کارآموزی چیست و چه مزایایی برای کارآموز و کارفرما دارد؟

کارآموزی یکی از مهمترین بازه زمانی زندگی افراد از جمله دانشجویان می باشد. در کارآموزی دانشجویان دانشی را که فرا گرفته اند میتوانند عملی اجرا نمایند. دوران کارآموزی بهترین زمان برای دانشجویان است زیرا میتوانند با کاری که یاد میگیرند آینده شغلی بهتری داشته باشند.

کارآموزی چیست؟

کارآموزی یا کارورزی دوره‌ای کوتاه است که معمولا دانش‌آموزان، دانشجویان و افراد تازه‌کار در آن شرکت می‌کنند. در دوره کارآموزی، وارد محیط کاری کوچک یا بزرگی می‌شوید و در پروژه‌ها و نشست‌ها شرکت می‌کنید. بنابراین با جزئیات کارهای مختلف آشنا و از مهارت‌ها و تجربیات افراد حرفه‌ای بهره‌مند می‌شوید. همچنین اگر علاقه دارید میتوانید مقاله چگونه استرس دانش‌آموزان را کاهش دهیم ؟ را مشاهده نمایید.

در این دوره فرصت دارید تا با شرکت‌کردن در پروژه‌های کوچک و استفاده از راهنمایی کارفرما یا سرپرست دوره، به‌تدریج با چم‌وخم کارها آشنا شوید و مهارت‌های نظری آموخته‌شده را در عمل به کار بگیرید.

دوره کارآموزی معمولا چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد. در این مدت شما با نشان‌دادن توانایی و اشتیاق خود می‌توانید احتمال کسب فرصت‌های شغلی در انتهای دوره را افزایش دهید.

شرایط کارورزی ایده‌آل

با اینکه شرایط جامعه به گونه‌ای است که اغلب افراد حرفه‌ای به اهمیت کارورزی و تجربه‌اندوزی به این شیوه پی برده‌اند، اما همچنان افرادی هستند که سفت و سخت پای اعتقاد خود یعنی مناسب نبودن کارورزی ایستاده‌اند. اگر به صحبت‌هایشان گوش کنید و دلیل این اعتقاد را بپرسید، با پاسخ‌های زیر روبرو خواهید شد:

• وقتت رو تلف نکن! چیزی بهت یاد نمیدن.
• بیکاری بری این همه ساعت تو شرکت سرپا وایستی آخرشم هیچی که هیچی؟! (با لحن نقی معمولی)
• اونا دنبال نیرو و استخدام و اینجور صحبتا نیستن؛ یه نفر میخوان بره دنبال نخود سیاه. تو میخوای اینکاره بشی؟؟؟
• پول نمیدن که! همه خورده کارها و کارهای انبار شده رو تو باید گردن بگیری.
• عین یویو میندازنت اینور و اونور؛ آخر روزم تو میمونی و یه دفتر سفید که یعنی هیچی یاد نگرفتی!
• بشینی خونه، خودت تمرین کنی و پروژه تمرینی تعریف کنی بهتر از اینه که N ماه وقتت رو تلف فلان شرکت و بهمان شرکت کنی.
• ۲۰۰۰ سال بعد و این لیست قرار نیست تمام بشود؛ پس نقطه.

همکاری و رشد در کارآموزی

قطعا شما هم موارد مشابه زیادی دارید که تکمیل کننده این لیست است اما آیا واقعا کارورزی دقیقا به همین سختی و دشواری توصیف شده درون بخش‌های بالاست؟ شاید روزهای اول، حجم کارهایی که انجام می‌دهید، زیاد و دور از ذهن به نظر برسد. به این مثال توجه کنید؛ کسی که عادت دارد هر روز ۱۵ دقیقه پیاده‌روی کند و نه بیشتر، انجام یک تمرین ۱ ساعته پیاده‌روی شاید برایش کمی سخت به نظر برسد و قطعا زمان بیشتری نیاز دارد.

در دوران کارآموزی هم به همین شکل است. شما باید قدم در مسیر بگذارید تا فرآیند کارها، بخش‌های مختلف سازمان، مدت زمان مورد نیاز برای انجام هر کار، مراحل مختلف هر کار و موارد این چنینی دستتان بیاید. به تدریج و با گذشت زمان، دیگر آن حس غریبی و ناآشنایی شما از بین می‌رود و می‌توانید خلاقیت خود را در کارتان به کار ببرید.

