سراغ عده‌ای از روحانیونی که در این زمینه تجربه بالایی دارند رفته‌ایم و فضاهای تبلیغی آنها را جویا شده‌ایم.

 

حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن مرادی، از مبلغانی است که سالیان طولانی در روستاها و مناطق محروم فعالیت داشته است. او می‌گوید: «من از پایه پنجم حوزه و هنگامی‌که معمم شدم تبلیغ در مناطق محروم را شروع کردم. به‌این‌علت که تبلیغ کاری فرهنگی مستمر است و نیاز به تداوم دارد ما بخش‌های عشایری استان چهارمحال و بختیاری را انتخاب کردیم چون نیاز بیشتری هم در آن مناطق حس می‌شد.»

 

وی درباره بخش‌های اصلی کار خود در مناطق محروم گفت: «باید بگویم که یک بخش کار ما فرهنگی و تبلیغی بود. درواقع گروه تبلیغی که اعزام می‌شد به مناطق محروم، یک نیازسنجی مناسب با مشکلاتی که در آن مناطق وجود داشت انجام می‌داد و سپس کار آغاز می‌شد که حتی در این زمینه دوستان در بحث‌های اجتماعی نیز کار می‌کردند. به یک بیان مبلغانی که اعزام می‌شدند روی مشکلاتی از مردم که حس می‌شد، کار می‌کردند.»

 

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مرادی با اشاره به شرایط مبلغان و مناطق محروم ادامه داد: «چون در مناطق محروم زیرساخت تبلیغی برای مبلغان فراهم نیست نهادهای مسوول مثل سازمان تبلیغات اعزام مبلغ ندارند و به ‌تبع این ماجرا مردم ناخودآگاه در ضعف اعتقادی قرار می‌گیرند.»
وی با اشاره به لزوم ارتباط گسترده با همه طیف‌های مردم در جهت اثرگذاری بیشتر فعالیت‌های تبلیغی روستا از بچه‌های سنین پایین تا پیرمردان و پیرزنان، گفت: «ما در روستا با همه طیف سنی در ارتباط بودیم. برنامه به این شکل بود که صبح‌ها رفقا با توجه به محتواهایی که تهیه‌شده بود به مدارس روستا می‌رفتند و ظهرها نماز جماعت برگزار می‌کردند و بعدازظهرها یک‌به‌یک به خانه اهالی روستا سر می‌زدند زیرا یک صفا و صمیمیتی در آنها وجود دارد و نهایتاً یک برنامه کلی هم شب برای اهالی روستا داشتیم.»

 

 

حجت‌الاسلام مرادی همچنین در زمینه موضوعات محور بحث خود بین مردم روستا می‌گوید: «درباره بحث محتواهای سخنرانی‌ها هم عموماً بحث‌های اعتقادی همراه احکام بود که مطرح می‌شد اما بحث مهم‌تری که محور بحث‌ها بود مقوله بندگی برای خدا و علت خلق انسان -که همان بندگی است- بود؛ که ما اهل‌بیت؟عهم؟ را به‌عنوان مصداق این موضوع معرفی می‌کردیم.»

 

 

این مبلغ دینی همچنین برای ذکر خاطره‌ای از فعالیت تبلیغی خود در روستاها می‌گوید: «در بحث خاطره تبلیغی یادم می‌آید که در میدان اصلی روستا ایستگاه صلواتی زده بودیم. مغازه‌داری آنجا بود که کمک ما می‌کرد اما نماز نمی‌خواند. به من گفت که نمازخواندن را به من یاد بدهید. ما هم یاد دادیم که نماز چطور بخواند. بعد از مدتی یک‌شب دیدم آن مغازه‌دار از دور با سرعت به سمت من می‌آید و دیدم که یکی دیگر از مغازه‌داران دیگر را هم برای نمازخواندن پیش من آورده است. درواقع این عزیزان خلأ معنویت در زندگی‌شان بود که الحمدالله نمازخواندن را هم یاد گرفتند.»

 

حاکمیت نمی‌تواند به‌تنهایی مشکل مناطق محروم را حل کند

 

 

همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدیان در زمینه نیاز اصلی مردم روستایی و مناطق محروم با اشاره به تجربه‌های تبلیغی خود گفت: «تجربه‌های تبلیغی زیادی را در فضاهایی مثل دانشگاه و روستاها داشته‌ام. تبلیغ در مناطق محروم را در قالب اردوهای جهادی پیگیری کردم. این سبک تبلیغی آثار فرهنگی متنوع و زیادی دارد. به دلیل جمعی بودن و محفوف به عمل بودنش. ما با طیف‌های گوناگون اجتماعی مثل کودک و نوجوان تا جوان و پیرمرد و پیرزن ارتباط تعریف می‌کنیم. آنچه مسأله اصلی مناطق محروم است این است که باید این مناطق توسط مردم دیده شوند. به خلاف آنکه ما خیال می‌کنیم مشکل این مناطق با کارهای حاکمیتی صرفاً حل می‌شود. این کار ظرافت‌های بسیاری دارد و فقط زمانی حل می‌شد که به این مناطق که موتور حرکت انقلاب هستند توسط خود مردم رسیدگی شود.»

