد را تمیز می‌کند.

گیاه مهم دیگری که دوست کبد است و همه ما ایرانی‌ها از آن در غذاهای مختلف استفاده می‌کنیم زردچوبه (Turmeric) است و البته به غلط بعضی‌ها آن را برای کبد مضر می‌دانند. زردچوبه دارای ماده‌ای به نام کورکومین (Curcumin) می‌باشد. تا می‌توانید در غذاهای خود از زردچوبه استفاده کنید. حتی می‌توان چای زردچوبه درست کرد و هر روز سه فنجان از آن نوشید.

کسانی که کبد شان ضعیف است، ناراحتی کبد دارند و یا دچار کبد چرب هستند می‌توانند با تهیه این نوشیدنی: یک قاشق چایخوری سرکه سیب و یا سرکه برنج همراه با یک قاشق عسل را در یک لیوان آب مخلوط کرده و چند بار در روز بنوشید. البته گریپ فروت و لیمو نیز بسیار مفید هستند.

چه چیزی می‌تواند به بهبود سلامت کبد شما کمک کند؟ 

انتخاب‌های روزمره و عادات زندگی شما می‌تواند بر سلامت کبد شما در درازمدت تأثیر بگذارد. درحالی‌که ممکن است این راهکار‌ها آن‌قدر ساده به نظر نرسند که به‌یک‌باره کبد را پاک کنند، اما به‌احتمال زیاد از کبد شما محافظت کرده و آن را سالم نگه می‌دارند. بیایید هفت راهکار مهم که می‌تواند از کبد شما در زندگی روزمره شما محافظت کنند را بررسی کنیم:

۱. مصرف الکل خود را محدود کنید

کبد شما هر نوشیدنی الکلی که مصرف می‌کنید، از جمله آبجو و نوشیدنی‌های الکلی را پردازش می‌کند. هرچه بیشتر بنوشید، کار کبد شما سخت‌تر می‌شود. باگذشت زمان، نوشیدن الکل بیش از حد می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد و سلول‌های کبد را از بین ببرد. بیماری کبدی مرتبط با الکل (ARLD) شامل چندین بیماری مختلف کبدی است، مانند: 

• بیماری کبد چرب الکلی

• هپاتیت الکلی حاد

• سیروز الکلی

یک نوشیدنی استاندارد می‌بایست این‌گونه باشد: 

• ۱۲ اونس مایع (fl. oz.) آبجو معمولی (حدود ۵ درصد الکل)

• ۸ تا ۹ پرواز oz مشروب مالت (حدود ۷ درصد الکل)

• ۵ پرواز oz شراب (حدود ۱۲ درصد الکل)

• ۱.۵ پرواز oz مصرف مشروب‌های مقطر مانند جین، رم، تکیلا، ویسکی (حدود ۴۰ درصد الکل)

علاوه بر این، از مخلوط کردن الکل و دارو که فشار بیش از حد بر کبد شما وارد می‌کند، خودداری کنید. 

۲. استفاده از دارو‌ها را بازنگری کنید

همه دارو‌ها - چه بدون نسخه بوده و چه توسط پزشک تجویز شوند - در نهایت از کبد شما عبور کرده و تجزیه می‌گردند. هنگامی که این دارو‌ها طبق دستور مصرف شود، اکثراً برای کبد شما بی‌خطر هستند. بااین‌حال، مصرف بیش از حد یک دارو، مصرف بیش از حد آن، مصرف نوع اشتباه یا مصرف هم‌زمان چند دارو می‌تواند به کبد شما آسیب برساند. 

استامینوفن نمونه‌ای از دارو‌های رایج بدون نسخه است که در صورت مصرف نادرست می‌تواند پیامد‌های جدی برای کبد شما به همراه داشته باشد. هرگز نباید بیش از ۱۰۰۰ میلی‌گرم (میلی‌گرم) استامینوفن در یک‌زمان مصرف کنید، یا از حداکثر دوز ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز تجاوز کنید. استامینوفن و الکل را با هم مخلوط نکنید. اگر نگران این هستید که چگونه یک دارو بر کبد شما تأثیر می‌گذارد، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. همچنین می‌توانید بخواهید کبد خود را قبل و بعد از شروع یک داروی جدید آزمایش کنید. 

۳. تصور نکنید مکمل‌ها برای کبد شما مفید هستند

مانند دارو‌ها، مکمل‌هایی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی و دارو‌های طبیعی نیز توسط کبد پردازش می‌شوند. فقط به دلیل طبیعی بودن یک محصول به این معنا نیست که پیامد‌های طولانی‌مدت برای کبد شما نخواهد داشت.