مزایای کارآموزی برای جوانان چیست؟

در این دوره فرصت پیدا می‌کنید از نزدیک محیط کار مرتبط با رشته تحصیلی خود را ببینید. این فرصتی عالی برای شماست تا دانش نظری را به مهارت عملی تبدیل کنید. علاوه بر این، با افراد جدید در حوزه کاری موردعلاقه خود آشنا می‌شوید و شبکه‌سازی کاری انجام می‌دهید. این افراد می‌توانند در آینده نزدیک به شما کمک کنند شغل پیدا کنید. همچنین اگر علاقه دارید میتوانید مقاله مراحل انتخاب رشته تحصیلی را مشاهده نمایید.

یکی دیگر از مزایای نه‌چندان آشکار کارآموزی، فهم این نکته است که چه کاری برای شما مناسب است و چه کاری نامناسب. صرف چند هفته یا چند ماه وقت برای فهمیدن این موضوع از این جهت اهمیت دارد که اگر کار موردپسند یا مناسب شما نباشد، می‌توانید به‌راحتی از آن خارج شوید چراکه در دوره کارآموزی تعهدی به ادامه کار ندارید.

فایده دیگر کارآموزی این است که می‌توانید تجربیات کسب‌شده در این دوره را در رزومه خود بیاورید. کارفرمایان و مسئولان بخش استخدام با مشاهده رزومه شما می‌فهمند که علاوه بر تحصیل، کارآموزی هم کرده‌اید. این شانس شما را برای انتخاب‌شدن بیشتر می‌کند. برخی از سازمان‌ها از این دوره برای جذب نیروهای جدید استفاده می‌کنند. بنابراین کارآموزی گاهی می‌تواند فرصتی برای کسب شغل مدنظرتان باشد.

چرا کارآموزی بد نیست؟

یادمان باشد، هر چقدر هم که در فضای آموزش فعالیت کرده باشیم تا وقتی که در یک شرکت و سازمان یا تیم واقعی با پروژه‌های واقعی دست و پنجه نرم نکنیم، فرآیند رشد ما در مسیر درست و اصلی قرار نمی‌گیرد. اغلب افرادی که دقیقا نمی دانند کارآموزی چیست و با این مسیر مخالف هستند، فکر می‌کنند با انتصاب در یک نقش و جایگاه درون سازمان خاص به عنوان کارآموز، مسیر رشد فرد حالت نزولی به خود می‌گیرد. اگر این اتفاق هم بیفتد، کاملا طبیعی است و تنها برای مدت زمانی کوتاه ادامه دارد. در نهایت، فرد جایگاه اصلی خود را درون سازمان پیدا می‌کند.

برای اینکه به اهمیت کارآموزی پی ببریم، یک سوال مهم از خود بپرسید؛ آیا شما حاضر هستید یک پروژه یا بخش مهمی از سازمان را به شخصی بسپارید که صرفا در یک دوره مشهور شرکت کرده ولی هیچ تجربه و سابقه کار عملی ندارد؟ به غیر از شما، چه کسانی هستند که چنین ریسکی را به جان بخرند؟ هر پروژه یا قسمتی از سازمان دارای منابع مشخصی است که اگر به هر دلیلی از دست بروند، شاید قابل جبران نباشند یا به سختی به چرخه مالی و منابع شرکت برگردند. اهمیت تجربه و داشتن نیروی کار ماهر در این است که منابع مالی و وقت یک سازمان بسیار با ارزش بوده و شرکت نیازمند نیروهای متخصصی است که بتواند باعث افزایش این منابع شود.

انواع کارآموزی

۱. کارآموزی با حقوق

شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ اغلب در دوره کارآموزی خود، به کارورزان حقوق می‌دهند. این پرداخت حقوق گاهی به‌خاطر رعایت این اصل است که فرد هرچند به‌مدت محدود اما به‌هرحال مشغول کار است، گاهی هم بابت نگرانی از وجهه‌ای است که این سازمان‌ها در صورت جذب نیروی رایگان در جامعه پیدا خواهند کرد. به هر دلیلی که باشد، این کارآموزی‌های با حقوق جذابیت زیادی برای نیروهای جوان دارند.

۲. کارآموزی بدون حقوق

بسیاری از شرکت‌های کوچک‌تر توان پرداخت حقوق به کارآموزان خود را ندارند. در عوض سعی می‌کنند با غنی‌کردن محیط یادگیری و ایجاد فرصت‌های مهارت‌افزایی این کمبود را جبران کنند. مزیت این نوع کارآموزی توجه بیشتر به یادگیری، کار کمتر و عدم نگرانی و استرس بابت انجام کار است.

