رونمایی از «مکتب اجتهادی آخوند خراسانی»

 آیین رونمایی کتاب «مکتب اجتهادی آخوند خراسانی» اثر سیدمصطفی محقق داماد، شنبه شب ۲۶ آبان باحضور اشرف بروجردی، کاظم موسوی بجنوردی، سیدرضا صالحی امیری، محسن اسماعیلی، عنایت‌الله مجیدی، ناصر نقویان و محمدعلی آهنگران در موزه کتاب و میراث مستند ایران در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد. در این برنامه، غلامحسین ابراهیمی دینانی، اکبر ثبوت، رحیم نوبهار، داود فیرحی و علی ططری درباره آخوند خراسانی و همچنین آیت‌الله محقق داماد به ایراد سخن پرداختند.

«رحیم نوبهار»، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، در توصیف کتاب مکتب اجتهادی آخوند خراسانی، گفت: دغدغه مهم استاد محقق داماد، تسلط روح تقلیل در مطالعه فقه است. ایشان در کتاب‌شان مشکلاتی را مطرح کرده‌اند و برای آن راهکارهایی پیشنهاد می‌کنند.

او افزود: یکی از این دغدغه‌ها توسعه اندیشه سخن گفتن از قول خداوند است، این دغدغه بزرگ و مقدسی است که استاد حجیت درک‌های عقلانی را توضیح داده‌ و گفته‌اند روند تفکر باید عقلانی باشد و ضرورتی ندارد هر چه را از دین درک می‌کنیم به خدا نسبت دهیم.

 نوبهار به معضلاتی که درک نادرست از دین ایجاد می‌کند، اشاره کرد و ادامه داد: مشکل وقتی بزرگتر می‌شود که شریعت و فقه، به عاملی برای دسته‌بندی‌های موهوم تبدیل نشود که دسته‌بندی‌های نادرست اجتماعی بسازد، راه‌حل کتاب پذیرش اصل کرامت انسانی به عنوان اصل و مبناست. ما باید مساله ایمان و کفر را بپذیریم اما نه در ساحت امر شهروندی.

«داوود فیرحی»، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، به این که نویسندگان برای نوشتن باید پیامی داشته باشند اشاره کرد و گفت: در کتاب مکتب اجتهادی آخوند خراسانی، سه مبحث مطرح شده؛ نخست اجتهاد شیعه از ابتدا تا مشروطه، یعنی تجدد در ایران، دوم قهرمانان شریعت که در زمان‌های لازم ناجی دین بوده‌اند و سوم اجتهادهای ناب خود استاد که نوآوری‌هایی بر اساس اجتهاد آخوند خراسانی است.

او افزود: ادله برتر در این کتاب، بحث‌های معنی مثل عدالت و کرامت است، اساس تجدد نیز به کرامت برمی‌گردد. نظریه کرامت، در ادبیات محقق داماد، نشانه درخشش در آینده است. انسان در مقام «ما هو انسان» کرامت دارد و هیچ ویژگی دیگری معارض آن نیست. مهم‌ترین نتیجه کرامت برابری آدم‌ها، حق تعیین سرنوشت، حق آزادی و حق سخن گفتن است.

«علی ططری»، رئیس مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی، نیز در این نشست درباره اسناد مربوط به آخوند خراسانی سخن گفت و افزود: کرامت انسانی در نگاه آخوند خراسانی، در بحث تاریخی هم رعایت شده، ایشان جریانی را تعریف کرد که هم سیاست و فقه را به هم پیوند می‌داد و هم اندیشه دیدگاه‌های تازه‌ای را به جامعه ارائه می‌کرد.  

او ادامه داد: آخوند خراسانی از حامیان افتتاح بانک ملی بود و برای نظام آموزشی در همه کشور برنامه داشت‌. حتی برای نظارت در کار مجلس و دولت به فروغی نامه نوشت و فروغی آن را به همه وزارت‌خانه‌ها فرستاد. ایشان حتی به علما خرده می‌گرفت که چرا سکوت می‌کنید؟!

