صرفه جویی نمی‌کنم چون پولش را می‌دهم

امان الله قرائی مقدم درباره فرهنگ مصرف در ایران بیان کرد: بد مصرف کردن از آب، برق، گاز و هدر دادن انرژی، بی‌توجهی به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و درست نکردن از ابزار و امکاناتی که در اختیار داریم را تاخر فرهنگی می‌گویند.

او با بیان اینکه این تئوری را آگبُرن و نیم کُف مطرح کرده‌اند، اظهار کرد: من نیز حدود 30 سال پیش این موضوع را در کتابم عنوان کردم. فرهنگ دو قسمت است، یک قسمت آن مادی و قسمت دیگر معنوی است. فرهنگ مادی شامل آب، ماشین، یخچال، گاز و غیره است که می‌توان آن را با وجه نقد خرید اما در فرهنگ معنوی طرز استفاده از آن مطرح است.

این جامعه شناس ادامه داد: برخی با در اختیار داشتن فرهنگ مادی نمی‌توانند از فرهنگ معنوی آن به درستی استفاده کنند مثل لوازم آرایش که بسیاری از زنان و دختران آن را تهیه می‌کنند اما فرهنگ استفاده از آن را ندارند. برای مثال در حال حاضر فرهنگ آپارتمان نشینی در تهران با مشکل کمتری نسبت به برخی از استان‌ها یا شهرستان‌های دیگر روبرو است زیرا مردم با زندگی کردن در آپارتمان کم کم با شرایط فرهنگی آن آشنا شدند و آن را یاد گرفته‌اند. پس آشنایی مردم با فرهنگ معنوی نیاز به زمان دارد.

قرائی مقدم اضافه کرد: تمام مشکلات موجود در جامعه از گذاشتن زباله پشت در آپارتمان، رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی، درست مصرف نکردن انرژی و همه‌ی موارد مشابه به دلیل نداشتن فرهنگ معنوی اتفاق می‌افتد.

او با بیان اینکه افراد با توجه به تحصیلات، زندگی در شهر و تربیت درست خانوادگی تاخر فرهنگی‌شان متفاوت است، افزود: این امر را مثل یک خط مورب رو به بالا در نظر بگیرید که نوک آن تکنولوژی است و بعد از آن به ترتیب فرهنگ معنوی و فرهنگ مادی را در نظر بگیرید. مردم دنیا با توجه به چنین خطی حرکت می‌کنند. در هیچ کجای دنیا حتی کشور سوئیس، مردم آنچه را که زود در دسترس‌شان قرار می‌گیرد، درست مصرف نمی‌کنند زیرا این امر به زمان نیاز دارد.

این جامعه شناس گفت: مردمی که زودتر با تکنولوژی جدید آشنا شدند، زودتر ماشین دودی، دوچرخه، گاز یا برق دیده‌اند، زودتر نیز نحوه درست استفاده از آن را یاد گرفته‌اند و تاخر فرهنگی کمتری دارند. مردم ایران و تهران نیز روی چنین خطی حرکت می‌کنند. مردم تهران نسبت به برخی از شهرهای کوچکتر دیگر تاخر فرهنگی کمتری دارند.

قرائی مقدم درباره اینکه ما به عنوان یک شهروند چگونه می‌توانیم در این زمینه به هموطنانمان کمک کنیم؟ توضیح داد: این موضوع باید از خانواده و از دوران کودکی آموزش داده شود. باید به فرزند خود نحوه درست مصرف کردن از انرژی را در خانواده، مدرسه آموزش داد. رسانه‌ها از جمله رسانه ملی نیز می‌توانند با ساخت برنامه‌های مرتبط در این زمینه فرهنگ سازی کنند. باید افرادی که نحوه درست مصرف را رعایت نمی‌کنند جریمه یا تنبیه شوند تا این روند تکرار نشود، گرچه فرهنگ سازی نیاز به زمان دارد اما می‌توان به مرور زمان آن را عملی کرد.

او با بیان اینکه البته برای فرهنگ سازی نیز دو راه وجود دارد، ادامه داد: یکی آنکه افراد خود به خود یاد بگیرند. افرادی که از شهرهای کوچکتر وارد شهرهای بزرگتر می‌شوند از همان ابتدا با بسیاری از مسائل آشنا نیستند اما کم کم خودِ شهر قوانینش را یاد می‌دهد. ازطرفی والدین نیز نقش مهمی در این زمینه دارند و زوج‌های جوانی که بچه دار می‌شوند باید درست مصرف کردن را نیز به فرزندانشان آموزش دهند.

این جامعه شناس بیان کرد: خودِ من، اخیرا با فردی درباره درست مصرف کردن آب و برق بحث می‌کردم که مدعی بود «وقتی آب و برق را به کشورهای دیگر می‌فروشند، چرا من مصرف نکنم؟ خوب این کار را نکنند تا ما نیز برای مصرف آن مشکلی نداشته باشیم». مطرح کردن چنین صحبت‌هایی بدبینی سیاسی به وجود می‌آورد. همه چیز از فرهنگ شروع می‌شود و به فرهنگ بر می‌گردد. تئوری فرهنگ گرایان این است که اساس بدبختی و پیشرفت فرهنگ است. کویت و عربستان اقتصاد دارند اما فرهنگ ندارند در حالی که فرهنگ نقش اساسی و مهمی دارد.