علت علاقه امام به شهید مطهری!

در این همایش، حداد عادل ضمن تشکر از تلاش سازمان صدا و سیما و دانشگاه صدا و سیما در معرفی استاد مطهری به جامعه گفت: وظایف و رسالت مهمی که صدا و سیما بر عهده دارد این است که  اندیشه شهید مطهری را بشناسد و این اندیشه را به جامعه بشناساند.

 حداد عادل در ادامه با اشاره به صفات شهید مطهری گفت: مطهری یک مسلمان، مؤمن، متعهد و  قرآنی بود و تمامی این گفته‌هایم از روی شناخت و  مستندات است.

حدادعادل با تکیه بر تفکر عقلانی شهید مطهری معتقد است که مطهری نگاه عقلانی به هستی و انسان و دین داشت و دین را با همین نگاه عقلانی می‌دید. وی افزود: از نظر شهید مطهری زیبایی‌های اسلام در درجه اول عقلانی بود و این نگاه در استاد مطهری حضور دائمی داشت.

مشاور عالی رهبر انقلاب معتقد است که در تمامی آثار شهید مطهری وقتی ملاحظه می‌کنیم عقلانیت را در نوشته‌هایش به وفور می‌بینیم و حتی در بحث‌های تاریخی هم، ورود و خروج ایشان به بحث کاملاً عقلانی است.

حدادعادل تفکر استاد مطهری را برای عالم اسلام و جمهوری اسلامی پر برکت دانست و وجودشان را مانند چشمه جوشانی تلقی کرد که هیچ وقت فیضان حکمت و معرفت از آن قطع نمی‌شود.

وی ضمن برشمردن صفاتی نظیر عالم، نویسنده، فیلسوف، مصلح اجتماعی و انقلابی، علاقه‌مندی امام خمینی ؟ره؟ به شهید مطهری را صرفاً از جنبه احساسی ندانست و علت علاقه امام به شهید مطهری را نگاه عقلانی او عنوان کرد و تفاوت مطهری نزد امام نسبت به سایر افراد را در همین نگاه عقلانی ژرف‌نگرانه استاد مطهری دانست.

حداد عادل با بیان این که امروز بیش از هر زمان دیگر باید از وجه عقلانی دین، برای پرهیز از غلتیدن در سکولاریسم دفاع کنیم، تاکید کرد که در اندیشه‌های مطهری عقلانیت زیرساخت و استخوان‌بندی دین است. از این جهت مطهری دین را وحی خداوند «حکیم» می‌دانست.

حداد عادل ضمن بیان رابطه بین سکولاریسم و نگاه عقلانی به دین، قائل به دو قرائت از دین در نزد دین‌پژوهان و فیلسوفان شد. وی گفت که در نگاه اول دین را یک اعتقاد قلبی و امر فردی و شخصی می‌دانند و در این نوع نگاه به دین حداکثر فایده دین را اخلاق مبتنی بر ایمان قلبی می‌دانند.

او سپس با بیان اینکه اندیشه استاد مطهری با قرائت دوم همخوانی دارد، این قرائت از دین را این‌گونه بیان کرد: نگاه دوم به دین ضمن تأیید قرائت اول، دین را فقط در ایمان قلبی و ناشی از عاطفه و گرایش نمی‌داند، بلکه  دین را قابل دفاع با تفکر و تعقل هم می‌داند. حداد اظهار کرد که در نگاه دوم برای حلال و حرام بودن مسائل دلیل و استدلال آورده می‌شود.

حداد عادل گفت به دلیل اینکه دین در جوامع سکولار از عقلانیت برنخاسته، در اندیشه مطهری جایگاهی ندارد. او در ادامه بیان کرد: مطهری معتقد بود که حلال و حرام خداوند همراه با حکمت است و اگر این نوع نگاه به دین را نداشته باشیم زمینه برای سکولاریسم را فراهم خواهیم کرد.

تفکر استاد مطهری منحصر به مکان و زمان نیست

در ادامه این همایش آقای عماد افروغ جامعه شناس و رییس اسبق کمیسون فرهنگی مجلس با اشاره به تفکر استاد مطهری گفت:  من برخلاف خیلی‌ها معتقدم استاد مطهری فقط متفکر دوران تأسیس نظام و انقلاب اسلامی نیست و اتفاقاً متفکر بعد از شکل گیری انقلاب است و متاسفم که به این جایگاه چندان توجهی نمی‌شود.

