پارس نیوز بررسی میکند؛
مذاکرات هسته‌ای وین به کجا رسید؟/ لغو تحریم‌ها و اقتصاد ۱۰ سال آینده ایران
اتاق بازرگانی ایران در گزارشی جدید، به بررسی و تحلیل نقاط مثبت و منفی اقتصاد ایران پرداخته و طی گزارشی، چشم اندازی ۱۰ ساله را طرح کرده است.
در ابتدای این گزارش آمده است: « کاهش صادرات نفت و سرمایه‌گذاری تضعیف شده است. علاوه بر آن، همه‌گیری کووید-۱۹ باعث ایجاد اختلال در فعالیت‌ها شده است. در نتیجه ریال همچنان ضعیف و تورم همچنان بالا باقی خواهد ماند. چنانچه تحریم ها به تدریج لغو شود، رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۱ معادل ۴.۳ درصد و برای سال ۲۰۲۲ معادل ۸.۲ درصد پیش‌بینی می‌شود. محیط کسب‌وکار پرچالش ایران پس از تحریمهای مجدد ترامپ درکنار پیامدهای همه‌گیری کووید ۱۹ دستخوش وخامت بیشتر شده است.
علاوه بر این، وابستگی شدید ایران به هیدروکربن‌ها، اقتصاد را در وضعیت بسیار آسیب‌پذیری قرار داده است. ریسک‌های دیگر ازجمله موانع متعدد تجاری، انحصارات و ممنوعیت‌های قانونی بر سر راه مشارکت خارجی در برخی حوزه‌ها، قوانین سختگیرانه کار، وجود فساد و ضعف حاکمیت قانون، همچنین تسلط نهادهای دولتی بر صنایع مهمی چون بانکداری نیز وجود دارد که ثبات اقتصادی را تهدید میکند. امتیاز شاخص ریسک عملیاتی ایران نمره نامناسب ۴۲.۸ از ۱۰۰ است که رتبه ۱۲ را از میان ۱۸ کشور خاورمیانه، بالاتر از کشورهای عمدتاً درگیر جنگ مانند یمن، عراق و سوریه، برای ایران تعیین کرده است.»
محیط کسب‌وکار پرچالش ایران پس از تحریمهای مجدد ترامپ درکنار پیامدهای همه‌گیری کووید ۱۹ دستخوش وخامت بیشتر شده است. علاوه بر این، وابستگی شدید ایران به هیدروکربن‌ها، اقتصاد را در وضعیت بسیار آسیب‌پذیری قرار داده است. ریسک‌های دیگر ازجمله موانع متعدد تجاری، انحصارات و ممنوعیت‌های قانونی بر سر راه مشارکت خارجی در برخی حوزه‌ها، قوانین سختگیرانه کار، وجود فساد و ضعف حاکمیت قانون، همچنین تسلط نهادهای دولتی بر صنایع مهمی چون بانکداری نیز وجود دارد که ثبات اقتصادی را تهدید میکند. امتیاز شاخص ریسک عملیاتی ایران نمره نامناسب ۴۲.۸ از ۱۰۰ است که رتبه ۱۲ را از میان ۱۸ کشور خاورمیانه، بالاتر از کشورهای عمدتاً درگیر جنگ مانند یمن، عراق و سوریه، برای ایران تعیین کرده است. در ادامه گزارش درباره تحلیل نقاط قوت و ضعف و چالش ها و فرصت های (سوات) اقتصادی عنوان شده: منابع عظیم نفت، گاز و منابع معدنی ارزشمند در کنار بخش کشاورزی از نقاط قوت اقتصاد ایران هستند. در مقابل، تحریمهای بین‌المللی، بخش بانکی ضعیف و ناکارآمدی محیط قانونی به عنوان چالشی برای سرمایه‌گذاری خارجی و حضور پررنگ دولت در اقتصاد، از نقاط ضعف اقتصاد کشور محسوب می‌شود. دو فرصت مهم اقتصاد نیز توسعه منابع گازی و بازار بزرگ مصرفی داخلی است. در مقابل، مهمترین تهدیدهای احتمالی نیز کاهش تولید نفت و وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی است. همچنین در تحلیل سوآت سیاسی در گزارش تاکیده شده است: نقاط قوت شامل روابط تجاری با کشورهای چین، روسیه و ترکیه و تداوم کنترل قیمت کالاهای اساسی توسط دولت از طریق پراخت یارانه است که به حفظ ثبات کمک میکند. نقطه ضعف اساسی نیز عدم وجود اجماع سیاست‌گذاری در سطح کلان است. مهمترین فرصت‌ها شامل نقش‌آفرینی مجلس شورای اسلامی در مدیریت اقتصادی و تصمیم به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است. در کوتاهمدت مهمترین تهدیدهای پیش‌رو از یک سو شکست مذاکرات هسته‌ای، ادامه تحریمهای قبلی و افزایش تحریمهای جدید امریکا و اروپا و از سوی دیگر نرخ بالای بیکاری جوانان است.
در بخشی از این گزارش به چشم‌انداز رشد اقتصادی ایران اشاره شده است: تولید ناخالص داخلی ایران در ۱۰ سال آینده به دلیل ادامه تنش با ایالات متحده و به علت تداوم ریسک‌های سیاسی و موانع ساختاری متعدد، بسیار پایین‌تر از ظرفیت‌های بالقوة آن پیش‌بینی می‌شود. میانگین رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در طول دوره ۲۹- ۲۰۲۰ حدود ۴.۳ درصد و بسیار پایین‌تر از میزان اوج خود در دوره پیش از اعمال تحریم‌ها پی‌بینی می‌شود.
