به گزارش پارس به نقل از ایسنا، آنان توانستند به کمک این نانوژل ها دارو را به ‏ صورت هدفمند و با دوز کمتر و در نتیجه با اثرگذاری بیشتر و عوارض جانبی کمتر به مغز برسانند. ‏

ویژگی ها و پیچیدگی های خاص مرتبط با سیستم اعصاب مرکزی سبب شده است که با وجود پیشرفت های فراوان در عرضه و توسعه ‏ سامانه های دارورسانی به این سیستم، هنوز شاهد عدم درمان مناسب بسیاری از بیماری های مغز و اعصاب در جهان باشیم. مغز به عنوان ‏ مهمترین ارگان حیاتی بدن از سیستم های حفاظتی بسیار پیشرفته ای برخوردار است. از خارج، جمجمه و از داخل، دو سد فیزیولو‍ ژیکی خونی-‏ مغزی و خونی- مایع مغزی نخاعی این نقش حفاظتی را به عهده دارند. این دو سد فیزیولوژیک، سیستم عصبی مرکزی را از محیط اطراف ‏ جدا کرده و ورود و خروج ترکیبات مختلف از جمله داروها به مغز را کنترل می کنند. لنفوم‎ ‎ اولیه سیستم‎ ‎ عصبی‎ ‎ مرکزی نوع خاصی از ‏ سرطان مغزی است که در این مطالعه مورد نظر بوده است. برداشتن بافت سرطانی از طریق عمل جراحی به دلیل عمق تومور معمولا موفقیت ‏ آمیز نیست و دارو درمانی همچنان مهمترین روش مقابله با این بیماری است. ‏

این تحقیقات نیز با هدف طراحی فرمولاسیون جدیدی بر پایه نانو ژل برای داروی ضد سرطان متوترکسات انجام شد تا امکان ‏ دارورسانی را به صورت هدفمند و با دوز کمتر و در نتیجه با اثرگذاری بیشتر و عوارض جانبی کمتر به مغز ایجاد کند.

دکتر امیر آزادی، ‏ دانشجوی دکتری تخصصی فارماسیوتیکس دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این رابطه افزود: « هدف کلی این مطالعه ‏ بهینه سازی دارو درمانی تومورهای مغزی از رهگذر بهبود نفوذ داروی متوترکسات به سیستم اعصاب مرکزی بوده است که در همین راستا به ‏ بررسی خواص نانوذرات هیدروژلی برای کمک گرفتن از این نانوماده مفید برای تحقق این امر پرداخته شد. » ‏

نانوذرات هیدروژلی یا به عبارت بهتر نانوژل ها (‏ Nanogels‏ ) خانواده ای از سیستم های نانوذره ای هستند که با بروز توامان ویژگی های ‏ مربوط به هیدروژل ها و نانوذرات، جایگاه خاصی را برای خود در بین سایر سامانه های دارورسانی ایجاد کرده اند؛ بنابراین می توان از خصوصیاتی ‏ مانند آب دوستی، انعطاف پذیری، تنوع در عملکرد، قابلیت بالای جذب آب و زیست سازگاری هیدروژل ها در کنار ویژگی هایی مانند بالا بودن ‏ مدت حضور در گردش خون و توانایی دسترسی فعال و یا غیر فعال به بافت هدف و سایر قابلیت های نانوذرات، به طور همزمان سود جست. ‏

آزادی در ادامه گفت: « در این مطالعه یک روش راحت و قابل دسترس برای ساخت نانوژل های حامل متوترکسات طراحی ‏ شد. بهینه سازی و ارزیابی آن با موفقیت از طریق نگرش بهینه سازی چند هدفی (‏ multi-objective optimization‏ ) با در نظر گرفتن ‏ اندازه نهایی ذرات، شاخص پراکندگی (‏ poly dispersity index‏ ) ، کارایی بارگذاری و ظرفیت بارگذاری دارو به عنوان متغیر وابسته، انجام ‏ پذیرفت. پارامترهای بارگذاری دارو در دامنه قابل قبول به دست آمد. یکسری از تست های ارزیابی برون تن شامل بررسی اندازه ذره، توزیع ‏ اندازه ذره ای و بار سطحی، بررسی مورفولوژی، ارزیابی شیمیایی و بررسی آزادسازی دارو بر روی نانوژل های تهیه شده انجام شد و در کل ‏ مناسب بودن نانوژل ها برای دارورسانی به سیستم اعصاب مرکزی تأیید شد. علاوه بر این نانوژل ها رفتار آزادسازی برون تن قابل قبولی را ‏ ارائه دادند. » ‏

آزادی در رابطه با مکانیزم عملکرد این نوع دارو رسانی افزود: « نانوذرات هیدروژلی با بروز توامان ویژگی های مربوط به هیدروژل ها و ‏ نانوذرات، جایگاه خاصی را برای خود در بین سایر سامانه های دارورسانی ایجاد کرده اند. اگر‎ ‎ چه‎ ‎ سازوکار‎ ‎ انتقال‎ ‎ نانوذرات‎ ‎ حامل‎ ‎ دارو‎ ‎ از سد ‏ خونی-مغزی هنوز‎ ‎ کاملاً‎ ‎ روشن‎ ‎ نشده‎ ‎ است، اما‎ ‎ به‎ ‎ نظر می رسد‎ ‎ که‎ ‎ بعد‎ ‎ از‎ ‎ تزریق‎ ‎ به‎ ‎ جریان‎ ‎ خون‎ ‎ و‎ ‎ اتصال با‎ ‎ آپولیپوپروتئین ها، نانوژل ها ابتدا‎ ‎ به‎ ‎ سلول های‎ ‎ اندوتلیال مویرگ های‎ ‎ مغز‎ ‎ متصل می شوند‎ ‎ و‎ ‎ به دنبال‎ ‎ آن از‎ ‎ طریق‎ ‎ اندوسیتوز (با‎ ‎ واسطه‎ ‎ گیرنده ها) وارد سلول های‎ ‎ اندوتلیال می شوند‎ . ‎ این‎ ‎ محتمل ترین سازوکار‎ ‎ مطرح‎ ‎ است. » ‏

به گفته آزادی این طرح در صورت حصول نتایج قابل قبول در مراحل بعدی می تواند به عنوان قدم اول در دارورسانی هدفمند انواع داروها ‏ با فرمولاسیون بر پایه نانوژل به سیستم اعصاب مرکزی برای درمان بیماری های مرتبط با این سیستم باشد. نتیجه حاصل علاوه بر افزایش ‏ اثرگذاری می تواند به کاهش چشمگیر عوارض جانبی دارو منجر گردد. ‏

تحقیقات حاضر مربوط به قسمت برون تن و مطالعات آزمایشگاهی است که در آزمایشگاه بیوفارماسی و فارماکوکینتیک دانشکده ‏ داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران به انجام رسیده است.

به گفته آزادی مطالعه درون تن (مطالعات حیوانی) نیز در حال پیگیری بوده و ‏ تقریباً رو به اتمام است. همچنین مدل سازی رفتار نانوذرات در محیط درون تن در قالب فرصت مطالعاتی خارج از کشور برنامه ریزی شده است. ‏

نتایج این تحقیقات که به وسیله دکتر امیر آزادی و همکاران وی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و زنجان صورت گرفته است در مجله ‏ Carbohydrate Polymers‏ (جلد ۹۰، شماره ۱،۱ سپتامبر ۲۰۱۲) منتشر شده است.