 

وی با اشاره به اینکه نیازهای فرهنگی و اقتصادی مناطق محروم درهم‌تنیده‌اند، افزود: «یکی از غلط‌های مصطلح این است که پرداختن به نیازهای فرهنگی و اقتصادی را بی‌ارتباط به هم می‌دانند. درحالی‌که کار اقتصادی بهترین بستر برای کار فرهنگی است و کار فرهنگی برای نفوذ بیشتر خوب است روی رفتارهای دنیایی سوار شود. این اثر دنیا برای بروز و جلوه بیشتر حقایق است.»

 

منبر و تبلیغ در کمپ اعتیاد

 

 

حضور روحانیون مبلغ در فضاهایی خاص مانند کمپ‌های ترک اعتیاد نیز جالب است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین احدی که مسوول موسسه تبلیغی مصباح الهدی نیز هست، یکی از روحانیونی است که چندین سال با حضور در کمپ‌های ترک اعتیاد و هم‌نشینی با بیماران معتاد، فعالیت‌های تبلیغی خود را پی می‌گیرد. وی درباره فضای تبلیغی خود می‌گوید: «فعالیت‌های تبلیغی ما عموماً برای افراد دارای شرایط خاص مثل معتادان است. تجربه‌های تبلیغی در مناطق محروم استان سیستان و بلوچستان را داشته‌ایم اما بیشتر تمرکز ما بر قشر خاص معتادان است. باید بگویم یکی از فعالیت‌های اصلی ما برای کمپ‌های ترک اعتیاد است که با شیوه‌های خاصی با آنها ارتباط‌گیری می‌شود و در وهله بعد مشکلات آن‌ها را شناسایی می‌کنیم و سعی می‌شود که مشکلات آنها را حل کنیم.»

 

همچنین حجت‌الاسلام احدی از آموزش دادن طلاب علاقه‌مند به تبلیغ در فضای کمپ‌های ترک اعتیاد توسط موسسه مصباح‌الهدی نیز خبر داد. حجت‌الاسلام احدی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اهمیت خو گرفتن با محیط در فضاهای تبلیغی خود افزود: «درواقع آدم در محیطی که قرار می‌گیرد باید با ادبیات آن گروه خاص با آنها صحبت کند. من خیلی جاها وقتی با معتادان صحبت می‌کردم شخص فکر می‌کرد که من معتاد و مصرف‌کننده مواد مخدرم. درواقع این موضوع کمک می‌کرد به این‌که آنها حس کنند فاصله‌ای بین ما و آنها نیست و برنامه اصلی ما برای این عزیزان نهایتاً ترک اعتیاد بود.»

 

همچنین حجت‌الاسلام احدی در تبیین فضای بیماران معتاد و مطالبی که توسط مبلغان نیاز است به آنها گفته شود، افزود: «آدم معتاد چون از خانواده و جامعه و اطرافیان طردشده است نیازهای خاصی دارد که باید به آن پرداخته شود .مباحثی که به این قشر می‌گفتیم بیشتر مباحث روانشناسی بالینی و بحث‌های معنویتی و ارتباط با اهل‌بیت؟عهما؟ بود.» وی با ذکر خاطره‌ای از وضعیت اعتیاد و همچنین خودکشی در سنین پایین گفت: «چندی پیش ساعت 12 شب دریکی از پارک‌های تهران داشتم رد می‌شدم که دیدم پسربچه‌ای با وضع آشفته‌ای از لابه‌لای درخت‌ها و بوته‌ها بیرون پرید و به من گفت حاج‌آقا من با شما یک کاری دارم. بنده هم گفتم که در خدمتم. پسربچه گفت که اگر ممکنه بریم لابه‌لای درختان و بوته‌ها صحبت کنیم. من هم حقیقتش کمی ترسیدم ولی به مدد امام زمان؟عج؟ رفتم و اتفاقاً دیدم یک پسربچه دیگری هم آنجا دقیقاً مثل خود او نشسته که تعداد زیادی هم قرص دوروبرشان هست. متوجه شدم که قصد خودکشی دارند. نهایتاً به لطف خدا این دو نفر را از خودکشی نجات دادم.» مقوله تبلیغ، آن‌هم در فضاها و شرایط خاص جزء ملزوماتی است که قطعاً بر تربیت دینی مردم خصوصاً در مناطق محروم -که گاهی از حداقل امکانات هم برخوردار نیستند- تأثیر دارد.