آیت الله محقق داماد در این برنامه و به عنوان سخنران آخر گفت: من به این بیت از شعر حافظ رسیدم و آن را لمس کردم که «از دم صبح ازل تا آخر شام ابد / دوستی و مهر بر یک عهد و یک میثاق بود». واقعیت این است که همه فضلایی که در این مراسم سخنرانی کردند، تنها به دلیل مهر و محبتی که در قلبشان هست، این کار را کردند.

او افزود: کتاب های زیادی درباره آخوند خراسانی نوشته شده، اما کتاب استاد اکبر ثبوت را مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی توسط آقای دعایی فرستادند و خواندن آن را به من پیشنهاد کردند که متاسفانه هنوز هم منتشر نشده است.

او در پاسخ به این پرسش که چه امری باعث شد که به فکر نوشتن چنین اثری بیفتد، اظهار کرد: این اثر تنها نیست و تازه آغاز کار من است و چندین کتاب دیگر نیز در این باره آماده شده که به زودی منتشر می شود. علت آن هم این است که ما در کشوری زندگی می کنیم که نامش جمهوری اسلامی است و ۴۰ سال قبل قانون اساسی آن نوشته شد و بعدها نیز اصلاحاتی روی آن انجام شد، اما به یک نکته در قانون اساسی توجهی نشده و آن این است که ۱۰ پست کلیدی به شخصی به نام مجتهد داده شده است.

محقق داماد افزود: رهبری، رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس قوه قضاییه و شش فقیه شورای نگهبان باید مجتهد باشند. بعدها یکی از شروط انتخاب وزیر اطلاعات را نیز مطابق قوانین عادی اجتهاد دانستند. یعنی شما اگر می‌خواهید نماینده مجلس شوید باید مجتهدین تایید کنند و همچنین قانونی که در مجلس تصویب یا تفسیر می‌شود، نیاز به تایید مجتهدین دارد و همین طور قوه قضاییه و... .

وی بیان کرد: با توجه به این نکته مهم، کشور را اجتهاد اداره می کند. بنابراین چه باید کرد که مشکلات برای این کشور به وجود نیاید؟ هر روز با هر مسأله کوچک شرعی، چه مشکلاتی که برای کشور به وجود نمی‌آید. برای نمونه سفیر کشور باید دستش را باند ببندد تا با یک خانم دست ندهد.

محقق داماد گفت: در صد سال قبل یک شیخ فقیه از بعد اجتهادی یک دموکراسی برای ایران درست کرده که در آن زمان از پیشروترین دموکراسی‌های منطقه بود که هنوز ترکیه و کشور های دیگر به آن دموکراسی نرسیده بودند و این را برای ما آخوند خراسانی در نظر گرفته بود. ای کسانی که از عمامه و لباس روحانیت گله‌مندید ولی بدانید که یک روز روحانیت دموکراسی را برای شما خواست. من به این جهت این کتاب را نوشتم که بدانید آنی که روزی دغدغه دموکراسی برای شما داشت، روحانیت بود.

او همچنین اظهار کرد: یک فقیه در آن زمان از چارچوب فقاهت مشکلات را حل کرده و اجتهاد را تحقق بخشیده و در چارچوب اجتهاد پویای شیعی، دموکراسی و مردم‌سالاری به تمام را برای ما آورده است. امروز ما به یک آخوند خراسانی و فقیهی نیاز داریم که کسی روی حرفش حرف نزند. من طلبه جوانی بودم که مدرس هم بود. زمانی که کتاب «حجاب» آیت‌الله مطهری منتشر شد، یک عده دگم متحجر شروع به سروصدا کردند که این کتاب بی‌حجابی را پرورش می‌دهد، یک فقیه که مرحوم پدرم بود، سر کلاس درسش گفت هر کسی حرف دارد با من صحبت کند. این فرد آثار مرا به زبان فارسی نوشته است. بعد از آن دیگر کسی حرفی نزد. بنابراین ما به یک آخوند خراسانی قوی در زمان حاضر نیازمندیم.

انتهای پیام/