بزرگترین عملیات مرمتی کشور در کرمان

توجه نکردن به یک بافت تاریخی با توجه به گذر زمان، عمر زیاد ابنیه و یا بی‌توجهی مسئولان می‌تواند به نابودی فرهنگ و هویت یک جامعه منجر شود. با توجه به گسترش صنعت گردشگری در جهان و اقتصاد مبنی بر توریسم به احیاء و زنده‌سازی بافت‌های تاریخی در کشورهای اروپایی اهمیت شایانی داده شد. بهسازی و باز زنده‌سازی این گونه بافت‌ها در پویایی و ماندگاری آن‌ها هم‌چنین درآمدزدایی از طریق جذب توریست تأثیر بسزایی دارد.

حال در این میان صاحب‌نظران و منتقدان اعتقاد دارند که بازار بزرگ کرمان، علیرغم جایگاه ویژه‌ای که به لحاظ قدمت تاریخی و جلوه‌های خاص بصری و ویژگی‌های معماری، دارد، به شایستگی در سال‌های گذشته مورد توجه مسئولان قرار نگرفته و اگرچه در سال‌های دور شاهد مرمت بخشی از دیوارها و دالان ورودی این بنا بوده‌ایم، اما اقدامی که برای مدتی طولانی، ماندگاری جاودانی داشته و کج‌دار و مریز نباشد، تا پیش از سکانداری «علیرضا رزم‌حسینی» در مسند استانداری کرمان برای این بازار دنبال نشده بود.

بازار بزرگ کرمان از میدان ارگ آغاز و به میدان مشتاقیه ختم می‌شود و سابقه بازار در کرمان به بیش از 7۰۰ سال پیش و به عصر تیموریان و زمانی که عده‌ای دور هم جمع شدند و بازار اختیاری را به‌عنوان نخستین شالوده بازار بزرگ کرمان پی‌ریزی کردند، بر می‌گردد.

بازار بزرگ کرمان از بازارهای متفاوت تشکیل شده و بیش از ۶۰ درصد آثار تاریخی شهر را در خود جا داده است، گفتنی است که بازار اختیاری را به‌عنوان نخستین شالوده بازار بزرگ کرمان پی‌ریزی کردند.

این بازار طولانی‌ترین راسته بازار ایران محسوب می‌شود و این اثر در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بازار بزرگ کرمان شامل قسمت‌های مختلفی است که برخی از آن‌ها مانند بازار وکیل، بازار اختیاری، بازار گنجعلی‌خان و ... قسمتی از راسته بازار هستند و برخی دیگر مانند بازار قلعه و بازار سردار و ... بصورت راسته‌های متقاطع با راسته بازار هستند و یا تیمچه‌هایی‌اند که به بازار بزرگ راه دارند. این قسمت‌ها شامل بازار ارگ، چهار سوق گنجعلی‌خان، بازار گنجعلی‌خان، بازار اختیاری، بازار وکیل کرمان، بازار سردار، بازار مظفری، بازار قلعه محمود، بازار میدان قلعه، بازار مسگری، بازار زرگری و بازار کفاش‌ها هستند.

از دیگر بخش‌های بازار کرمان، چهارسوق‌هایی است که این بازار را به دیگر بازارهای فرعی ارتباط می‌دهد، نظیر چهارسوق گنجعلی‌خان که محل تقاطع دو راسته بازار است و در گذشته یکی از پرترافیک‌ترین نقاط تجاری شهر کرمان بوده است.

اما این بزرگترین راسته بازار تاریخی کشور با 700 سال قدمت در دل بافت تاریخی شهر کرمان، با بی‌مهری‌های مزمن و نگهداری‌های غیراصولی در سالیان سال، زخم‌های بیشماری بر پیکره این اثر کم‌نظیر فرهنگی و تاریخی گذاشته بود که نمونه بارز آن را می‌توان به آتش‌سوزی مردادماه سال 89 در کاروانسرای جر بازار کرمان به‌علت مشکلات ناشی از سیستم برق‌کشی این مجموعه اشاره کرد که در این راستا کار مرمت این بنای تاریخی و اقتصادی شهر کرمان با پیگیری‌های «علیرضا رزم‌حسینی» استاندار وقت کرمان با کف‌سازی و اصلاح شبکه برق آغاز شد.

