آسوشیتدپرس: ایران کودتای 28 مرداد را فراموش نکرده است

این خبرگزاری آمریکایی روز دوشنبه در گزارشی از تهران نوشت: برای درک دیدگاه ایران نسبت به ایالات متحده پس از خروج دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور از توافق هسته ای، باید به گذشته بویژه چنین روزهایی در 65 سال پیش نگاهی بیفکنیم. در آن هنگام کودتای مورد حمایت واشنگتن، نخست وزیر منتخب ایران را سرنگون و حکومت شاه را تحکیم کرد که منجر به روشن شدن جرقه انقلاب اسلامی 1979 (1357) شد.

اکنون شمار روز افزونی از مقام های حاضر در صحنه سیاسی ایران همزمان با مخالفت با ترامپ، به ارزیابی دوباره و یادآوری مواضع مصدق می پردازند که بازتاب دهنده نگرش سخت به مذاکره احتمالی (با واشنگتن) با توجه به باور غیرقابل اعتماد ایالات متحده است.

به گفته عبدالله انور 94 ساله که شاهد کودتای 1953 به عنوان یک آموزگار جوان بوده است؛ آمریکائیان این موضوع را درک نمی کنند که مساله اصلی اعمال تبعیض انگلیسی ها علیه مردم ایران بود ومتاسفانه ایالات متحده پس از ان کودتا ، خود جانشین و وارث انگلیس شد.

نخستین فردی که یاد مصدق را زنده کرد، حسن روحانی رئیس جمهوری ایران بود که توافق هسته ای را بسرانجام رساند اما این توافق در دوره ریاست جمهوری ترامپ فروپاشید، در حالیکه با محدود کردن فعالیت های غنی سازی اورانیوم ایران در برابر لغو تحریم های اقتصادی بین المللی، راه را برای مذاکرات آتی هموار می کرد.

اما ترامپ در ماه مه (18 اردیبهشت ماه) با این درخواست که برنامه موشکی بالستیک و اقدامات منطقه ای ایران نیز باید در این توافق گنجانده شود، از آن خارج شد. اعلان بعدی وی درباره آمادگی مذاکره بدون قید و شرط با تهران، موجب این پاسخ روحانی در ماه اوت (مرداد) شد: اگر دولت آمریکا آماده مذاکره درباره پرداخت غرامت به مردم ایران از سال 1953 تاکنون است، من هیچ پیش شرطی برای مذاکره با واشنگتن ندارم، زیرا به علت مداخله در ایران به مردم کشورمان مدیون و بدهکار است.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز روز یکشنبه هنگامی که می خواست در توئیتر خود به گروه کاری تازه وزارت امور خارجه (آمریکا) درباره ایران اشاره کند، یادی از مصدق کرد.

ظریف در این پیام توئیتری نوشت: ایالات متحده که با سرنگون کردن دولت دمکراتیک و منتخب مردمی دکتر مصدق و بازگرداندن حکومت استبدادی، مردم ایران را برای 25 سال دیگر زیر سرکوب قرار داد، اکنون نیز با تشکیل یک گروه اقدام، آرزوی حرکت مشابهی را از طریق اعمال فشار، انتشار اطلاعات نادرست و عوام فریبی دارد، اما هیچگاه چنین اتفاقی تکرار نخواهد شد. 

آسوشیتدپرس افزود: این در حالیست که مخالفان تندروی رئیس جمهوری مانند آیت الله احمد علم الهدی روحانی تندرو ، با مقایسه فزاینده روحانی با مصدق، تلاش می کند او را ضعیف جلوه دهد. آیت الله علم الهدی روز جمعه گذشته هشدار داده بود که وابستگی به یک قدرت خارجی، برای ملت هزینه ای به اندازه یک ربع قرن بردگی در برداشته است.

با این حال اما یاد مصدق در ده ها سال گذشته در ایران هیچگاه به این اندازه از محبوبیت برخوردار نبوده است. از آنجا که وی به عنوان یک نیروی لیبرال غیرمذهبی و ملی گرای درون کشور شناخته می شد، تندروهای درون حکومت مذهبی شیعه ایران در سال 1981 درخواست کردند که نام مصدق از خیابانی در تهران حذف شود. 

دیپلمات های غربی در سال 1953 نمی توانستند رفتار مصدق را به ویژه سخنان جذاب و حساب شده اش، گریستن وی در برابر دید همگان و استقبالش با زیرشلواری از دیپلمات هایی که به دیدار وی می رفتند در رختخواب، درک کنند.

مصدق با فشار فزاینده انگلیس روبه رو بود که برسر ملی شدن میدان های نفتی اش و پالایشگاهش در آبادان، ایران را تحریم نفتی کرده بود که بزرگ ترین تاسیسات پالایشی آن زمان در جهان بود. در این میان روس ها نیز همزمان با آشوب کمونیست ها در داخل ایران، به صورت فزاینده ای خواستار سهمی از این کشور بودند که به نوبه خود آمریکائیان را در آغاز دوره جنگ سرد، نگران و هراسناک کرده بود. 

آسوشیتدپرس بر اساس هزاران صفحه از پیام های تلگرافی و گزارش های منتشر شده توسط وزارت امور خارجه آمریکا در سال گذشته (2017)، در این گزارش نوشت: مقام های آمریکا از یک سال پیش از کودتا درباره آن مذاکره می کرده اند. این اسناد نشان می دهد که سازمان سیا حتی یک بار به مقدار کافی سلاح و مواد منفجره برای حمایت 6 ماهه از یک سازمان چریکی 10 هزار نفری تهیه و انبار و مبلغ پنج میلیون و 300 هزار دلار رشوه و هزینه های دیگر نیز پرداخت کرده بود که برابر با 48 میلیون دلار در روزگار کنونی است. 

اما سیا با مشکلاتی مواجه بود که که عمده آنها شخص محمد رضا پهلوی بود که دیپلمات ها به وی به عنوان یک آلت دست ضعیف و بدخو اشاره می کردند. از آنجا که در ابتدا به نظر می رسید که کودتا شکست خواهد خورد، بنابراین شاه به خارج از کشور گریخت، اما بعدا وضع تغییر کرد و اندکی بعد شماری از مردم علیه مصدق به خیابان ها ریختند. 

انور که شاهد این کودتا در سن 29 سالگی بوده، گفت که تلاش کرده است خود را به منظور حمایت از نخست وزیری که به گفته او به روزنامه ها اجازه داد آزادانه انتقاد کنند، به خانه مصدق در محله کاخ تهران برساند، اما شهر به علت تیراندازی شدید دچار هرج و مرج شده بود. 

انور به یاد می آورد که برخی خانه مصدق را غارت می کردند و اموال اصلی مانند لگن ظرفشویی خانه وی را می بردند. این شوم ترین روز در تاریخ ایران بود.

مقام های ایران در مارس سال جاری مجددا خیابان باریک و یک طرفه ای را در محله ثروتمند نشین شمال تهران به نام مصدق نامگذاری کردند. 

کاوس محمدی بازرگان پارچه نیز در برابر خانه قدیمی مصدق گفت که این ساختمان یادآوری کننده عملی قدرتی است که کشورهای خارجی می توانند به کار بندند. این خانه امید مردم بود که با خودخواهی و طمع قدرت های بیگانه، تخریب شد.