مردم پای ثابت تنور انتخابات

پنج روز ثبت‌نام داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ که از روز سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت‌ماه آغاز و تا شنبه ادامه داشت پایان یافت و مردم پس از مدت‌ها، چهره‌ کاندیداهای کسب کرسی پاستور را شناختند. حالا نوبت شورای نگهبان است که در پنج روز صلاحیت افراد را بررسی کند. گفتنی است انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار می‌شود؛ در این دوره همان مقدار که بحث انتخاب یک کاندید اصلح و با برنامه مهم می‌باشد، مشارکت و حضور پرشور مردم نیز حائز اهمیت است. بسیاری از شبکه‌های ضدانقلاب و البته برخی در داخل کشور سعی دارند القا کنند که به علت مشکلات اقتصادی و همچنین عملکرد ضعیف دولت تدبیر و امید، مشارکت مردمی پایین است؛ اما نتایج برخی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تا اینجای کار با توجه به داغ نبودن تنور انتخابات و وجود پاندمی کرونا در کشور، درصد حضور در پای صندوق‌های رأی بالای ۵۰% است و طبیعتا با شروع تبلیغات و صدالبته مناظره‌ها، این عدد بالاتر هم می‌رود.
از سویی دیگر مسئله حضور مردم در انتخابات همیشه مهم‌ترین موضوع برای رهبر انقلاب بوده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این خصوص می‌فرمایند: «انتخابات برای کشور یک افتخار است، یک فرصت است، یک امکان است، یک ذخیره است که اگر شرکت پرشور مردم باشد، این یقیناً به آینده کشور کمک خواهد کرد. البتّه اگر این شرکت پرشور مردم همراه بشود با یک انتخاب درست که حقیقتا یک نیروی کارآمد و باایمان و پر‌انگیزه و علاقه‌مند به کار انتخاب بشود به وسیله‌ مردم، خب این نورعلی‌نور است و آینده‌ کشور را تضمین خواهد کرد. علاج دردهای مزمن کشور در پرشور بودن انتخابات و حضور عمومی مردم و بعد، انتخاب اصلح، انتخاب شخصیت مناسب در انتخابات ریاست جمهوری است.»
در این گزارش، میزان حضور مردم در دوره‌های قبلی انتخابات ریاست جمهوری را مرور می‌کنیم. نگاهی آماری به ۱۲ دوره قبل نشان‌دهنده حضور پرشور و گسترده مردم در این صحنه سرنوشت‌ساز است که صحنه‌های زیبایی از مشارکت سیاسی را به نمایش گذاشته‌اند.
 نخستین دوره ریاست جمهوری
پس از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور برگزاری نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری، ۱۲۴ نفر نام‌نویسی کردند که پس از اعلام انصراف و استعفای برخی از آن‌ها درنهایت ۹۶ نامزد در پنجم بهمن سال ۱۳۵۸ به رقابت با یکدیگر پرداختند. این دوره از انتخابات با حضور افرادی همچون «ابوالحسن بنی‌صدر، احمد مدنی، حسن ابراهیم حبیبی، کاظم سامی، حسن آیت، صادق طباطبایی، صادق خلخالی، محمد مکری و صفرعلی خلیلی» برگزار شد. در این دوره از انتخابات میزان مشارکت مردم ۶۷/۴۱ درصد اعلام و از ۱۴ میلیون و ۱۵۲ هزار و ۹۰۷ رأی مأخوذه، ابوالحسن بنی‌صدر (رئیس‌جمهوری معزول) با شعار «عدالت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی» و با کسب ۱۰ میلیون و ۷۵۳ هزار و ۷۵۲ رأی به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شد.
دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری
دومین دوره انتخابات یک سال پس از آغاز جنگ و همزمان با عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری در دوم مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد. در این دوره از انتخابات صلاحیت چهار نفر یعنی «عباس شیبانی، علی‌اکبر پرورش، حبیب‌الله عسکراولادی و محمدعلی رجایی » به تأیید رسید. میزان مشارکت مردمی در این دوره از انتخابات ۶۴/۲۴ درصد بود و 
۱۴ میلیون و ۵۷۲ هزار و ۴۹۳ رأی به صندوق‌ها ریخته شد و درنهایت محمدعلی رجایی با کسب ۱۲ میلیون و ۷۷۰ هزار و ۵۰ رأی به عنوان دومین رئیس‌جمهوری کشور برگزیده شد.
سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری
محمدعلی رجایی در هشتم شهریور ۱۳۶۰ به شهادت رسید و قوه مجریه رئیس خود را از دست داد. به همین دلیل بلافاصله سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. در این دوره از انتخابات، ۴۶ نامزد برای رقابت نام‌نویسی کردند که شورای نگهبان صلاحیت «آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی‌اکبر پرورش، حسن غفوری‌فرد و سید رضا زواره‌ای» را تأیید کرد. این دوره با مشارکت ۷۴/۲۶ درصدی و حضور ۱۶ میلیون و ۸۴۷ هزار و ۷۱۵ شرکت‌کننده در  ۱۰ مهر ۱۳۶۰ برگزار شد و آیت‌الله خامنه‌ای با کسب ۱۶ میلیون و هشت هزار و ۵۷۹ رأی به عنوان سومین رئیس‌جمهوری ایران، سکان هدایت قوه مجریه را بر عهده گرفتند.
چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران در شرایطی شکل گرفت که پس از رئیسان جمهوری اول و دوم، این نخستین بار بود که پس از مدت قانونی چهار سال انتخابات در کشور برگزار می‌شد. برای این دوره از انتخابات، صلاحیت سه فرد به نام‌های «آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، حبیب‌الله عسکراولادی و سید محمود کاشانی» تأیید شد. در این دوره از انتخابات که در ۲۵ مرداد ۱۳۶۴ برگزار شد، میزان مشارکت عمومی ۵۴.۷۸ درصد بود و از ۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ آرای مأخوذه، آیت‌الله خامنه‌ای مجددا توانستند با کسب اکثریت آرا ۱۲ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۱۲ رأی برای دومین بار متوالی به عنوان رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شوند.
 پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
دوره پنجم انتخابات ریاست جمهوری با رحلت امام خمینی (ره) هم‌زمان بود و در این دوره از انتخابات صلاحیت «آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی و عباس شیبانی» تأیید شد. این دوره از انتخابات ریاست جمهوری در ۶ مرداد ۱۳۶۸ با میزان مشارکت ۵۴/۵۹ درصد برگزار شد و
 ۱۶ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۵۶۲ تن پای صندوق‌های رأی رفتند و پس از شمارش آرا، آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی با دغدغه بازسازی کشور پس از هشت سال جنگ تحمیلی با کسب ۱۵ میلیون و ۵۵۰ هزار و ۴۳۰ رأی به عنوان پنجمین رئیس‌جمهوری قانونی کشور بر کرسی ریاست جمهوری ایران تکیه زد.
ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز «آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، احمد توکلی، رجبعلی طاهری و عبدالله جاسبی» برای کسب کرسی ریاست جمهوری باهم به رقابت پرداختند. حضور ۱۶ میلیون و ۷۶۹ هزار و ۷۵۵ تن در پای صندوق‌های رأی در ۲۱ خرداد ۱۳۷۲، مشارکت ۵۰/۶۶ درصدی را در این همه‌پرسی ثبت کرد و آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب۱۰ میلیون و ۵۶۶ هزار و ۴۶۷، برای دومین بار به عنوان رئیس‌جمهوری ایران برگزیده شد.
هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
دوره هفتم انتخابات ریاست جمهوری نیز در دوم خرداد ۱۳۷۶ برگزار شد و صلاحیت «علی‌اکبر ناطق‌نوری، سید محمد خاتمی، سید رضا زواره‌ای و محمد محمدی ری‌شهری» تأیید شد. میزان مشارکت مردم در این دوره از انتخابات ۷۹/۹۲ درصد و آرا مأخوذه ۲۹ میلیون و ۱۴۵ هزار و ۷۴۵ رأی بود و با پایان یافتن کار شمارش آرا، سید محمد خاتمی، ۲۰ میلیون و ۱۳۸ هزار و ۷۸۴ رأی را به دست آورد.
هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ۱۸ خرداد ۱۳۸۰ برگزار شد و ۸۱۴ داوطلب برای حضور در این رقابت ثبت‌نام کردند که پس از بررسی‌های شورای نگهبان صلاحیت ۱۰ تن از آن‌ها به تأیید رسید تا مردم از میان آن‌ها، یکی را به عنوان رئیس‌جمهوری جدید انتخاب کنند و بدین ترتیب «سید محمد خاتمی، احمد توکلی، علی شمخانی، عبدالله جاسبی، محمود کاشانی، حسن غفوری‌فرد، منصور رضوی، شهاب‌الدین صدر، علی فلاحیان و مصطفی هاشمی‌طبا» با یکدیگر به رقابت پرداختند. میزان مشارکت در این دوره ۶۶/۷۷ درصد بود و ۲۸ میلیون و ۱۵۵ هزار و ۹۶۹ رأی در شعب اخذ رأی به صندوق‌ها ریخته شد و درنهایت سید محمد خاتمی با ۲۱ میلیون و ۶۵۱ هزار و ۵۲۱ رأی برای بار دوم به ریاست جمهوری ایران رسید.
نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
در دوره نهم انتخابات ریاست جمهوری «آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، محمود احمدی‌نژاد، مهدی کروبی، محسن رضایی، محمدباقر قالیباف، علی لاریجانی، مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده» با یکدیگر به رقابت پرداختند که با انصراف محسن رضایی از شرکت در انتخابات، هفت نامزد باقی‌مانده امکان حضور در این همه‌پرسی را پیدا کردند. این دوره از انتخابات با حضور ۲۹ میلیون و ۴۰۰ هزار و ۸۵۷ رأی‌دهنده در ۲۷ خرداد ۱۳۸۴ و با مشارکت ۶۲/۸۴ درصدی مردم برگزار شد که به دلیل به دست نیاوردن حد نصاب نیمی از آرا به وسیله هر یک از نامزدها، برای نخستین بار در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری، این انتخابات به مرحله دوم کشیده شد و محمود احمدی‌نژاد و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به دور دوم راه یافتند. مرحله دوم انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری در سوم تیر ۱۳۸۴ با مشارکت ۵۹/۷۶ درصد، برگزار شد و از ۲۷ میلیون و ۹۵۸ هزار و ۹۳۱ رأی مأخوذه، محمود احمدی‌نژاد با شعار «پول نفت باید سر سفره مردم دیده شود» پیروز شد و توانست با ۱۷ میلیون و ۲۴۷ هزار و ۵۳۴ رأی به عنوان رئیس دولت نهم انتخاب شود.
دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز صلاحیت «محمود احمدی‌نژاد، میرحسین موسوی، محسن رضایی و مهدی کروبی» تأیید شد. انتخابات دوره دهم با حضور بسیار باشکوه مردم در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ برگزار شد که میزان مشارکت ۸۴/۸۳ درصدی را در این انتخابات رقم زد و از مجموع ۳۹ میلیون و ۳۷۱ هزار و ۲۱۴ آرایی که به صندوق‌های رأی ریخته شد، محمود احمدی‌نژاد با کسب ۲۴ میلیون و ۵۹۲ هزار و ۷۹۳ رأی برای دومین بار متوالی ریاست جمهوری ایران را بر عهده گرفت.
یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با نام‌نویسی ۶۸۶ داوطلب کلید زده شد که درنهایت پس از بررسی شورای نگهبان، «حسن روحانی، محسن رضایی، سعید جلیلی، علی‌اکبر ولایتی، محمدباقر قالیباف، محمد غرضی، محمدرضا عارف و غلامعلی حدادعادل» به منظور رقابت برای پست ریاست جمهوری معرفی شدند که با انصراف عارف و حدادعادل، ۶ نامزد برای رقابت در انتخابات باقی ماندند. این دوره از انتخابات با شرکت ۳۶ میلیون و ۸۲۱ هزار و ۵۳۸ رأی‌دهنده در ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ و با مشارکت ۷۲/۹۴ درصدی مردم برگزار شد و حسن روحانی با شعار «اعتدال‌گرایی و تنش‌زدایی» و با کسب ۱۸ میلیون و ۶۵۱ هزار و ۶۶۸ رأی به نهاد ریاست جمهوری راه یافت.
دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
دوره دوازدهم انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ برگزار شد و در این دوره «حسن روحانی، ابراهیم رئیسی، مصطفی میرسلیم، مصطفی هاشمی‌طبا» باهم به رقابت پرداختند. در این دوره تعداد آرای مأخوذه ۴۱ میلیون و ۲۲۰ هزار  و ۱۳۱ رأی اعلام شد که نشان می‌داد حدود ۷۳ درصد واجدان شرایط در انتخابات شرکت کرده‌اند. درنهایت حسن روحانی با ۵۷ درصد آرا، یعنی ۲۳ میلیون و ۵۴۹ هزار و ۶۱۶ رأی پیروز انتخابات شد و مجددا بر صندلی پاستور تکیه زد.

*سعید نوروزی