هزینه‌های انتخاباتی بدون "شفافیت"

 لایحه «شفاف‌سازی منابع مالی و هزینه‌های انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی» با قید دو فوریت به دلیل نزدیکی زمان انتخابات مجلس، در هیئت دولت تصویب و در تاریخ بیست و هفتم آبان ماه از سوی رئیس جمهور به منظور انجام تشریفات قانونی تقدیم خانه ملت شد.

 

* قالبی برای هزینه‌های انتخاباتی 

 

پیش از این برخی چارچوب‌های تبلیغات‌ انتخاباتی در قوانین مشخص شده بود، اما به چگونگی تامین منابع مالی داوطلبان و هزینه‌های آن اشاره‌ای نداشت و سازوکاری برای نظارت بر اینگونه مخارج پیش‏‌بینی نشده بود. لذا به اعتقاد برخی سیاسیون با شفاف شدن منابع مالی و هزینه‌های انتخاباتی از اقدامات غیرقانونی و تبعیض‌های ناروا در عرصه انتخابات جلوگیری خواهد شد.

 

این لایحه چه می‌گوید؛ در صورت تصویب لایحه شفافیت مالی، نامزدهای انتخاباتی ملزم می‌شوند منابع مالی خود را تنها از مجاری مجاز اعلام ‏شده تامین و این منابع را صرفاً برای هزینه‏‌های تعیین‏ شده پرداخت کنند. براین اساس داوطلبان علاوه بر افتتاح حساب خاص به ‏عنوان تنها محل واریز و برداشت نقدی، باید تمامی منابع و مصارف خود را برای امکان حسابرسی، ثبت کنند.

 

 

*لایحه‌ای بدون درک شرایط اقلیمی

 

"محمدعلی اسفنانی" سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس از نمایندگانی بود که ضمن انتقاد به تبیین شتاب‌زده این لایحه اظهار کرد: برای تصویب لایحه شفافیت مالی نامزدهای انتخاباتی باید کار کارشناسی صورت گیرد. زیرا کاستی‌های متعدی در آن وجود دارد. وی با تاکید بر اینکه کشورمان در شرایط اقلیمی متفاوتی قرار گرفته و نمی‌توان هزینه‌های تبلیغاتی همه مناطق را به صورت یکسان شفاف‌سازی کرد، بیان داشت: اگر لایحه شفاف‌سازی منابع مالی و هزینه‌های انتخاباتی با این شرایط تصویب شود نهایتا در اجرا به مشکل بر می خورد لذا تصویب نشدن آن بهتر از تصویب شدن است.

 

*سدی برای مهار مفاسد اقتصادی و سیاسی

 

"محمدجواد کولیوند" سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس وجود این لایحه را در شرایط کنونی مثبت دانست و تاکید کرد: اکنون که هیچ فرمول و قانونی برای نحوه و میزان هزینه‌کرد منابع مالی در عرصه انتخابات وجود ندارد، این امر موجب بروز مفاسد اقتصادی و سیاسی در کشور می‌شود. وی همچنین تصریح کرد: در قانون انتخابات که اخیرا در مجلس اصلاح شد، کمیته‌ای برای نظارت بر نحوه تبلیغات در انتخابات ایجاد شده که این کمیته با اتکا به لایحه شفاف‌سازی می‌تواند از بروز بسیاری از مفاسد و تخلفات جلوگیری کند.

 

اما بررسی و تصویب این لایحه در مجلس نتوانسته به سرعت روند خود را طی کند، وجود حداقل ۱۲۰ دستور در نوبت بررسی صحن علنی و همچنین بررسی در کمیسیون‌های مربوطه موانعی بود که در سر راه لایحه شفاف‌سازی منابع مالی و هزینه‌های انتخاباتی قرار گرفت. 

 

*اقدامی برای دفاع از حیثیت مجلس

 

"کمال‌الدین پیرموذن" نماینده مردم اردبیل ضمن انتقاد از تاخیر طرح این لایحه در مجلس اذعان کرد: عدم تصویب آن، بی‌تردید مجلس را در موضع اتهام قرار خواهد داد و لطمات فراوانی به اعتماد و سرمایه اجتماعی وارد می کند.

 

"حمید رسایی" نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر نیز یکی دیگر از نمایندگان منتقدی بود که طی تذکری آئین‌نامه‌ای نسبت به جوسازی برخی رسانه‌ها علیه مجلس گفت: بنده و بسیاری از نمایندگان از لایحه شفافیت هزینه‌های انتخاباتی استقبال می‌کنیم و این‌طور با حیثیت مجلس بازی کردن با اهداف سیاسی و انتخاباتی درست نیست. وی تاکید کرد: این‌طور برداشت شده که مثلا ما می‌ترسیم، اما خیر، این لایحه خیلی هم خوب است، اما این مسئله سازوکاری دارد و باید از حیثیت مجلس دفاع شود.

 

 

*شفافیتی که حاصل نمی‌شود

 

"محمد دهقان" عضو هیئت رئیسه مجلس در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، از تشکیل کمیسیونی مشترک به منظور بررسی لایحه شفافیت مالی انتخابات در مجلس خبر داد. این عضو کمیسیون حقوقی قضایی مجلس وجود مواد حقوقی، انتخاباتی و سیاسی در این لایحه را دلیلی برای تشکیل این کمیسیون اعلام کرد و افزود: تصمیم گرفته شد که از 3 کمیسیون حقوقی و قضائی، شوراها و امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نمایندگانی در قالب یک کمیسیون به بررسی این لایحه بپردازند اما مطمئنا این لایحه به انتخابات دور دهم خانه ملت نخواهد رسید.

 

"محمدجواد کولیوند" سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس نیز به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: لایحه شفاف‌سازی منابع مالی و هزینه‌های انتخاباتی تا زمان برگزاری انتخابات آتی مجلس تصویب نخواهد شد. نماینده مردم کرج بیان داشت: کمیسیون مشترک بررسی لایحه شفاف‌سازی منابع مالی انتخابات طی هفته جاری تشکیل نشد و احتمالا هفته آینده تشکیل و روند بررسی را آغاز خواهد کرد. کولیوند خاطرنشان کرد: به دلیل نزدیک شدن به زمان انتخابات، همچنین بررسی لایحه بودجه سال 95 و برنامه پنج ساله ششم توسعه زمانی برای تکمیل بررسی‌ها و تصویب این لایحه باقی نخواهد ماند.

اگرچه بحث شفاف‌سازی منابع مالی تبلیغات یکی از اساسی‌ترین ضرورتهایی است که راه را بر هر بحث و شبهه‌ و مجادله‌ فردی می‌بندد اما بنظر می‌رسد با یک اشکال کاملا عمده و اساسی مواجه است و آن اینکه این بحث و نظایر آن معمولا در دقایق به اصطلاح 90 انتخابات مطرح می‌شود و بدیهی است که همواره سرنوشتی مشابه در به نتیجه نرسیدن پیدا می‌کند.