در حقیقت، بسیاری از محصولات به‌ظاهر بی‌ضرر قادر به آسیب رساندن به کبد هستند. یک مقاله در سال ۲۰۱۷ در مجله مطالعه معده و روده و هپاتولوژی منتشر شد که مکمل‌های افزایش عملکرد و کاهش وزن را به‌عنوان بالقوه برای کبد مضر معرفی می‌کند. 

عصاره چای سبز یکی دیگر از مکمل‌های گیاهی رایج است که ممکن است بر کبد شما تأثیر بگذارد. حتی مصرف بیش از حد ویتامین‌ها، به‌ویژه ویتامین A و نیاسین، می‌تواند باعث آسیب کبدی شود. برای جلوگیری از عوارض کبدی، قبل از مصرف مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید. 

۴. رژیم غذایی دوستدار کبد را در پیش بگیرید

این امر نباید تعجب‌آور باشد، اما رژیم غذایی شما نقش مهمی در سلامت کلی کبد شما ایفا می‌کند. برای اطمینان از اینکه رژیم غذایی شما در طولانی‌مدت برای کبد مفید است، موارد زیر را امتحان کنید:

• انواع غذا‌ها را بخورید. غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات، پروتئین بدون چربی، لبنیات و چربی‌های سالم را انتخاب کنید. غذا‌هایی مانند گریپ‌فروت، بلوبری، آجیل و ماهی‌های چرب مزایای بالقوه‌ای برای کبد دارند.

• فیبر کافی دریافت کنید. فیبر برای کمک به عملکرد صاف کبد ضروری است. میوه‌ها و سبزیجات و غلات کامل منابع عالی فیبر هستند که در رژیم غذایی شما گنجانده می‌شوند.

• هیدراته بمانید. اطمینان حاصل کنید که روزانه آب کافی بنوشید تا کبد خود را در حالت هیدراته نگه دارد. 

• غذا‌های چرب، شیرین و شور را محدود کنید. غذا‌هایی که سرشار از چربی، قند و نمک هستند می‌توانند به‌مرورزمان بر عملکرد کبد تأثیر بگذارند. غذا‌های سرخ شده و فست‌فودها نیز می‌توانند بر سلامت کبد شما تأثیر بگذارند. 

• قهوه بنوشید. ثابت شده است که قهوه خطر بیماری‌های کبدی مانند سیروز و سرطان کبد را کاهش می‌دهد. این با جلوگیری از تجمع چربی و کلاژن، دو عامل در بیماری کبد، عمل می‌کند. 

۵. به طور منظم ورزش کنید

فعالیت بدنی فقط برای سیستم‌های اسکلتی عضلانی و قلبی عروقی مفید نیست. همچنین برای کبد شما مفید است. تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۸ به بررسی نقش ورزش در بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) که در حال حاضر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی است، پرداختند. 

محققان نتیجه گرفتند که تمرینات قلبی و مقاومتی به جلوگیری از تجمع چربی در کبد کمک می‌کند. تجمع چربی با NAFLD همراه است. برای بهره‌مندی از مزایا نیازی به دویدن ماراتن ندارید. می‌توانید ورزش را از امروز با پیاده‌روی سریع، انجام تمرینات آنلاین یا دوچرخه‌سواری شروع کنید. 

۶. اقدامات احتیاطی را در برابر هپاتیت انجام دهید

هپاتیت یک بیماری است که باعث التهاب کبد می‌شود. برخی از انواع هپاتیت فقط علائم حاد و کوتاه‌مدت (هپاتیت A) را ایجاد می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر بیماری‌های طولانی‌مدت (هپاتیت B و C) هستند. شما می‌توانید با درک اولیه نحوه انتشار رایج‌ترین اشکال، از خود در برابر هپاتیت محافظت کنید. 

• هپاتیت A با مصرف غذا یا آب آلوده به مدفوع فردی که مبتلا به هپاتیت A است، منتقل می‌شود. 

• هپاتیت B از طریق تماس با مایعات بدن از فردی که هپاتیت B دارد منتقل می‌شود. مایعات بدن شامل خون، ترشحات واژن و مایع منی است. 

• هپاتیت C از طریق تماس با مایعات بدن از فردی که مبتلا به هپاتیت C است منتقل می‌شود. 

برای محافظت از خود در برابر هپاتیت، می‌توانید کار‌های زیر را انجام دهید: 

• بهداشت را رعایت کنید. دستان خود را مرتب بشویید و از ضدعفونی‌کننده دست استفاده کنید. 

• هنگام سفر اقدامات احتیاطی بیشتری انجام دهید. درباره خطرات هپاتیت در منطقه‌ای که از آن دیدن می‌کنید بیشتر اطلاعات داشته باشید. از آب‌لوله‌کشی محلی یا یخ و میوه‌ها یا سبزیجات شسته نشده خودداری کنید. 

