نحوه چیدن سفره هفت سین ارزان برای سال 1402

به شکل تاریخی، هر چیزی در این سفره می‌تواند نمادی از آرزوهای سال نو باشد؛ آرزوهایی همچون سلامتی، باروری، بردباری، برکت، پیروزی، خردورزی و مواردی دیگر. انداختن سفره‌ای ویژه برای نوروز، در گذشته در بخش‌هایی از ایران‌زمین، و امروزه در ایران و برخی از کشورهای اطرافِ آن گرامی داشته می‌شود. سفره هفت‌سین ویژه نوروز نیست و گروهی این سفره یا مانندش را برای جشن زناشویی یا شب چله آماده می‌کنند.

سفره هفت سین زیباترین و مهم‌ترین نماد عید نوروز ایرانیان است که تا آخرین روز عید نوروز یعنی ۱۳ بدر روی زمین یا میز که قدیمی‌ها به آن خوان می‌گفتند گسترده است. سفره هفت سین امروز در محدوده جغرافیایی ایران باستان که علاوه بر ایران شامل کشورهای تاجیکستان، آذربایجان، افغانستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و بخش‌های کردنشین عراق، ترکیه و سوریه هنوز هم برگزار می‌شود.

جالب است بدانید برگزاری جشن نوروز در «زنگبار» آفریقا که زمانی سکونتگاه ایرانیان مهاجر به این منطقه بوده هم مرسوم است. هفت سین که به قول عده‌ای زمانی هفت شین یا هفت چین بوده نماد زندگی و حیات است.

اگر چه به نظر می‌رسد تاریخچه هفت سین قدمتی به اندازه تاریخ ایران باستان دارد، اما حقیقت این است که سفره هفت سین ایده‌ی مدرن شده آیین‌های قدیمی ایران باستان یعنی هفت امشاسپند است.تاریخچهٔ این رسم، مبهم است. برخی پژوهشگران ذکر می‌کنند که در گذشته برای ارج نهادن به برکات زمینی، سفره‌ای با هفت نماد برای نوروز یا جشن مهرگان می‌آراستند که می‌توانستند با حرف‌های مختلفی آغاز شوند؛ در واقع ضرورتی برای شروع آنها با حرف «س» نبوده‌است. در کتابِ المحاسن و الاضداد منسوب به جاحظ و آثار الباقیه از ابوریحان بیرونی، اشاره می‌شود به سبز کردنِ هفت نوع غلهٔ مختلف برای نوروز در بین ایرانیان. بیرونی در این مورد می‌گوید: «در این روز هر چوبی که خشک شده بود سبز شد و مردم گفتند (روز نو) یعنی روزی نوین و هر شخص از راه تبرک به‌این روز در طشتی جو کاشت سپس، این رسم در ایرانیان پایدار ماند که روز نوروز در کنار خانه هفت صنف از غلات در هفت استوانه بکارد.

هفت سین نماد چیست؟

دیگر این که در آیین نوروزی ساسانیان، عدد «هفت» اهمیت داشته‌است. مثلاً در کتاب المحاسن و الاضداد (به عربی، منسوب به جاحظ)، آمده‌است که ساسانیان در نوروز هفت دانه را بر هفت ستون می‌کاشتند یا نانی می‌پختند از هفت غلهٔ مختلف ولی «هفت‌سین» را پدیدهٔ پیوسته‌ای بازمانده از دوران پیش از اسلام دانستن در حالی که اشاره‌ای به آن در دوران اسلامی (چه در میان فارس‌ها و مسلمانان و چه در میان کردها و زرتشتیان) تا قرن بیستم میلادی باقی نیست، ادعایی بی‌مدرک است. در یک دوبیتی که به‌طور واضحی معاصر است ریشه این سنت را از زمان کیانیان و در اصل به صورت هفت شین بیان می‌کند («روز نوروز در زمان کیان/می‌نهادند مردم ایران/شهد و شیر و شراب و شکر ناب/شمع و شمشاد و شایه اندر خوان»).