۳. کارآموزی در سازمان‌های مردم‌نهاد

سازمان‌های مردم‌نهاد که به‌اختصار «سمن» نامیده می‌شوند، درآمد و سهام‌دار ندارند. بنابراین کارآموزی در این نهاد‌ها نیز معمولا بدون حقوق است. به عبارت دیگر، کارآموزی در این نهاد‌ها نوعی فعالیت داوطلبانه به شمار می‌رود. بااین‌حال افزودن سابقه این فعالیت‌ها به روزمه‌تان پیش از ورود به عرصه خصوصی بسیار خوب است. گاهی هم افراد به‌خاطر دغدغه‌های خود تا پایان عمر به فعالیت‌های داوطلبانه ادامه می‌دهند.

۴. کارآموزی دانشگاه

بسیاری از دانشگاه‌ها شرایط کارآموزی را برای دانشجویان رشته‌های مختلف فراهم می‌کنند به‌خصوص در سال‌های پایانی تحصیل. این دوره‌ها که اغلب با همکاری شرکت‌ها و نهاد‌های مختلف برگزار می‌شوند، گاهی اجباری و بخشی از برنامه درسی رشته‌اند و گاهی نیز این اختیاری هستند. درهرحال فرصتی عالی در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند تا با مشاغل مرتبط با رشته خود بیشتر آشنا شوند.

۵. دوره‌های کوتاه آشنایی با مشاغل (Externship)

نوعی کارآموزی کوتاه‌تر از حالت معمول است که در آن دانش‌آموزان یا دانشجویان با شغل مدنظر آشنا می‌شوند. این دوره‌ بیشتر برای نشان‌دادن زیروبم‌های شغل به افراد است. دانش‌آموزان یا دانشجویان در طول این دوره با جزئیات شغل و روند انجام کارها آشنا می‌شوند و می‌توانند با افراد حرفه‌ای آن حوزه نیز ارتباط برقرار کنند.

دلایل اهمیت دوره کارآموزی

دوره‌های کارآموزی برای شرکت‌کننده و سازمان مزایای بسیاری را فراهم می‌کنند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

•  کسب تجربه: در طول دوره کارآموزی، کارآموزان این فرصت را دارند که تجربه‌ی عملی و مهمی را کسب کنند که یک مکمل عالی برای تحصیلات آن‌ها خواهد بود و به متخصص شدن آن‌‌ها کمک می‌کند.
• ارتباط‌سازی: در طول دوره کارآموزی، کارآموزان می‌توانند ارتباطاتی حرفه‌ای برقرار کنند که پس از این دوره، در یافتن شغل به آن‌ها کمک خواهد کرد و سبب بهبود مهارت‌هایشان خواهد شد.
• دریافت پیشنهادهای شغلی: برخی از دوره‌های کارآموزی به دریافت پیشنهاد شغل تمام‌وقت در آن شرکت منجر می‌شوند.
• راهنمایی گرفتن: در طول دوره کارآموزی، برخی از کارآموزان با مربیانی حرفه‌ای ملاقات می‌کنند که به موفقیت آن‌ها کمک و از آن‌ها حمایت می‌کنند. همچنین اگر علاقه دارید میتوانید مقاله 31 مهارت ضروری برای موفقیت در هر کاری! را مشاهده نمایید.
•  داشتن رزومه‌ی قوی‌تر: کارآموزی راهی عالی برای تقویت رزومه‌ دانشجویی است.

چطور به دوره‌های کارآموزی را پیدا کنیم؟

۱. جست‌وجوی اینترنتی

بسیاری از سایت‌های کاریابی اطلاعیه دوره‌های کارآموزی را نیز منتشر می‌کنند. البته ابتدا باید بدانید که در چه حوزه‌هایی قصد کارآموزی دارید. با تعیین فیلترهای مناسب، می‌توانید به جست‌وجو در این سایت‌ها مشغول شوید. علاوه بر این، شبکه‌های اجتماعی نیز این روزها به ابزار شرکت‌ها و سازمان‌ها برای اطلاع‌رسانی تبدیل شده‌اند. با دنبال‌کردن هشتگ‌ها و حساب کاربری سازمان‌های موردعلاقه خود، منتظر فرصت مناسب باشید.

شبکه حرفه‌ای لینکدین نیز یکی دیگر محیط‌های مناسب برای یافتن دوره‌های کارآموزی است. داشتن یک حساب کاربری در این شبکه به شما امکان می‌دهد که از جدید‌ترین اخبار و اطلاعیه‌های مرتبط با کارآموزی باخبر شوید.

