مذاكره 7 ساعته روحاني با وزير كشور سعودي/ فتواي رهبري درخصوص سلاح هسته‌اي سه بخش داشت

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- حسن روحاني در بخشي از تاريخ شفاهي خود آورده است: اروپايي‌ها به ما گفتند كه فشار اين همسايه‌هايتان را كم كنيد، الان هم اسرائيل به ما فشار مي‌آورد، هم آمريكا، هم عرب‌ها بنابراین در مجموع، فشار آمريكا مهم‌ترين عامل بود. 

به گزارش پايگاه خبري تحليلي «پارس»، مجموعه اي از همراهان حسن روحاني در حال تدوين خاطرات شفاهي وي هستند. در بخشي از اين خاطرات كه هنوز به صورت مكتوب منتشر نشده و مربوط به مذاكرات هسته اي در دوران دولت دوم خرداد و به رياست وي بوده است(1384- 1382) مي گويد: عرب‌ها اساساً از اينكه موازنه قدرت بهم خورده بود، ناراحت بودند. در ذهن آنها بين ايران و عراق يك موازنه‌اي برقرار بود. ايران قدرت بزرگي بود، عراقي‌ها نيز به لحاظ نظامي، قدرتي در منطقه بودند كه به‌زعم عرب‌ها مي‌توانستند روزي مقابل ايران بايستند. خب وقتي صدام از بين رفت، این موازنه بهم خورد. 

وي افزوده است: قبلاً عربستان دنبال طالبان رفته بود و به آنها كمك می‌كرد، تا مشکلی در برابر ایران باشند، حکومت طالبان نيز سرنگون شد. بنابراین جايگاه ايران ارتقا پيدا كرد. همزمان در آن مقطع موضوع هسته‌اي مطرح شد. آنها از اينكه توازن قوا بهم خورده بود، ناراحت بودند.

روحاني اضافه كرد: بنابراين تلاش كردند از طريق پرونده هسته‌اي، ایران تحت فشار قرار بگیرد. چون قدرت هسته‌اي را يك نقطة قوت جدید براي ايران مي‌دانستند. ما مي‌دانستيم كه آنها كارشكني مي‌كنند يا فشار مي‌آورند. اما نمي‌دانستيم كه اين فشار خيلي زیاد است. اروپايي‌ها به ما گفتند كه فشار اين همسايه‌هايتان را كم كنيد، الان هم اسرائيل به ما فشار مي‌آورد، هم آمريكا، هم عرب‌ها بنابراین در مجموع، فشار آمريكا مهم‌ترين عامل بود. 

بر اساس خاطرات حسن روحاني(1384- 1382)؛ در آن زمان يك اجماعي در داخل وجود داشت كه ما با عربستان روابط خوبي داشته باشيم. كسي در نظام، مخالف اين نظر نبود. من براي اولين بار سال 77 رفتم عربستان. آن زمان عربستان ما را در داستان «خُبَرْ» متهم كرده بود. من به عنوان دبير شوراي عالي امنيت ملي به عربستان رفتم. 

وي افزود: از طرف آنها آقاي نايف طرف مذاكره بود. مذاكره ما طولاني شد. از سر شب تا صبح طول كشيد. از ساعت 10 شب مذاكرات شروع شد و تا 5 صبح به طول انجاميد. در نهايت به يك تفاهم رسيديم و آن منجر به يك تفاهم‌نامه امنیتی شد كه دو طرف امضا كرديم. در سال 84 مجدداً به عربستان رفتم. بحث‌هاي مفصلي راجع به منطقه، مسايل دو كشور و مسايل هسته‌اي داشتيم. با نايف به توافق رسيديم که چهار کمیته تشكيل دهيم. اين كميته‌های چهارگانه، بنا بود هر چند ماه يك بار تشكيل شود و كارها را دنبال ‌کند. اما بعد كه من از دبيرخانه بیرون آمدم، نه اين كميته‌ها تشكيل شد و نه مسايل دنبال شد. 

دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی(۲۲ مهر ۱۳۶۸ – ۲۴ مرداد ۱۳۸۴) با اشاره به اينكه روسها نيز مخالف چرخه سوخت هسته اي هستند گفت: چين و روسيه هر كدام يك منطق خاصي نسبت به برنامه هسته‌ای ايران داشتند. روسيه نظرش اين بود كه ايران چرخه سوخت كامل نداشته باشد. اين همان نظر غربي‌ها بود. منتها لحن آنها متفاوت بود گرچه هدف‌شان با غربي‌ها يكي بود. 

روحاني افزود: وقتي سه وزير اروپايي نامه‌اي به ما نوشتند كه فعاليت‌هاي خود را تعطيل كنيد، بلافاصله روس‌ها يك روز بعد نيز به همين مضمون نامه‌ای نوشتند و براي ما ارسال كردند كه فعاليت‌هاي خودتان را متوقف كنيد. 