*لغو یا کاهش تحریم‌ها منوط به چیست؟
فارین پالیسی در گزارشی به نقل از یک مقام آگاه در دولت آمریکا لغو تحریمهای وضع شده خارج از چارچوب برجام را منوط به توقف نقض تعهدات برجامی از سوی ایران دانست. فارین پالیسی در ادامه گزارش خود می‌افزاید: «اما بنا به گفته منابع نزدیک به مذاکره کنندگان اروپایی و آمریکایی، انتظار می‌رود که رابرت مالی به تهران معامله‌ای را پیشنهاد دهد: لغو برخی تحریم‌ها در ازای بازگشت ایران به تعهدات خود ذیل برجام؛ البته این تحریم‌ها تا جایی لغو می‌شوند که بایدن را در معرض انتقادات سیاستمداران افراطی داخلی قرار ندهد؛ به ویژه از جانب هم حزبیان دموکراتش که با هرگونه سازش و اعطای امتیاز به ایران مخالف هستند. با این حال، به گفته علی واعظ، عضو «گروه بحران بین‌المللی» (ICG) و مشاور ارشد رابرت مالی «تاکنون هیچ تحریم مشخصی به جز طرح کلی راهکارها برای اعتماد سازی مورد بحث قرار نگرفته، آنچه که طرف آمریکایی در حال انجام آن است، نهایی کردن یک فهرست از اقداماتی است که دو طرف برای بازگشت به پایبندی به این توافق باید انجام دهند»
*لغو تحریم‌ها نیازمند مذاکرات بیشتر است؟
مذاکرات هسته ای بین اعضای کمیسیون مشترک برجام چند هفته ای است که در وین پایتخت اتریش ادامه دارد. در جریان این گفت وگوها، «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز در شهر محل مذاکرات حاضر شده تا اختلافات موجود را حل وفصل و بستر را برای بازگشت این کشور به توافق هموار سازد. البته طرف گفت وگوی آمریکا، اعضای ۱+۴ هستند و ایران تاکید کرده تا زمان بازگشت کاخ سفید به تعهدات برجامی با نماینده آن دیدار و گفت وگو نخواهد داشت.خروجی این گفت وگوها اما تا کنون مثبت و امیدبخش بوده و از اظهارات نمایندگان حاضر در نشست می توان به احیای برجام امیدوار بود. به تازگی سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه و رییس تیم مذاکره‌کننده ایران در وین گفته است: «به نظر می‌رسد تفاهم جدیدی در حال شکل گرفتن است و اشتراک در هدف نهایی بین همه وجود دارد و مسیری که باید طی شود مسیری است که مقداری شناخته شده‌تر است. البته اختلاف نظرهای بعضا جدی وجود دارد. ما فکر می‌کنیم مذاکرات به مرحله‌ای رسیده که نگارش متن، حداقل در حوزه‌هایی که اشتراک نظر وجود دارد شروع شود».
همچنین انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و رئیس نشست اعضای برجام نیز از «پیشرفت» در مذاکرات خبر داده است. از طرفی میخائیل اولیانوف، رئیس هیات مذاکره‌کننده روسیه در وین که چند روز پیش، روند مذاکرات احیای برجام را «کند اما رو به جلو» توصیف کرده بود به تازگی در صفحه توییترش نوشته «گفت‌وگوها پس از دو هفته وارد مرحله تهیه پیش‌نویس شده است». همچنین در جریان این مذاکرات اما آمریکا صرفا با یک بازه زمانی کوتاه مدت یک هفته‌ای برای راستی‌آزمایی موافقت کرده است که در آن به صورت نمادین چند تراکنش انجام می‌شود. اگرچه آمریکا تاکنون راستی‌آزمایی معقول و لازم را که برای معاملات نفتی زمانی برابر حداقل ۳ تا ۶ ماه است، نپذیرفته است و دلیل این امر هم صرفا بازگشت به برجام است تا بتواند از امکان مکانیسم ماشه علیه ایران استفاده کند.
*راستی آزمایی لغو تحریم‌ها چگونه خواهد بود؟
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه و رییس تیم مذاکره‌کننده ایران دراین باره می‌گوید: «این امر منوط به مشاهده اراده سیاسی و جدیت در طرف های مقابل است و در غیر این صورت، دلیلی برای ادامه مذاکرات وجود نخواهد داشت. لغو کلیه تحریمهای آمریکا که در دوران رییس‌جمهوری گذشته این کشور وضع شده‌اند، گام ضروری برای احیای برجام بوده و تنها پس از راستی آزمایی لغو این تحریم ها، ایران آمادگی دارد تا اقدامات جبرانی خود را متوقف نموده و به اجرای کامل برجام بازگردد.»
*شروط آمریکا برای لغو تحریم‌ها
به گفته سالیوان آمریکا تا زمانی که اطمینان به تعهدات برجامی ایران نداشته باشد هیچ‌گونه امتیازی نخواهد داد. اما ارزیابی‌های کابینه امنیتی اسرائیل حاکی از این است که مذاکرات وین منجر به بازگشت ایالات متحده آمریکا به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، برجام، خواهد شد.
*حمایت چین و کوبا از ایران در مقابل تحریمهای آمریکا
نماینده چین در گفتگو‌های هسته‌ای در وین اتریش، تاکید کرد که همچنان مهمترین اولویت تمرکز بر لغو تحریمهای آمریکا علیه ایران است. همچنین مدیر امور بین الملل وزارت خارجه کوبا در توییتی تاکید کرد که آمریکا باید تحریمهای ایران را لغو کند و تعهدش نسبت به برجام را نشان دهد. امیلیو لوزادا گارسیا در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «ایالات متحده باید بدون قید و شرط همه تحریم های یک جانبه علیه ایران را لغو کند و تعهد واقعی خود را نسبت به برنامه جامع اقدام مشترک نشان دهد.»
ارسال نظر