۲. از مدرسه یا دانشگاه محل تحصیل پرس‌وجو کنید

چه دانش‌آموز هنرستان باشید و چه دانشجوی دانشگاه، محل تحصیل شما در صورت وجود فرصت‌های کارآموزی، آنها را در اختیارتان قرار می‌دهد. می‌توانید از معلمان و استادان خود در این زمینه پرس‌و‌جو کنید. همیشه به پوسترها، اطلاعیه‌ها و بخشنامه‌های نصب‌شده روی تابلوی اعلانات توجه کنید.

۳. به سایت شرکت یا سازمان مدنظرتان سر بزنید

تا نپرسید، مطمئن نمی‌شوید که شرکت مدنظرتان دوره کارآموزی دارد یا نه. پس اشکالی ندارد که هرازگاهی به سایت شرکت مدنظرتان سری بزنید و از جدید‌ترین اطلاعیه‌ها باخبر شوید. حتی می‌توانید ایمیلی به آنها بزنید و از ایشان در این باره بپرسید. شاید آنها نام شما را در فهرست دوره‌های آتی ثبت کنند.

راز گذراندن موفقیت‌آمیز دوره کارآموزی چیست؟

۱. درباره سازمان اطلاعات کسب کنید

هنگام کارورزی، فقط به حوزه‌ خودتان محدود نشوید. سعی کنید درباره کل سازمان و بخش‌های مختلف اطلاعات کسب کنید. با طرح پرسش‌های زیر می‌توانید این کار را انجام دهید:

• فرهنگ سازمانی این شرکت چه اجزایی دارد؟
• ارتباطات بخش‌های گوناگون چگونه است؟
• هر بخش چه وظایفی را بر عهده دارد؟
• ویژگی‌های کارکنان نمونه از نظر این سازمان چیست؟

۲. به فرهنگ غیررسمی محیط کار خو بگیرید

هر محیط کاری، فارغ از ضوابط و قواعد رسمی، فرهنگی غیررسمی هم دارد. نحوه ارتباط کارکنان با یکدیگر، کلمات و عبارات اختصاری که به کار می‌برند، نوع پوشش و صحبت‌هایی که در زمان‌های استراحت ردوبدل می‌شوند همگی نشانه‌هایی از فرهنگ غیررسمی حاکم بر محیط کارند. با این فرهنگ آشنا شوید تا هم بتوانید بهتر وظایفتان را انجام دهید و هم در آینده درباره سازگاری آن با روحیات خود تصمیم بگیرید.

۳. آنچه را می‌آموزید و انجام می‌دهید ثبت کنید

حتما هنگام کارآموزی آنچه را می‌آموزید و انجام می‌دهید ثبت کنید. حتی کوچک‌ترین چیزها می‌تواند رزومه شما را پربارتر جلوه دهد. مثلا مشخص کنید که در دوره کارآموزی دقیقا چه کارهایی انجام داده‌اید و چه مهارت‌های جدیدی آموخته‌اید. به یاد داشته باشید هدف اصلی کارآموزی آموختن و کسب تجربه است. بنابراین اگر چیزی برای شما نامفهوم است، حتما درباره‌اش سؤال کنید.

۴. از دیگران بخواهید به شما بازخورد بدهند

گاهی اوقات سایر کارکنان فراموش می‌کنند شما کارآموزید. پس هنگام همکاری با آنها و پس از تمام‌شدن کار، از آنها بخواهید نظرشان را بگویند. این نظرات به شما کمک می‌کنند با خطاهای رایج آشنا شوید و در هنگام ورود به بازار کار باتجربه‌تر باشید.

۵. اشتیاق خود را نشان دهید

هنگام کارآموزی ممکن است کارهای خسته‌کننده و تکراری به شما سپرده شوند. این کارها را انجام دهید و مشتاق آموختن و کارهای بیشتر باشید. می‌توانید از سرپرست یا مدیرتان بخواهید به شما امکان شرکت در جلسه‌ها یا نظارت بر پروژه‌های مهم را بدهد.

۶. دنبال شبکه‌سازی باشید

در دوره کارآموزی، با سایر کارکنان و مدیران سازمان ارتباط ایجاد کنید. سعی کنید در نشست‌ها و برنامه‌های رسمی و غیررسمی سازمان شرکت و با آنها گفت‌و‌گو کنید. شما در ابتدای راه هستید و هرچه شبکه بزرگ‌تری از ارتباطات حرفه‌ای ایجاد کنید، در آینده فرصت‌های بیشتری کسب خواهید کرد.