عماد افروغ اظهار کرد که تفکر استاد مطهری  یک تفکر خاص است و منحصر به  زمان و مکان نیست، بلکه فرازمانی و فرامکانی است و نباید آن را محدود به شرایط جغرافیایی خاصی کنیم.  وی درادامه همایش گفت: تاریخ انقلاب اسلامی سند است و باید ژرف‌نگرانه مطمح نظر قرار بگیرد و بحث و گفت و گو در این زمینه انجام بگیرد، همانطور که حضرت امام فرمودند آنهایی که به ترور رو می‌آورند منطق ندارند.

در بخش دیگری،عماد افروغ  با طرح مفهوم عمل در اندیشه استاد مطهری و با طرح  سوالی مبنی بر این که چرا هر سال رهبر انقلاب بحث اقدام و عمل را مطرح می‌کنند، گفت: نمی‌دانم چرا فلسفه ما ضد عمل شده و برداشت‌های ما از قرآن بی‌توجه به عمل شده است. مشکل کجاست؟

وی سپس اسیر شدن در انواع و اقسام دوگانه‌نگری‌ها را که ممکن است برداشت‌های فلسفی هم موید این دوگانه‌نگری‌ها باشد، پاسخ پرسش خود دانست.

افروغ ضمن اشاره به انواع دوگانگی‌ها، دانشگاه و جامعه، هنر و علم، و فلسفه و هنر را از همان دوگانگی‌ها عنوان کرد و گفت: درد امروز ما همین دوگانگی‌هایی است که امروز شاهد آن  هستیم. درد امروز ما درد وحدت است اما وحدت در عین کثرت.

این استاد دانشگاه یکی دیگر از این دوگانه‌نگری‌ها را بی‌توجهی به عمل دانست و افزود: در این اسنادی که توسط برخی از این شوراها منتشر می‌شود، اصلاً عملی دیده نمی‌شود که بخواهد اجرا شود و اگر قرار است که عمل دیده شود یک زیرساخت فلسفی و اجتماعی  لازم دارد.

وی با اشاره به کتاب گریز از ایمان گریز از عمل استاد مطهری گفت: استاد مطهری در این کتاب می‌گوید چه کسی گفته قرآن متافیزیکال است و دین بی‌توجه به نیاز و ضرورت بشر است؟ شما اگر یک نگاه ضرورت‌مآبانه و ضرورت‌محورانه به انسان نداشته باشید حاصل آن این می‌شود که یک تقسیم کار افراطی شکل می‌گیرد و جای خادم و مخدوم عوض می‌شود و انسانی که باید مخدوم باشد به خادم تبدیل می‌شود و انواع و اقسام نهادهایی که در واقع باید خادم باشند می‌شوند مخدوم و این درد امروز ماست. وی افزود: دین باید خادم باشد، دانشگاه و فلسفه نیز باید خادم باشند اما متاسفانه این‌ها مخدوم شدند و انسان شده خادم، یعنی انسان قربانی چیزهای شده است که خودش بعضاً به وجود آورده است.  وی همچنین با اشاره به اهمیت عمل گفت ما نباید بنشینیم و سند بنویسیم و منتظر اجرایی شدن این سند باشیم، چرا که در خمیرمایه سندی که عمل نیست عملیاتی شدن آن محال است. اگر در خمیرمایه سند عمل باشد، باید به تجربه زیسته مردم و مهارت‌هایشان رجوع کنیم.

وی نگاه استاد مطهری را نگاه منظومه‌ای و نگاه «وحدت در عین کثرت» دانست و گفت : این وحدت در عین کثرت فقط در بحث‌های فلسفی استاد مطهری نیست بلکه عملی هم هست و در اخلاق عملی هم وجود دارد.

از نظر عماد افروغ، مطهری فقط یک فیلسوف محض و نظری نبود بلکه وی وارد مقولات روشنفکری و و مقولات مورد نیاز مردم می‌شد و دلیل این امر را در این دانست که مطهری برای خودش یک قالب تعریف نکرده بود. افروغ ضمن بیان این نکته که آهنگ حاکم بر اندیشه مطهری آهنگ قرآنی است، گفت: آهنگ قرآنی، یک ژانر تمام عیار چند ژانری است، به‌طوری که در قرآن فلسفه، خردورزی، توجه به خطا و ثواب و ابعاد فردی و اجتماعی وجود دارد و  قرآن منحصر در یکی از این‌ها نیست، چرا که انسان واقعی دارای همه این شئون است.