«مجتبی شفیعی» مدیر حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان در این‌باره می‌گوید: آثار قدیمی همواره تعمیر می‌شدند و اگر تعمیر و نگهداری در ادوار مختلف صورت نمی‌گرفت، امروز این آثار جاودان به دست ما نمی‌رسیدند و سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در دوره‌های مختلف مرمت بازار بزرگ کرمان را به شیوه علمی انجام داده است.

وی از مرمت و تعمیر بازار کرمان در ادوار مختلف سخن گفت و ادامه داد: دور میدان گنجعلی‌خان حدود 100 حجره بوده است که در دهه 50 تخریب شده بودند که با پیگیری‌های صورت گرفته در ادوار مختلف توسط میراث‌فرهنگی به شکل امروزی مرمت شدند ضمن آن‌که بازار گنجعلی‌خانه که در ضلع جنوبی میدان گنجعلی‌خان نیز قرار دارد، در دوره‌ای سقف‌های آن به صورت کامل مرمت و بازسازی و در بخش‌های فرعی بازار در راسته‌هایی چون بازار کفاش‌ها، قلعه محمود، بازار زرگرها، میدان قلعه و ... نیز در گذشته عملیات مرمتی در آنها صورت گرفته بود.

مدیر حفظ و احیای سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری استان کرمان با بیان این مطلب که مرمت و بازسازی که در سال‌های اخیر صورت گرفت ادامه عملیات مرمت‌های پیشین بوده است، تصریح کرد: عملیات کف‌سازی بازار از میدان ارگ تا ابتدای بازار اختیاری در دهه 80 انجام شد.

وی به بازسازی‌ها و مرمت‌های بازار شهرکرمان از سال 1392 در دوران مهندس رزم‌حسینی استاندار وقت کرمان اشاره کرد و افزود: می‌توان ادعا کرد که مرمت و بازسازی که در سال 92 در بازار کرمان آغاز شد، یک عملیات مرمت بی‌نظیر شامل کف‌سازی، بدنه‌سازی راسته اصلی بازار و تعویض درب‌ها بوده، یکی از بزرگترین پروژه‌های مرمتی کشور بوده و اگر این موضوع را با چند دوره پروژه مرمت و بازسازی بازار کرمان در دوره‌های مختلف از نظر حجمی و ریالی مقایسه کنیم، به بزرگی این پروژه پی خواهیم برد.

شفیعی با تأکید بر آن‌که در استان کرمان بزرگترین عملیات مرمتی، اجرای پروژه مرمت و بدنه‌سازی بازار کرمان بوده است، اظهار کرد: بازار کرمان در دوره‌های زمانی مختلف ساخته شده است که نشان از عظمت و تأثیرگذار بودن این بنای تاریخی در اقتصاد جنوب شرق کشور را دارد به‌طورمثال بازار گنجعلی‌خان که از چهارسو آغاز و تا بعد از کاروانسرای گنجعلی‌خان ادامه دارد، در دوره صفوی؛ بازار وکیل در دوره قاجاریه؛ بازار مظفریه در دوره آل مظفر و ... احداث شده‌اند.

وی زنده بودن بازار کرمان را یکی از مزایای آن دانست و خاطرنشان کرد: بازار کرمان پویا و فعال است و اکنون به دست ما رسیده است.

مدیر حفظ و احیای سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری استان کرمان، بازار کرمان را با طول یک کیلومتر، طولانی‌ترین راسته بازار خطی و وسعتی جهان دانست و گفت: تجربه نشان داده که هر بنایی که مورد مرمت و رسیدگی قرار گیرد، تعداد بازدیدکنندگان آن افزایش پیدا خواهد کرد.

وی با بیان این‌که باغ شاهزاده ماهان کرمان و مجموعه گنجعلی‌خان دو مکان با بیشترین بازدیدها در کرمان می‌باشند، افزود: با توجه به این‌که مجموعه گنجعلی‌خان در قلب بازار کرمان قرار دارد و بیشترین بازدیدها را به خود اختصاص داده است، در نتیجه در می‌یابیم که بازدیدکنندگان بازار کرمان بسیار زیاد می‌باشند.

شفیعی با بیان این مطلب که گردشگران خارجی از وضعیت کنونی بازار کرمان ابراز رضایت دارند، اظهار کرد: معماری بازار کرمان برای گردشگران خارجی تازگی دارد.

وی خطاب به کسبه بازار گفت: انتظار داریم کسبه بازار در نگهداری و تعمیر بازار کمک حال شهرداری و میراث کرمان بوده و به آن آسیبی نرسانند.

