جنگل ها ایستاده می میرند!

جنگل از مولفه های حائز اهمیت در حوزه زیست محیطی و منابع طبیعی محسوب می شوند،عرصه ای غنی در حوزه تنوع گونه های گیاهی،حیوانی و جانوری که ظرفیتی بالقوه برای حیات و بقای جانداران،تعدیل هوا،تثبیت خاک،جذب گردشگر و...به شمار می روند.

یکی از مناطق و محدوده های غنی از قلمروی ایران زمین در حوزه جنگل ها،به استان های شمالی کشور(گیلان و مازندران)معطوف می شود،منطقه ای پوشیده از جنگل های هیرکانی به عنوان منابعی برجسته که نه تنها در کشور از اهمیت بسیاری برخوردار است ،بلکه سازمان های جهانی و بین المللی ذیربط نیز به این حوزه،توجهی جدی لحاظ  می کنند.

رئیس سازمان جنگل ها و مراتع کشور در حالی از افزایش سطح جنگل های شمالی کشور خبر می دهند که صاحبنظران و کارشناسان این حوزه به کاهش این منابع غنی طبیعی تاکید دارند،این ادعا در شرایطی مطرح است که در طول سالیان اخیر،کارشناسان نسبت به تخریب اراضی طبیعی و جنگل های کشور کررا هشدارهایی جدی داشته اند.

* نابودی 350 متر مربع از مراتع و جنگل های کشور در هر ثانیه 

محمد امینی،رئیس پیشین موسسه تحقیقاتی و کشاورزی منابع طبیعی استان مازندران در اسفند ماه سال گذشته و در گفتگویی با رسانه ها عنوان کرد:روزانه 40 هکتار از جنگل های کشور کاسته می شود و با شرایط و استمرار روند فعلی ظرف چند سال آینده،اثری از جنگل های کشور باقی نخواهد ماند.

توجیه وی برای طرح چنین ادعایی به محدودیت های موجود در بخش بذر جنگل ها باز می گردد،زیرا متوسط بذردهی درختان جنگل ها بین سه تا هفت سال طول می کشد و این مقطع زمانی بطور طبیعی،سیر جایگزین سازی جنگل ها با آنچه که تخریب و نابود شده اند را نامتوازن می سازد و این به معنای کاهش این ظرفیت بالقوه و موهبت الهی است.

حمید گشتاسب میگونی،مدیر کل زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط نیز قریب به یکماه پیش،همزمان با روز جهانی تنوع زیستی به اعداد و ارقامی تامل برانگیز اشاره کرد(که البته نامبرده مستنداتی که دال بر این ادعا باشد را ارائه نکرد)که در صورت دقیق و صحیح بودن آن،بسیار وحشتناک و نگران کننده به نظر می رسد،وی عنوان کرده بود که در هر ثانیه،350 متر مربع از مراتع و جنگل های کشور نابود می شوند.

هادی کیا دلیری نیز در اسفند ماه سال گذشته در گفتگویی با رسانه ها گفت:بر مبنای اعلام سازمان جنگل ها از سال 34 تا 86 شمسی،قریب به سه هزار هکتار از جنگل های کشور با تخریب و  نابودی روبرو شده اند.

البته نباید از نظر دور داشت در ارزیابی وآنالیز چنین وسعتی از تخریب باید به تعریفی جامع و علمی از جنگل ها نیز اشاره داشت.

در تعریف رایج مرتع و جنگل از منظر علمی و کارشناسی اینچنین قید شده که اساسا جنگل به محدوده ای گفته می شود با وسعت حداقل نیم هکتار زمین،که میزان و درصد پوشش درختان آن حداقل 10 درصد از کل اراضی قید شده را به خود اختصاص دهد.

البته سازمان جنگل ها در تعریف جنگل معتقداست با پوشش 5 درصدی درختان در عرصه خاکی ذکر شده نیز می توان به چنین  بافت ها و اراضی جغرافیایی،عنوان جنگل اطلاق کرد،با این تعبیر و تعریف،سطح و وسعت جنگل های کشور به بیش از 14 میلیون و 300 هزار هکتار ارتقا می یابد.

* تکذیب کاهش 2 درصدی جنگل های ایران

جلالی،رئیس سازمان جنگلداری کشور در خصوص کاهش میزان 2 درصدی سطح جنگل ها در هر سال و مطرح شدن آن در برخی رسانه ها،آن را غیر واقعی عنوان کرد،زیرا به اعتقاد وی در صورت صحت این موضوع باید در طول 37 سال گذشته بیش از 70 درصد از جنگل های کشور با نابودی مواجه می شد که با توجه به رویکرد حفاظتی دستگاه های ذیربط و اظهارات رئیس سازمان جنگلداری این میزان در طول 60 سال گذشته 15 هزار هکتار نیز افزایش داشته است.

*بازیگران اصلی حوزه جنگل زدایی،قاچاقچیان چوب و زمین خواران

با همه این اوصاف شکی نیست که بخش قابل توجهی از جنگل های کشور در طول سالیان گذشته از بین رفته اند و در این نابودی عوامل متعددی همچون افزایش دمای کره زمین،آتش سوزی،قاچاق چوب و باند های مافیایی فعال در این حوزه،زمین خواری یا به تعبیری جنگل خواری،تعریف پروژه های عمرانی ... نقش داشته اند.

اگر چه مسئول ارشد سازمان جنگل داری معتقد است که با حفاظت های لحاظ شده احیا و بازآوری جنگل ها در طول سالیان گذشته محقق شده،اما بدون تردید و در خوشبینانه ترین حالت ممکن در صورت نظارت صحیح و اصولی تر از بخش قابل توجهی از هزینه کردها برای جایگزین سازی و احیای جنگل ها پیش گیری می شد که البته این امر نیز مشروط و منوط به این امر است که آمار ارائه شده در خصوص میزان حفظ و احیای جنگل ها در نهایت دقت اعلام شده باشد.

امید است با تشدید برخوردهای قهری با عاملان نابودی جنگل ها،لحاظ کردن دغدغه هاتی زیست محیطی به عنوان پیش اولویتی در تعریف و اجرای پروژه های عمرانی و البته فرهنگ سازی و آموزش های صحیح ،گام های استوارتری در راستای حفظ این منابع خدادادی برداشته شود.