۷. اهداف SMART خود را تعیین کنید

شاید سرپرست دانشگاه یا دوره کارآموزی اهداف خاصی را برای دوره کارآموزی شما در نظر گرفته‌باشد. زمانی را تعیین کنید و اهداف SMART (خاص، قابل‌اندازه‌گیری، قابل دستیابی، مرتبط و با محدودیت زمانی) مربوط به آرزوهای شغلی خود را تعیین کنید و مطمئن شوید که از دوره کارآموزی خود به نحو احسن استفاده خواهید کرد.

۸. حرفه‌ای بمانید

مطمئن شوید که در طول دوره کارآموزی خود رفتار حرفه ای دارید. حتی اگر اوقاتی را با همکاران خود می‌گذرانید، مکالماتی به‌جا و رفتاری مؤدبانه داشته‌باشید. به یاد داشته‌باشید که دوره کارآموزی می‌تواند به شما در یافتن شغل تمام‌وقت کمک کند؛ بنابراین، باید نشان دهید که بالغ و آماده‌ی پذیرش مسئولیت هستید.

۹. به دنبال فرصت‌های رشد و بهبود باشید

روزها و هفته‌های ابتدایی ممکن است صرف جلسات شبانه‌روزی و آموزش باشد. از فرصت‌های آموزشی‌ای که برای پرسش و یادگیری مهارت جدید فراهم شده‌اند، استفاده کنید.

اگر آموزش رسمی‌ای وجود ندارد، منابع اطلاعاتی جدید را به‌تنهایی پیدا کنید. این یک فرصت کمیاب برای درک سازوکار سازمان در داخل و خارج است. برای استفاده‌ی بیش‌تر از دوره کارآموزی، انرژی و روحیه‌ی کنجکاوی خود را در هر روز کاری حفظ کنید.

۱۰. بدانید که چه انتظارات و توقعاتی از شما دارند

پیش از شروع کارآموزی یا در روز اول، حتما با استاد راهنمای خود صحبت کنید تا متوجه شوید که چه انتظاراتی از شما دارند. مسئولیت‌های شغلی خود را بدانید، درباره‌ی ساعت کاری خود سؤال کنید و از سایر مشخصات مربوط به صنعت یا شرکت مطلع شوید.

۱۱. بازخورد دیگران را بدانید

در مرحله‌ی کارآموزی و پایان دوره، نظر سرپرست و همکاران خود را بپرسید. پیش از این‌که به دنبال شغل تمام‌وقت باشید، در پی شنیدن انتقادات سازنده باشید و برای پیشرفت و بهبود مهارت‌های خود راهی را پیدا کنید.

۱۲. ارتباطات خود را گسترش دهید

روابط مثبت خود را با همکارانتان تقویت کنید. این روابط را حتی پس از پایان دوره کارآموزی نیز حفظ کنید تا بتوانید ارتباطات حرفه‌ای‌تری داشته‌باشید و هنگام درخواست شغل یا جست‌وجوی فرصت‌های آموزشی‌ از آن‌ها کمک بگیرید. همچنین اگر علاقه دارید میتوانید مقاله چگونه شغل مناسب خود را پیدا کنیم؟ را پیدا نمایید.

دوره کارآموزی فرصتی ارزش‌مند برای شروع شبکه سازی است. افرادی را در این فضا ملاقات می‌کنید که ممکن است در سال‌های آینده دوست، همکار یا مربی شما باشند.

شروع مکالمه با غریبه‌ها برای همه آسان نیست، اما روش‌های ساده‌ای وجود دارند که می‌تواند با کمک آن‌ها گفت‌وگو با دیگران را آغاز کنید. در ادامه، نمونه‌هایی را بیان کرده‌ایم:

• آیا پیش از شروع اولین شغلتان، دوره کارآموزی را گذراندید؟ مهم‌ترین درسی که از آن گرفتید، چه بود؟
• در اوایل کارتان به چه چیزی اعتقاد داشتید که در حال حاضر دیگر به آن معتقد نیستید؟
• بهترین توصیه‌ای که در شروع کارتان دریافت کردید یا دوست داشتید که دریافت کنید، چه بوده‌است؟
• طی یک دهه‌ی آینده، داشتن چه مهارت‌هایی در این زمینه بیش‌ترین فایده را خواهند داشت؟