گروه زندگی ـ زهره سعیدی: چشمانش را بست و سعی کرد به خودش مسلط باشد، اینطور ادامه داد: «همیشه فکر می‌کردم از پس همه چیز برای بچه بربیایم الا اینکه اگر غذا نخورد ، چه کار باید بکنم؟» ساکت شد و قندش را در چای انداخت و گفت: «می دانی، من هرغذایی که لازم و مفید است برایش درست کردم، حتی غذاهایی که خودش طلب می‌کند، اما باز هم پس می‌زند و از دهانش بیرون می ریزد. هر چه حرص می‌خورم و التماس می‌کنم که غذا بخورد، دور خانه دنبالش می‌دوم و قاشق قاشق غذا در دهانش می‌گذارم اما فکر می‌کنم از این کارها لذت می‌برد تا مرا بیشتر حرص بدهد، باز هم نمی‌خورد!» 

اینها صحبت‌های مادری است که به خاطر غذا نخوردن و بدغذایی فرزندش مدام در اضطراب و استرس قرار دارد و مستأصل شده است. اما واقعا بدغذایی یک بچه چه دلائلی می تواند داشته باشد و چطور می توان این چالش را با یک بچه بدغذا حل کرد؟ ممکن است این اتفاق برای هر پدر و مادری بیافتد که بچه اش برای غذا بدرفتاری بکند و هر غذایی را نخورد بنابراین این مطلب چه برای کسانی که تازه مادر و پدر شدند و چه کسانی که هنوز بچه ندارند، بدردبخور باشد.

*چند علت مهم بدغذایی بچه ها

دکتر سیمین احتشام کیا، پزشک و متخصص درباره علل بدغذایی بچه ها می گوید: «برخی بچه ها به دلائل جسمانی مثل مشکلات معده و روده ، بی اشتهایی جسمانی ، مصرف شیر زیاد برای شیرخوارگان، داشتن ویروس یا التهاب گلو، ابتلا به اسهال و برخی به دلائل روانی مثل تحت فشار بودن از سوی والدین، اضطراب و استرس، علاقه به نه گفتن،  نداشتن حس خوب از خوردن غذا، کلافگی ، خستگی زیاد، علاقه به بازی کردن همیشگی ، بدغذا می شوند.

مادر  و پدر ابتدا باید مطمئن شوند که مشکل بدغذایی دائمی فرزندشان به دلیل مسائل جسمانی نیست که با آزمایش و چکاپ مشخص می شود که اگر اینطور باشد باید مانع جسمانی آن رفع شود. گاه هم دیده می شود که شیرخوارگان سر زمان مشخص از شیر گرفته نمی شوند و به خاطر همین علاقه ای به مصرف مواد غذایی جامد پیدا نمی کنند، بنابراین خود از شیر گرفتن بچه ها سر زمان معین باعث می شو د که بچه به اشتها بیافتد و مواد غذایی مصرف کند.»

*مادران فرزندان بدغذا بدانند

برخی مادران هم هستند که توجهی به زمان مناسب غذا دادن به بچه ها نمی کنند و تصورشان این است که بچه مثل خودشان زمانبندی غذایی دارد در حالیکه اینطور نیست و بچه هاهر زمان که گرسنه می شوند باید غذا بخورند. 

-تا گرسنه نشده، غذا نخورد

بنابراین به تعبیر دکتر احتشام بچه تا زمانی که گرسنه نشده نباید غذا بخورد و همین امر اگر رعایت نشود، باعث بدغذایی بچه ها می شود. بچه ای که گرسنه باشد خودش به سمت غذا کشیده می شود اینکه در هر زمانی ما انتظار داشته باشیم بچه ها غذا بخورند، اینطور نمی شود.

-غذا خوردن را ساده کنید، درگیر آداب غذا نباشید

برخی مادران تصور دارند که بچه های کوچک هم می توانند رسوم غذا خوردن را چون بزرگترها به جا بیاورند، مودب و مرتب و تمیز غذا بخورند. در حالیکه بچه ها تمایل به بازی کردن با غذا هم دارند. حتی می توانید مثل یک هواپیما به بچه ها غذا بدهید و اجازه دهید هر طور دوست دارد غذا بخوردو بعد از غذا لباس هایش را عوض کنید یا اینکه یک پیش بند ببندید و اجازه دهید حتی غذا را بریزد یا با دست آن را مزه مزه کند. بنابراین درگیر آداب غذا برای بچه ها نشوید تا انتها با بازی هم غذایشان را میل کنند و سخت نگیرند.