بر اساس خاطرات حسن روحاني(1384- 1382)؛ روس‌ها علاقه‌مند نيستند كه ما داراي چرخه سوخت باشيم. ما البته با روس‌ها مذاكره داشتيم. اما اينكه در پرونده هسته‌اي، ما غرب را كلاً كنار بگذاريم و بگوييم با چين و روسيه به حل و فصل نهايي مي‌رسيم، اين چيزي نبود كه در محاسبات ما قابل قبول باشد. 

وي افزود: ما مي‌گفتيم كه بايد از روس و چين حداكثر استفاده را ببريم بالاخره آنها نقش دارند. اما مي‌گفتيم بايد از سه كشور اروپايي نيز استفاده كنيم تا به سامان برسيم. خود روسيه و چين نيز همين بحث را مطرح مي‌كردند و مي‌گفتند كه ما به تنهايي نمي‌توانيم پرونده شما را حل كنيم آنها را از دست ندهيد. اما نمي‌دانم چرا تيم بعدي در روزهاي اوليه به اين نتيجه رسيد؟

دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی(۲۲ مهر ۱۳۶۸ – ۲۴ مرداد ۱۳۸۴) درخصوص زمينه هاي بروز فتواي رهبري درخصوص حرمت توليد و استفاده از سلاح هسته‌اي گفت: آن زمان كه ايشان در نماز جمعه مطرح كردند گفتند كه توليد، نگه‌داري و استفاده. يعني از هر سه مورد نام بردند. فكر مي‌كنم در نیمة آبان ماه سال 83 بود كه ايشان براي اولين بار اين فتوا را در دانشگاه تهران در نماز جمعه مطرح كردند. 

روحاني افزود: آن زمان در آستانه بحث‌هاي توافق پاريس نيز بود. در توافق‌نامه پاريس حكم تضمين عيني از طرف ايران قيد شده بود، اما از طرف اروپايي‌ها بر تضمين محكم و تعهدات محكم تأكيد شده بود. اولين مذاكره‌اي كه من با سه وزير اروپايي داشتم 13 دسامبر 2004 بود. 23 آذر 83 بود. فتواي رهبري حدود يك ماه قبل از اين موضوع اعلام شده بود. در آن جلسه به آنها گفتم كه مهم‌ترين بحث ما اين است كه در موضوع تضمين عيني توافق شود و همچنین موضوع تضمين‌ها و تعهدات محكم از طرف شما.

وي با اشاره به تضمين هاي طرف ايراني ادامه داد: من در آن جلسه به سه وزير اروپايي گفتم دو تضمين عینی از سوي ايران وجود دارد كه شما بايد آنها را بدانيد. يكي از آنها فتواي رهبري است. ايشان فتوا دادند و دستيابي به بمب را حرام اعلام كردند. اين فتوا، براي ما از N.P.T و پروتكل الحاقي هم مهم‌تر است. يعني از هر قانون ديگر براي ما مهم‌تر است.

روحاني افزود: تضمين دوم كه به آنها گفتم اين بود كه گسترش روابط ما با شما خود مي‌تواند يك تضمين عینی باشد. اگر روابط اقتصادي و سياسي ما با شما آنچنان گسترش پيدا كند كه در حد استراتژيك باشد، خود اين بالاترين تضمين عيني است. زيرا كشوري كه روابط بسیار بالایی با اروپا داشته باشد هيچ‌گاه حاضر نمي‌شود به خاطر دستيابي به بمب، به روابط خوب و استراتژيك خود صدمه بزند. فرانسوي‌ها همواره گفتند كه هدف ما از اين مذاكرات رسيدن به يك رابطه استراتژيك با شماست.

وي در مورد سطح آشنايي اروپايي ها با واژه «فتوا» گفت: اصولاً اروپايي‌ها كم‌وبيش با مسئله فتوا آشنا هستند. حتي در بعضي مقالاتي كه غربي‌ها نوشته‌اند، آن را ترجمه نكردند. از خود كلمه «فتوا» استفاده كرده‌اند. مانند كلمه «آيت‌الله». که عیناً بکار می‌رود. 

وي افزود: آنها درباره ماجراي فتواي سلمان رشدي نيز يك ذهنيتي از قبل راجع به فتوا داشتند. لذا مي‌دانستند كه اين كلمه ديني چه جایگاهی دارد. 

وي ادامه داد: آنها مي‌گفتند كه اين فتواي رهبري خيلي خوب است و اگر به قانون تبديل شود، نگراني غرب نيز از بين مي‌رود. يعني اتفاقي كه رخ مي‌داد اين بود كه اين فتوا که جنبه ديني داشت از جنبه حقوقي نیز تبدیل به قانون می‌شد.

بر اساس خاطرات حسن روحاني(1384- 1382)؛ در فروردين ماه 84 يك طرحي ارائه داديم كه هم تضمين‌هاي عيني و هم تضمين‌هاي محكم بود. اين طرح چهار مرحله داشت. اين طرح از نظر ما مي‌توانست هم براي ما و هم براي غربي‌ها داراي تضمين‌هاي عيني و محكم باشد. قرار بود كه ما درباره اين طرح، چهار مرحله‌اي صحبت كنيم اما در ارديبهشت سال 84 به دلیل تصمیم جدید، اين مباحثات كاملاً متوقف شد.