مدیر حفظ و احیای سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری استان کرمان با بیان این‌که یادرگاری نویسی روی بدنه تاریخی یکی از پدیده‌های زشتی است که با آن سر و کار داریم، از این‌رو کسبه نباید اجازه بدهند روی بدنه تاریخی تبلیغاتی نوشته شود، ضمن آن‌که یادگاری‌نویسی یا تبلیغات روی بدنه تاریخی پیگرد قانونی دارد، گفت: همچنان عملیات تعمیر و نگهداری بازار بزرگ کرمان ادامه دارد و اکنون نیز کارگاه مرمتی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان در میدان قلعه محمود فعال است و براساس اعتباراتی که در سال آینده این مهم اختصاص داده می‌شود، مرمت بازار و مجموعه‌های پیرامون آن ادامه خواهد داشت.

هزینه 10 میلیارد تومانی مرمت و بازسازی بازار کرمان

به گزارش ایسنا، «مهران عالم‌زاده» شهردار کرمان نیز در خصوص بازسازی بازار کرمان به ایسنا گفت: پروژه بازسازی و مرمت بازار کرمان در 30 شهریورماه سال 94 آغاز و تا 14 شهریورماه سال 97 نیز ادامه داشته است و در میان آن نیز تعطیلی‌های به دلایل مختلف وجود داشته است.

وی از هزینه‌کرد 10 میلیارد تومان برای مرمت و بازسازی مجموعه بازار و میدان ارگ خبر داد و گفت: کسبه فقط هزینه درب‌های فلزی مغازه‌های خود را پرداخت کرده‌اند و هیچ هزینه دیگر از آن‌ها اخذ نشده است.

شهردار کرمان با بیان این مطلب که عملیات بازسازی و مرمت سقف را سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری و کف‌سازی و بدنه‌سازی را شهرداری انجام داده است، تصریح کرد: تعمیر شبکه آب و برق را نیز ادارات مربوطه انجام داده‌اند.

کسبه: راضی هستیم

آقای «شهریاری» یکی از کسبه‌های بازار مس‌گری به ایسنا می‌گوید: میدان گنجعلی‌خان تا پیش از نورپردازی‌ها بسیار تاریک بود و دیگر در زمستان‌ها از ساعت 5 عصر و تابستان‌ها از ساعت 7 شب به علت تاریکی کسی به این میدان سر نمی‌زد اما اکنون مردم تا پاسی از شب در میدان حضور می‌یابند و این مهم نیز باعث شده است که ما شب‌ها نیز مشتری داشته باشیم.

هم‌چنین آقایان «سلطانی و نامجو» از دیگر کسبه‌های بازار میدان قلعه با بیان این مطلب که بابت بازسازی و مرمت بازار کرمان هیچ هزینه‌ای پرداخت نکرده‌ایم به خبرنگار ایسنا گفتند: در دوره استانداری «علی رضا رزم‌حسینی» کف‌سازی، مرمت سقف و نورپردازی بازار انجام شد که از این بابت بسیار راضی هستم.

به گزارش ایسنا، آقای «مظفری» یکی دیگر از کسبه‌های بازار وکیل نیز به ایسنا گفت: بازسازی سقف بازار ناقص مانده اما کف‌سازی این قسمت آن به‌صورت کامل انجام شده، هم‌چنین نورپردازی آن در جذب افراد در شب‌ها به بازار نیز کمک شایانی کرده است.

همچنین آقای«صابری» یکی دیگر از کسبه بازار وکیل با بیان این مطلب که هزینه تعویض درب مغازه را خودمان داده‌ایم، خاطرنشان کرد: مرمت سقف و کف‌سازی که صورت گرفته وضعیت بازار را نسبت به گذشته بهتر کرده است.

«محسن محمدی» یکی دیگر از کسبه قیصریه اول(ملا محمد صالح) از تعمیرات بازار در دوران «علی رضا رزم‌حسینی» سخن به میان آورد و خاطرنشان کرد: سقف این قسمت از بازار بسیار خراب بود که در این دوره علاوه بر کف‌سازی، بدنه‌سازی و تعویض درب مغازه‌ها (که فقط هزینه درب را از خود کسبه گرفتند)، سقف نیز مرمت و بازسازی شد.

گزارش از «سارا سلطانی» خبرنگار ایسنای منطقه کویر

عکس از «ساره تجلی» عکاس ایسنا منطقه کویر

انتهای پیام/