خانم بازیگر از سختی لهجه هایش در کار میگوید + عکس

«فرشته صدر عرفایی» بازیگر سینما و تلویزیون کشورمان با حضور در برنامه رادیویی «پرانتزباز» به پرسش‌های مجید واشقانی مجری این برنامه پاسخ گفت.

وی با اشاره به تجربه حضور در نقش‌های گوناگون و صحبت کردن با گویش‌های مختلف خراسانی، بلوچی و بوشهری اظهار داشت: واقعیت این‌که، نمی‌توانم بگویم سخت است؛ به هر حال بازیگر برای رسیدن به نقش تلاش می‌کند و البته برای او یک چالش است که فردی را از قوم دیگری و با لهجه دیگری که مربوط به خودش نیست، علاوه بر شخصیتی که در فیلمنامه وجود دارد مورد شناسایی و درک قرار دهد. اولین فیلمی که در آن لهجه داشتم، فیلم «آدمِ» عبدالرضا کاهانی بود که ایشان دیالوگ‌های مربوط به نقش من را خودشان با لهجه‌ سبزواری یا نیشابوری ـ که الان دقیقا خاطرم نیست کدام بودـ برایم ضبط کرد. ابزارها هم طی سالیان از واکمن به MP3 Player و بعد به گوشی هوشمند تغییر کرد. من مرتب صدای کاهانی را گوش می‌دادم و تمرین می‌کردم تا ملکه ذهنم شود. 

* ۳ لهجه مختلف در «شبی که ماه کامل شد»

این بازیگر سینما اظهار داشت: گویش من در «شبی که ماه کامل شد» متفاوت بود و زمان بیشتری برد چرا که وقتی با عروسش صحبت می‌کرد، فارسی با لهجه بلوچی بود. وقتی در پاکستان بودند، اردو حرف می‌زد و موقع صحبت با برادرش به زبان بلوچی صحبت می‌کرد. یعنی سه نحوه گویش داشتیم و این کمی دشوارتر بود. به ویژه که بلوچی و اردو حرف زدن به زبان فارسی نزدیک نبود.

صدرعرفایی بیان داشت: اگر لهجه نباشد، فکر می‌کنم باورپذیری پایین می‌آید. این لهجه‌ها در درجه اول رنگ‌آمیزی اقوام ماست و زیبا هم هست. این رنگ آمیزی و زیبایی معرفی اقوام و شناخت بیشتر را به همراه دارد و همچنین برای تماشاچی باورپذیری بیشتری در پی داشته و در قصه کار کرد دارد. منظورم این است که اگر این تفاوت زبان و لهجه و فرهنگ قرار است درام را پیش ببرد و این تفاوت مبنای شکل‌‌گیری قصه در فیلمنامه باشد.

او همچنین در پاسخ به اینکه آیا از قبل نسبت به زبان و گویش بلوچی آشنایی داشته است یا خیر، گفت: من با هیچ کدام از گویش‌ها و زبان‌ها آشنایی نداشتم.

وی ادامه داد: در فیلم «توماج» هم احسان عبدی‌پور که خودش بوشهری است؛ خیلی من را راهنمایی کرد. در این فیلم سکانس‌های عزاداری داشتیم. من از حدود ۲۰ روز قبلش بوشهر بودم تا بیشتر بدانم و تحقیق کنم. خاطرم هست که به قبرستان می‌رفتم که شیوه عزاداری و خاکسپاری را ببینم؛ یا اینکه در بازار می‌گشتم و با مردم حرف می‌زدم.

این بازیگر که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را برای بازی در فیلم «شبی که ماه کامل شد» دریافت کرده است، اظهار داشت: در این فیلم هم همینطور بود. به خانه ها می‌رفتم و حتی سوزن‌دوزی تمرین کردم تا ببینم چطور این پارچه را روی پایشان می‌گذارند و می‌دوزند. نشست و برخاست، آشپزی کردن در آشپزخانه، غذا خوردن و این مسائل چیزهایی است که کاراکتر را تکمیل می‌کند و به ما از قومی که قرار است در رابطه با آن نقشی را بازی کنیم شناخت می‌دهد.

* مسئولیت کلیدی بازیگر، کارگردان و مربی لهجه

صدر عرفایی که در جدیدترین فیلم اصغر فرهادی در نقش «رادمهر» گفت: وقتی برای فیلمنامه‌نویس مهم است که این شخصیت در فیلمنامه با زبان دیگری و یا با لهجه باشد؛ معنی‌اش این است که کاراکتر با آن معنای درست پیدا می‌کند و برای تماشاگر باورپذیر می‌شود. به همین دلیل این یک تلاش مضاعف است. این که گفتم سخت نیست، معنی‌اش این است که اگر انرژی بیشتری بگذاریم شدنی است. یعنی دیالوگ‌هایی که حفظ می‌کنیم زمان بیشتر و تمرین بیشتری می‌خواهد و به همین خاطر اگر زمان بگذاریم دشوار نیست. 

وی افزود: در برابر اقوامی که با آن زبان یا لهجه تکلم می‌کنند، مسئولیت بزرگی متوجه بازیگر، کارگردان و مربی لهجه است. کسی که لهجه را با بازیگر کار می‌کند، معمولاً چون از همان خطه است عِرق بیشتری هم دارد و خیلی تلاش می‌کند که کار درست انجام شود. همه‌ کسانی که به منطقه‌ای تعلق دارند به لهجه و زبانشان حساس هستند، پس بهترین راهنما به حساب می‌آیند. من صدای او را داشتم و گوش می‌دادم، از طرفی در فیلمنامه اعراب می‌گذاشتم تا بتوانم دقیق حفظ و تمرین کنم و مرتب هم با ایشان تمرین می‌کردم.

صدر عرفایی در پایان خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد آثاری کاملاً به زبان غیرفارسی باشد، زیرنویس می‌خواهد و زیرنویس ارتباط تماشاچی را با فیلم کم می‌کند. در کل مخاطب عام شاید خیلی دوست نداشته باشد که زیرنویس بخواند و ممکن است فیلم را با خطر فاصله از تماشاچی رو به رو کند. به همین دلیل گاهی اوقات که کارگردان و فیلمنامه‌نویس تشخیص دهند که نیازی به برجسته کردن تفاوت قومی و فرهنگی و آداب و سنن با تاکید قصه بر بومی بودن نیست، تصمیم می‌گیرند تا فارسی حرف بزنند یا اینکه فارسی را با لحن آن قوم صحبت کنند. 

«پرانتز باز» که در گروه برنامه‌های مستند و ترکیبی نمایشی رادیو نمایش تولید می‌شود، به تهیه‌کنندگی وسردبیری مارال دوستی جمعه‌ها ساعت ۲۱ تا ۲۳ به صورت زنده پخش می‌شود.