ایدهٔ «هفت شین» توسط بعضی ایرانیان پشتیبانی می‌شود که از جمله می‌گویند شراب به دلیل باورهای اسلامی جایش را به سرکه داده‌است و هفت شین به هفت سین تبدیل شده‌است. این نظریه به دلیل این که نام اجزا را به عربی می‌آورد. و از اجزای ویژه‌ای چون سمنو نام نمی‌برد رد شده‌است. در مجموع، هرچند اجزای سفرهٔ نوروزی، باستانی و معنادار هستند و ریشه در سنت‌های ایرانی دارند به‌طور مشخص نظریه «هفت» جز آغازشونده با «سین»، جدید است و احتمالاً در قرن بیستم میلادی به کمک رسانه‌های جمعی پا گرفته و فراگیر شده‌است.

اجزای سفره هفت سین چیست؟

سفره هفت سین ، سفره ای است که ایرانیان در ابتدای سال جدید و نوروز باستانی در منزلشان پهن میکنند. این سفره برخلاف نوروز باستانی، رسم نوینی محسوب می‌شود. هفت سین‌ها شامل اجزایی هستند که با سین شروع می شوند برخی از این اجزا عبارتند از :

سین های هفت سین

1.سیر

2. سبزه

3.سیب

4.سمنو

5.سنجد

6.سرکه

7.سکه

برخی سین‌های دیگر که معمولاً در سفره گذاشته می‌شوند:

8.سماق

9.سنبل

قرآن کریم را به نشانه توکل و توسل به خدای متعال بر سفره قرار می دهند و درخواست بهترین ها را از خالق خویش دارند.

سنجد را به این نیت در سفره هفت سین می گذارند که  هر کسی با خویشتن عهد کند با آغاز سال جدید هر کاری را سنجیده انجام دهد؛ چرا که سنجد نماد سنجیده عمل کردن و نشانه گرایش به عقل است. «سنجد» نماد فرزانگی و زایش میوه‌ای است که وقتی بارور می‌شود و بویش در فضا پراکنده می‌شود. پرورش دهنده قوای احساسی آدمی نیز هست. به همین دلیل برخی بر این باورند که سنجدی که سر سفره هفت سین گذاشته می‌شود، نماد عشق انسان‌ها به یکدیگر نیز است.

ماهی نماد زایش، تازگی، شادابی و تکاپو است.

سبزه نشان از تولد دوباره، حیات دوباره و زایش و سبزی است. سر سفره گذاشتنش به این دلیل است که سال آینده سالی شاداب، سرسبز و خرم باشد. خود رنگ سبز هم ارتعاش افکار ما را موزون نگه می دارد و به ما آرامش می دهد.

سکه سین مدرن سفره هفت سین است و جزو هفت سین به حساب نمی آید. بعد‌ها به سفره اضافه شده است تا نمادی برای افزایش دارایی باشد.

سرکه نماد تسلیم و رضاست. از سرکه در ادبیات و تمثیل ایرانی در توصیف اضطراب و اشک و گریه استفاده می‌شود و مولانا از گریه و آزار با عنوان سرکه فشانی یاد می‌کند. سرکه سر سفره نوروزی ما را به پذیرش ناملایمات زندگی دعوت می کند.

سیب نماد سلامتی و زیبایی است و سیبی که سر سفره می گذارند نشان از دوری از گزند و آسیب دارد. رسم است که سیب را مادر یا پدربزرگ خانواده سر سفره بگذارند به این دلیل که همیشه بزرگترهای یک خانواده نگران سلامتی اعضای خانواده شان هستند.

سمنو نماد قدرت و سمبل خیر و برکت است. از آنجا که سمنو غذایی مقوی است که از گندم تهیه می شود و به آن غذای مرد آفرین می گویند و سرشار از ویتامین و مواد مغذی است آن را به عنوان نماینده ای از صبر، عدالت، مقاومت و قدرت بر سفره می گذارند.

سیر گیاهی دارویی است و به عنوان ماده‌ای گندزدا به کار می رود و به دو دلیل سر سفره هفت سین گذاشته می شود اول؛ نشان از تندرستی و میکروب زدایی دارد و دوم؛ برای رعایت حدود و مرزها سر سفره گذاشته می شود. سیر نماد مناعت طبع شناخته می شود؛ یعنی انسان همواره باید مناعت طبع پیشه کند. سیر نشانه قناعت و یادآوری سیر چشمی است.

سماق که رنگ طلوع آفتاب است؛ سمبل صبر و بردباری است و مظهر طلوع و آغاز دوباره معنی می شود.