-با هم غذا را آماده کنید

مشارکت دادن بچه های بزرگتر در امر پخت و پز غذا باعث می شود که انتها هم به اشتها بیایند و شاد شوند. همین امر روند غذا خوردنشان را هم اگر بدغذا هستند، بهتر می کند. تحقیقات نشان داده است کسانی که بچه هایشان هنگام پخت و سرو غذا مشارکت دارند، حس بهتری از غذا خوردن دارند. مثلا بچه ها سه ، چهار ساله می توان اجازه داد که هنگام آماده کردن و چیدن ظروف مشارکت  کنند. 

-همیشه از بچه ها نظر نخواهید

بعضی مادرها سعی می کنند برای هر غذایی نظر بچه ها را بپرسند که چه چیز دوست داری، همان را درست کنم و در نهایت هم بچه ها لجبازی می کنند و همان غذا را هم نمی خورند و به این ترتیب چرخه لجبازی و دلسردی در خانه ادامه پیدا می کند. بهتر است برخی غذاهایی که به لحاظ سلامتی برایشان مفید است را با مزه دار کردن و شکل  و شمایل زیبا به خوردشان بدهید تا باب سلیقه شان شود.

-اطلاعات درست از میزان صحیح ماده غذایی که بچه در طول روز باید بخورد کسب کند

احتشام کیا معتقد است که برخی مادران تصورشان این است که بچه باید در سنین پایین حجم غذایی زیادی بخورد و در هر وعده انتظار غذای یک آدم بزرگ را از او دارند، این دست مادران باید مطالعه کنند و ببینند که بچه ها در هر سنی چه میزان مواد غذایی در هر وعده نیاز دارند که به بدنشان برسد اینطور نه بچه و نه خودشان را اذیت نمی کنند. بنابراین اطلاعات درست و علمی از میزان غذای واقعی که فرزند شما در این سن نیاز دارد، به شما کمک می‌کند.

-هله هوله در خانه نگه ندارید

برخی خانواده ها هم هستند که اهل هله هوله خوری اند. مثلا همیشه در کمد و کشوی آشپزخانه شان بیسکوییت و کیک نگه داری می کنند یا بچه ها از سنین کم پفک و چیپس می خورند، اینها نه تنها باعث بدغذایی بچه ها می شود بلکه معده شان را هم به هله هوله عادت می دهد و باعث سوتغذیه می شود. اگر این دست هله هوله ها را در خانه نگه ندارید، مشکلات کمتر می شود و برای بیرون رفتن بچه ها هم غذای سالم تهیه کنید. مثلا اگر الان بهار  و تابستان است و بچه ها زیادبه پارک می روند ، برایشان ساندویچ الویه خانگی یا پوره سیب زمینی درست کنید. زمانی که در پارک بازی می کنند و گرسنه می شوند قطعا از ساندویچ شما استقبال می کنند.

-آداب سفره را رعایت کنید و پای حرفتان بمانید

برخی بچه ها از کودکی وارد یک بازی لجبازی برای غذا نخوردن می شوند و پدر و مادر را هم به این بازی می کشانند. احتشام کیا در این زمینه می گوید که والدین باید هوشیار باشند و خود را به راهی بزنند که در جریان این بازی نیستند، سفره را زمان مشخص پهن کنند و اگر بچه بزرگتر است به او بگویند فقط دراین زمان سفره پهن می شود و باید غذا بخورد وگرنه دیگر خبری از غذا نیست هر چقدر هم که نق و غر بزند دیگر غذا به او ندهند تا بداند برای زمان های دیگر سر سفره حاضر شود. هیچ زمان هم از حرفشان پایین نیایند مثلا بچه گریه کند، بگویند برایش از بیرون غذا بگیرد یا اینکه یک مدل غذای دیگر برایش تهیه کنند، اصلا نباید در خانه این مسائل اینطور حل و فصل شود.

**برای غذا خوردن به بچه ها استرس وارد نکنید

برخی بچه ها به خاطر استرسی که والدین هنگام غذا خوردن به آنها وارد می کنند، بدغذا می شوند . بچه ها باید بدون هیچ فشار و اضطرابی غذا بخورند، این را والدین باید در نظر داشته باشند که با آرامش به آنها غذا بدهند. حتی گاهی غذا را جلوی بچه های کوچک بگذارید و اجازه دهید که بچه ها خودشان غذا دهان خود بگذارند حتی اگر که غذا را روی لباسشان بریزند و بخندند و بازی کنند. این باعث می شود که فرایند غذا خوردن برایشان لذت بخش شود.

در نهایت دکتر احتشام کیا معتقد است که کلید رفع مشکلات تغذیه کودکان آرامش والدین است اگر والدین با ارامش بتوانند مسائل را حل کنند، مشکل بدغذایی بچه ها را نیز به مرور رفع خواهد شد.