• وسایل شخصی را به اشتراک نگذارید مسواک و تیغ خود را برای خود نگه دارید. اگر از دارو‌های داخل وریدی (IV) استفاده می‌کنید، سوزن را با دیگران به اشتراک نگذارید. 

• مطمئن شوید که سوزن‌ها استریل شده‌اند. قبل از انجام تاتو یا سوراخ کردن، مطمئن شوید که استودیو از سوزن‌های یکبار مصرف یا دستگاه اتوکلاو برای پاک‌سازی سوزن‌ها استفاده می‌کند. 

• رابطه جنسی ایمن‌تری را تمرین کنید. اگر با بیش از یک شریک جنسی رابطه جنسی دارید، از کاندوم برای کاهش خطر ابتلا به هپاتیت B و C استفاده کنید. 

• واکسن بزنید. واکسیناسیون می‌تواند به شما در جلوگیری از ابتلا به هپاتیت A و B کمک کند. در حال حاضر واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد. 

۷. تماس خود را با سموم محیطی محدود کنید

کبد شما نه‌تنها مواد شیمیایی که از طریق دهان وارد بدن می‌شوند را پردازش می‌کند، بلکه مواد شیمیایی که از طریق بینی و پوست وارد می‌شوند را نیز پردازش می‌کند. برخی از محصولات روزمره خانگی حاوی سموم هستند که می‌توانند به کبد شما آسیب برسانند، به‌ویژه اگر به طور مرتب با آن‌ها در تماس باشید. 

برای جلوگیری از آسیب طولانی‌مدت به کبد، از محصولات تمیز‌کننده ارگانیک و تکنیک‌هایی برای تمیزکردن خانه خود استفاده کنید. از استفاده از آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها در حیاط خود اجتناب کنید، یا اقدامات احتیاطی را انجام دهید تا از استنشاق گاز‌های شیمیایی جلوگیری کنید. 

اگر باید از مواد شیمیایی یا آئروسل در داخل خانه استفاده کنید - برای مثال برای رنگ‌آمیزی - مطمئن شوید که فضای شما به‌خوبی تهویه می‌شود. اگر امکان‌پذیر نیست، ماسک بزنید. 

ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید برای کبد

-کولین و اینوسیتول (Choline & Inositol) که در ویتامین B-Complex وجود دارد، از رسوب چربی در کبد جلوگیری می‌کند.

-آمینواسید متیونین (Methionine) که برای سوخت و ساز چربی لازم است مواد چربی را شکسته و هضم می‌کند.

-کلروفیل که در سبزیجات سبز رنگ یافت می‌شود نسوج کبدی را تمیز کرده و سلول‌های جدید می‌سازد.

اسپیرولینا (Spironilna)، CO Q10 و سیستئین (Cysteine) به درمان بیماری‌های کبدی کمک می‌کند.

گیاهان مفید برای کبد

این گیاهان ترشح صفرا را زیاد کرده، چربی را هضم می‌کنند و یبوست را از بین می‌برند:

-مریم گلی (Sage)، یک فنجان چای مریم گلی قبل از هر نوبت غذا.

-گل قاصدک (Dandilion)، یک فنجان چای گل قاصدک قبل از هر نوبت غذا.

-خار مریم (Milk Thistle)، یک فنجان چای قبل از هر نوبت غذا.

-هر روز صبح بعد از بیدار شدن، آب نصف لیموترش را در یک لیوان آب نیم‌گرم ریخته و ناشتا بنوشید.

و بالاخره چند بار در روز آرام نشسته و سعی کنید که فکر خود را آزاد نمائید. سپس کف دست‌ها، مخصوصا شصت‌ها را محکم بهم مالش بدهید. ماساژ پشت کنار ستون فقرات نیز برای تمیز کردن کبد مهم است.

سخن پایانی

اگرچه سم‌زدایی و پاک‌سازی کبد رایج شده است، اما هیچ شواهد علمی مبنی بر مؤثر بودن آن‌ها وجود ندارد و ازآنجاکه بسیاری از این محصولات مانند دارو‌ها تنظیم نمی‌شوند، اطلاعات کمی در مورد اثربخشی و عوارض جانبی طولانی‌مدت آن‌ها وجود دارد. 

پاک‌سازی کبد بر اساس این ایده است که مواد شیمیایی و سموم به طور مداوم در سیستم شما تجمع می‌یابد، اما این یک تصور اشتباه است. به‌جای انتخاب سم‌زدایی از کبد، گزینه ایمن‌تر این است که بر انتخاب‌ها و عادات شیوه زندگی سالم تمرکز کنید. برخی از عادات آزمایش شده و دوستدار کبد شامل رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و محافظت از خود در برابر دارو‌های بالقوه مضر، بیماری‌های کبدی و سموم محیطی است.